بررسی آینده شغلی و بازار کار رشته مدیریت پروژه در ایران
رپورتاژ آگهی
سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف ممکن است در یک بازه زمانی مشخص دارای یک یا چند پروژه کوچک و بزرگ باشند. برای اجرای پروژه‌ها، افراد با مشاغل و تخصص‌های مختلف در نظر گرفته می‌شوند. همچنین بودجه مشخصی برای اجرای پروژه‌ها تعیین می‌شود. ایجاد هماهنگی بین افراد شاغل در فرصت های شغلی مختلف و برنامه‌ریزی برای نحوه اجرای پروژه‌ها، از مهم‌ترین موضوعات موردتوجه در شرکت‌ها و سازمان‌ها است.
به همین دلیل شرکت‌های مختلف برای مدیریت صحیح پروژه‌هایی مانند پروژه های عمرانی، مدیریت و نظارت بر اجرای پروژه‌ها و مدیریت صحیح بودجه پروژه، به کارشناسان برنامه‌ریزی و کنترل پروژه نیاز دارند. به دلیل اهمیت این فرصت شغلی، در این مقاله به بررسی آینده شغلی و بازار کار رشته مدیریت پروژه در ایران خواهیم پرداخت.
تعریف شغل کارشناس برنامه‌ریزی و کنترل پروژه
امروزه مهندسی مدیریت پروژه یکی از ضروری‌ترین اقدامات در اجرای پروژه‌های مختلف است. شرکت‌ها و سازمان‌ها با استخدام کارشناس برنامه ریزی و کنترل پروژه، به دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری هستند.
به همین دلیل می‌توان فرصت شغلی مدیر پروژه را یکی از فرصت های شغلی موردنیاز بازار کار دانست. یک مدیر پروژه شخصی است که با استفاده از دانش، مهارتها و توانایی های خود، می‌تواند اهداف پروژه را به‌روشنی مشخص کرده و زمان دقیقی را برای اتمام فرآیندهای پروژه تعیین نماید.
شرایط، مهارتها و توانایی های لازم برای کار در موقعیت شغلی مدیر پروژه
یک مدیر پروژه برای برنامه‌ریزی و کنترل پروژه‌ها باید دارای سطح مشخصی از مهارت‌های سخت و نرم باشد. مهارت‌های فنی مدیر پروژه موجب می‌شوند تا درک روشنی از پروژه و فعالیت‌های مرتبط با آن ایجاد شود.
همچنین مدیران پروژه برای ایجاد هماهنگی، مدیریت و نظارت دقیق بر روند اجرای پروژه، نیازمند به‌کارگیری مجموعه‌ای از مهارت‌های نرم هستند. در ادامه فهرستی از شرایط، مهارتها و توانایی های لازم برای مدیریت و نظارت بر اجرای پروژه‌ها آورده شده است:
- توانایی برقراری ارتباط سازنده با تمام کارکنان شرکت و پروژه
- آشنایی با صنعت موردنظر برای استخدام
- توانایی در برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح
- آشنایی با نرم افزارهای تخصصی مورداستفاده در اجرای پروژه مانند MSP و مجموعه برنامه‌های آفیس
- توانایی مدیریت و نظارت
- توانایی مستندسازی و گزارش دهی
- تجربه کاری مرتبط
- توانایی ارزیابی دقیق از وضعیت پروژه
- مسئولیت‌پذیری و تعهد
- توانایی انجام کار گروهی
- مهارت در پیش‌بینی و ارزیابی ریسک‌های پروژه های عمرانی یا سایر پروژه‌ها
- آشنایی به زبان انگلیسی
یک مدیر پروژه خوب می‌تواند با استفاده از مهارتها و توانایی های مورداشاره در بالا، پروژه های عمرانی یا سایر پروژه‌ها را در زمان مقرر تحویل دهد. همچنین با ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌های موردتوجه در یک پروژه، از هزینه‌های غیرضروری کاسته و حداکثر بهره‌وری را در اجرای پروژه‌ها ایجاد می‌کند.
یک مدیر پروژه باید دارای دانش تخصصی برای اجرای پروژه‌ها باشد. به‌عنوان‌مثال در مورد پروژه های عمرانی و ساختمانی، یک مدیر برنامه‌ریزی و کنترل پروژه باید درباره مراحل ساخت و اجرای ساختمان اطلاعات کافی داشته و از نحوه انجام فعالیت‌های مربوطه مطلع باشد. همچنین برای مدیریت پروژه های عمرانی، آشنایی با مباحث عمرانی مانند آشنایی به موضوعاتی مانند فهرست‌بها، شرایط عمومی پیمان و مقررات ساخت و اجرای پروژه های عمرانی ضروری است.
شرح وظایف کارشناس برنامه‌ریزی و کنترل پروژه
هر سازمان با توجه به تعداد پروژه‌هایی که در اختیار دارد و اندازه پروژه‌ها، می‌تواند از یک یا چند کارشناس برنامه‌ریزی و کنترل پروژه استفاده کند. این کارشناسان معمولا در سطوح مختلف سازمانی به انجام وظایف خود می‌پردازند. یک مدیر کنترل پروژه با جمع‌آوری و دریافت داده‌ها و اطلاعات موجود از میزان پیشرفت پروژه‌ها، می‌تواند تصمیم‌گیری بهتری درباره نحوه انجام پروژه‌ها و مسائل مربوط به آن‌ها داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین وظایف و مسئولیت‌هایی که برای مدیر پروژه تعریف شده است، تهیه یک برنامه زمان‌بندی مشخص برای انجام هر یک از پروژه‌ها است. یک کارشناس برنامه‌ریزی و کنترل پروژه برای تعیین این برنامه زمان‌بندی، نیازمند برقراری ارتباط و تعامل سازنده و مستمر با سایر کارشناسان و مهندسان فعال در پروژه است.
مهندس برق، مهندس مکانیک، مهندس عمران و کارشناسان ابزار دقیق، برخی از متخصصانی هستند که یک مدیر پروژه برای برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه‌ها باید با آن‌ها همکاری نماید. از دیگر وظایف مدیر پروژه می‌توان به تهیه گزارش‌های روزانه، هفتگی و ماهانه و مستندسازی این گزارش‌ها اشاره کرد.
درنتیجه این‌طور می‌توان گفت که مدیران پروژه، نقشی بسیار مهم در مدیریت و نظارت بر روند اجرای پروژه، برنامه‌ریزی و کنترل زمان اجرای پروژه دارند. این مدیران با اجرای پروژه‌ها بر طبق یک برنامه زمانی و بودجه‌ای مشخص، وظیفه هماهنگی بین افراد سهیم در اجرای پروژه را هم بر عهده دارند.
مسیر تحصیلی برای فرصت شغلی مدیر پروژه
چنانچه به مدیریت و نظارت بر پروژه های عمرانی علاقه دارید، می‌توانید در رشته مهندسی مدیریت پروژه مشغول به تحصیل شوید. امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی رشته مهندسی مدیریت پروژه برای فارغ التحصیلان رشته ریاضی فیزیک وجود دارد.
همچنین از گرایش‌های مرتبط با رشته مدیریت پروژه در مقطع کارشناسی ارشد می‌توان به گرایش مهندسی و مدیریت ساخت و گرایش مدیریت پروژه اشاره کرد. فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی مهندسی عمران و مهندسی صنایع می‌توانند به ترتیب در گرایش مهندسی و مدیریت ساخت و گرایش مدیریت پروژه ادامه تحصیل دهند. ذکر این نکته ضروری است که مدیریت پروژه در صنایع مختلف وجود دارد.
به همین دلیل فارغ التحصیلان رشته‌های مدیریت یا سایر رشته‌های مهندسی مانند مهندسی معماری، مهندسی صنایع و مهندسی مکانیک، می‌توانند برای کار در یکی از فرصت های شغلی مرتبط با رشته مدیریت پروژه اقدام کنند. فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این رشته‌ها بعد از گذراندن دوره‌های کارآموزی و کسب تجربه لازم، امکان استخدام در شرکت‌های بزرگ و معتبر را خواهند داشت.
از دروس تخصصی مرتبط با رشته مهندسی و مدیریت ساخت می‌توان به اصول و مقررات قراردادها، برنامه‌ریزی و کنترل پروژه، مدیریت پروژه و مدیریت ریسک اشاره کرد. از دروس تخصصی مرتبط با رشته مدیریت پروژه هم می‌توان دروس استانداردهای مدیریت پروژه، برنامه‌ریزی و زمان‌بندی پروژه، مدیریت طرح‌های توسعه و مدیریت منابع انسانی پروژه را نام برد.
مسیر شغلی مدیر پروژه
یک مدیر پروژه می‌تواند در کسب و کارها و صنایع مختلفی مشغول به کار شود. پروژه‌هایی مانند پروژه های عمرانی، پروژه‌های صنعت نفت و گاز، حوزه بازاریابی و تبلیغات، پروژه‌های تولیدی و پروژه‌های حوزه کامپیوتر و نرم افزار، ازجمله پروژه‌هایی هستند که یک مدیر کنترل پروژه می‌تواند بر اساس دانش فنی، تجربه و توانایی های خود در انجام آن‌ها سهیم شود.
یک مدیر پروژه می‌تواند به‌صورت تمام‌وقت با کسب و کارهای مختلف همکاری کند. همچنین امکان کار به شکل پروژه‌ای برای مدیران پروژه وجود دارد. مدیران پروژه با استخدام و کار در شرکت‌های بزرگ و معتبر، می‌توانند حقوق و مزایای قابل‌توجهی داشته باشند.
بازار کار و آینده شغلی مدیریت پروژه
شرکت‌ها و کسب وکارهای مختلف برای استخدام کارشناسان مهندسی مدیریت پروژه، نیروهای کاری خود را از بین فارغ التحصیلان خانم یا آقا با حداقل مدرک کارشناسی در رشته‌هایی مانند مهندسی مکانیک، ساخت و تولید و مهندسی عمران انتخاب می‌کنند.
معمولا با توجه به حوزه کاری شرکت و پروژه‌های موردنظر، سطح تحصیلات و دانش متقاضیان استخدامی تعیین می‌شود. فارغ التحصیلان دانشگاهی با داشتن دانش فنی در یک صنعت و مهارت‌های نرم موردنیاز برای مدیریت پروژه، می‌توانند انتظار استخدام در شرکت‌های بزرگ با حقوق مناسب را داشته باشند.
به نظر می‌رسد با توجه به حجم پروژه های عمرانی که در ایران در حال انجام است و توسعه صنایع مختلف مانند صنایع نفت و گاز، حوزه فناوری اطلاعات و نرم افزار، آینده شغلی روشنی برای این فرصت شغلی در کشور وجود داشته باشد. به شکلی که می‌توان گفت در آینده نزدیک احتمال افزایش تعداد فرصت های شغلی مرتبط با این رشته، در داخل کشور وجود خواهد داشت.
فرصت‌های کار و تحصیل در خارج از کشور
برخی از فارغ التحصیلان دانشگاهی به دلایل مختلف، مهاجرت به خارج از کشور را انتخاب می‌کنند. یکی از دلایل مهاجرت به خارج از کشور، ادامه تحصیل در یکی از دانشگاه‌های مطرح و اخذ مدرک تحصیلی در رشته مهندسی مدیریت پروژه از این دانشگاه‌ها است.
دانشگاه‌هایی مانند Berkeley University، Georgia Institute of Technology و Toronto University جزء برترین دانشگاه‌های جهان در نظام‌های رتبه‌بندی مراکز علمی هستند که امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مهندسی مدیریت پروژه را برای دانشجویان فراهم می‌کنند.
از دلایل دیگری که برای مهاجرت به خارج از کشور وجود دارد، وجود فرصت های شغلی متعدد در رشته مهندسی مدیریت پروژه است. همچنین امکان کسب درآمد دلاری و کار در شرکت‌های معتبر بین‌المللی، از دیگر دلایلی هستند که برای مهاجرت به خارج از کشور مطرح هستند.
بر اساس گزارشی که سایت project manager منتشر کرده است، کشورهای استرالیا، سوئیس، امریکا، هلند و آلمان به دلیل پرداخت حقوق و مزایای قابل‌توجه، جزء بهترین مقاصد مهاجرتی برای مدیران پروژه هستند. برای مهاجرت به خارج از کشور می‌توانید از شبکه‌های اجتماعی مانند لینکدین و سایت‌های کاریابی بین‌المللی مانند indeed و Monster استفاده کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی آینده شغلی و بازار کار رشته مدیریت پروژه در ایران پرداختیم. به شکلی که با معرفی این رشته به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فرصت های شغلی موردنیاز کسب و کارهای مختلف، برخی از مهم‌ترین مهارتها و توانایی های یک کارشناس برنامه‌ریزی و کنترل پروژه را بیان نمودیم.
همچنین با نگاهی به شرح وظایف کارشناس برنامه‌ریزی و کنترل پروژه، مسیر شغلی مهندسی مدیریت پروژه را موردبررسی قرار دادیم. درنهایت به بررسی بازار کار و آینده شغلی در این حرفه و معرفی برخی از فرصت‌های کار و تحصیل در خارج از کشور پرداختیم. چنانچه از توانایی های خود برای مدیریت صحیح اجرای پروژه‌ها اطمینان دارید، می‌توانید آینده شغلی خود را با انتخاب این حرفه تضمین نمایید.
