«تفریح در اسلام»؛ قابل توجه حجت لاسلام علم الهدی

مسعود بزم آرا در یادداشتی برای انصاف نیوز نوشت:

حجت الاسلام علم الهدی در خطبه ی نماز جمعه ی اخیر خود چنین بیان داشته اند که «شهر مشهد شهر زیارتی است، اینجا شهر گردشگری نیست که مراکز تفریحی و عیاشی درست کنند».

این اظهار نظر ایراد شده از جانب نماینده ی محترم ولی فقیه استان خراسان رضوی حاوی گزاره های اشتباهی است که اندک مطابقتی با آموزه های دینی ندارد.

۱. ایشان سهوا – یا تعمدا – دو واژه “تفریح” و “عیاشی” را هم ردیف یکدیگر قرار داده و به مخالفت با آنها پرداخته اند، در حالی که از منظر دینی تفاوت فاحشی میان معنا و مفهوم این دو عبارت وجود دارد.

در فرهنگ غنی اسلام تفریح از مراحل و اجزاء سیر تکاملی و رشد شخصیت فردی و اجتماعی انسان به حساب می‌آید. به گونه‌ای که هر کسی از آن استفاده نکند، در بعدی از ابعاد تکاملی شخصیت خود کوتاهی کرده است و این قصور باعث کند شدن سیر رشد و تکامل ابعاد دیگر شخصیت او می‌شود.

از آنجایی که انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی است و این دو بعد بر همدیگر اثر می‌گذارند (مثبت و منفی)، باید بداند که تفریح برای بازپروری و نشاط در کار، رغبت و رشد در تمام جهات زندگی یک ضرورت است که مورد تأکید و تأیید ائمه معصومین (ع) بوده است.

در صورتی که عیاشی جزء گناهان كبیره به شمار رفته و در قرآن کریم آنجا که از علل سقوط ملل مختلف بحث به میان می آید، علت سقوط و از هم پاشیده شدن نظام اجتماعی را خوشگذراني و عياشي و رفتار نابهنجار ثروتمندان معرفی می کند. ( آیه ۱۶ سوره اسراء)

با توجه به تعاریف بالا مشاهده می شود که تفاوت اساسی و بنیادین میان دو واژه “تفریح” و “عیاشی” وجود دارد و بر خلاف نظر جناب امام جمعه، هیچ ارتباط معنایی و مفهومی میان این دو مقوله نمی توان یافت و مقایسه کردن این دو با هم قیاسی مع الفارق بیش نیست.

۲. جناب علم الهدی با بیان این جمله گویا به دنبال آن است تا با ایجاد نوعی مرزبندی میان اسلام و تفریح و تفکیک کردن این دو از هم، شادی و نشاط را در مقابل شرع قرار دهد و انجام آن را نافی دینداری بداند، حال آنکه این نوع دیدگاه تقابل شدیدی با آموزه های دینی و سیره ائمه معصومین دارد و از هیچ یک از اصول و فروع دین و روایات متعدد اسلامی نمی توان چنین برداشت تنگ نظرانه ای به دست آورد.

با اندکی تامل در احادیث و روایات می توان به عدم صحت و درستی چنین طرز تفکری پی برد.

حضرت علی (ع) اوقات شبانه روز را بر سه بخش مساوی «راز و نیاز با پروردگار، کار و تلاش، لذت و خوشی» تقسیم می نماید و به همان اندازه که بر عبادت و راز و نیاز تاکید می ورزد، دقیقا به همان میزان نیز به نشاط و شادی و بهره بردن از لذت های حلال دنیوی اشاره می کند. (نهج البلاغه)

امام مهربانی ها حضرت رضا (ع) نیز در توصیه به بهره مندی از تفریح و سرگرمی های لذت بخش چنین می فرماید : «از لذائذ دنيوي نصيبي براي كاميابي خويش قرار دهيد و خواهش هاي دل را از راه‌هاي مشروع برآوريد، مراقبت كنيد كه در اين كار به مردانگي و شرافت شما آسيب نرسد و دچار اسراف و تند روي نشويد، تفريح و سر‌گرمي‌هاي لذت‌‌بخش شما را در اداره زندگي ياري مي‌كند و با كمك آن بهتر در امور دنيوي خويش موفق خواهيد شد.» (بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۳۲۱)

همچنین امام صادق (ع) در حديثي كه لشكريان عقل را در برابر لشكريان جهل قرار می دهد، مي‌فرمايد: «لشكر عقل ۷۵ است و لشكر جهل هم در مقابل ايشان، و سپس شادي، نشاط، خوشحال و بشاش بودن را لشكر عقل مي‌شمارد (اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۲۴)

این اشارات مختصر تنها گوشه ای از روایات و احادیث پرشمار بیان شده از سوی پیشوایان دینی است که در آن به توجه ویژه بر تفریح و سرگرمی و استفاده از لذت های حلال دنیوی تاکید شده و آن را جزو ملزومات دینداری و مسلمانی و از لشکریان عقل معرفی می کند.

با توجه به به احادیث فوق می توان چنین برداشت کرد که مخالفت و ممانعت از بهره مندی مسلمانان از لذت ها و سرگرمی های حلال و مشروع دنیوی هیچ توجیه عقلی و شرعی نداشته و اصرار و پافشاری بر این عقاید مطرود و مردود نه تنها در ادامه ی مسیر ائمه معصومین نیست بلکه به نوعی مقابله و در تضاد با آن اندیشه های ناب نیز به شمار می رود.

شهید بهشتی در مقاله ی “شادی و تفریح در اسلام” در باره ی عدم ارتباط بین اینگونه تفکرات تنگ نظرانه با دین مبین اسلام می نویسد: «اینکه در نظر برخی، تفریح کردن، نشاط در زندگی داشتن و امثال آن را برای یک مسلمان نقطه ی ضعف معرفی می کنند با استناد به برخی از روایات صوفیانه است که نمی تواند هیچ ارتباط اصیلی با قرآن کریم و سیره ی پیشوایان اسلام داشته باشد.»

انتهای پیام