سردرگمی دلاری

روزنامه جهان صنعت نوشت: انتشار خبرهای ضد و نقیض برجامی معامله‌گران بازار ارز را سردرگم کرد. در حالی که خبرهای مثبت رسیده از سوی طرفین اروپایی می‌توانست سیگنال کاهشی قوی برای بازار ارز باشد اما واکنش منفی طرفین ایرانی مانع از اثربخشی جدی این اخبار بر قیمت دلار شد. هرچند چشم‌انداز احیای برجام در این دور از مذاکرات نیز روشن نیست، با این حال عمده پیش‌بینی‌های تحلیلگران ارزی حول نزول قیمت دلار در روزهای آینده می‌چرخد. تحرکات جدید قیمتی در معاملات روز گذشته بازار ارز و افت قیمت اسکناس آمریکایی نیز نشان داد که معامله‌گران آماده کاهش قیمت هستند. در مجموع می‌توان دو سناریو برای بازار ارز متصور بود؛ در سناریوی نخست می‌توان نسبت به انجام توافق و باز شدن زمینه‌های مذاکرات اقتصادی با جهان ابراز خوش‌بینی کرد که در این شرایط دلار نیز می‌تواند محدوده قیمتی کنونی را حفظ کند. اما در سناریوی دوم پیش‌بینی می‌شود که مذاکرات به دلیل بی‌میلی طرفین ایرانی به درازا بینجامد که در این حالت به دلیل تزریق نااطمینانی به فضای اقتصادی کشور می‌توان تصویر آینده بازار ارز را صعودی ترسیم کرد.
در روزهای گذشته اخبار شروع دور جدید مذاکرات داغ‌تر از هر زمان دیگری بود. طرفین ایرانی و اروپایی در وین در حال رایزنی بر سر مسائل هسته‌ای بودند و در این بین نیز خبرهای ضد و نقیضی در خصوص سرنوشت مذاکرات منتشر شد. خبر نخست را میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات رفع تحریم‌‌ها اعلام کرد و گفت که متن نهایی پیش‌نویس توافق بین طرف‌ها توزیع شده است. این خبر به سرعت در میان معامله‌گران بازار ارز چرخید و رفتارهای احتیاطی را در بین خریداران و فروشندگان تقویت کرد. یک مقام ارشد اتحادیه اروپا در این خصوص گفته بود «مذاکرات برای دست یافتن به یک متن پایان یافته است و ما متنی را تولید کرده‌ایم. آنچه الان اتفاق می‌افتد بستگی به پاسخ مشارکت‌کنندگان دارد.» اما در حالی که عمده خبرها از دستیابی به توافق بین دو طرف حکایت داشت، ایران این موضوع را رد و اعلام کرد که این متن همچنان نیاز به بررسی دارد. یک مقام ارشد وزارت امور خارجه هم در مورد مذاکرات وین گفت: با توجه به مباحث صورت گرفته، انریکه مورا چند ایده در مورد برخی موضوعات باقی‌مانده به طرف‌ها ارائه داد. ما به محض دریافت این ایده‌ها، پاسخ و ملاحظات اولیه خود را به ایشان منتقل کردیم، اما طبیعتا این موارد نیازمند بررسی جامع هستند و ما نظرات و ملاحظات تکمیلی خود را به هماهنگ‌کننده و سایر طرف‌ها منتقل خواهیم کرد.آن‌طور که مشخص است این دور از گفت‌وگوها نیز بی‌نتیجه باقی مانده و امیدها برای دستیابی به توافق به ناامیدی بدل شده است. هرچند فضای گفت‌وگو بین طرفین همچنان باز است با این حال بی‌میلی طرفین مذاکره‌کننده ایرانی به دستیابی به توافق زودهنگام نشان می‌دهد که برجام نیز به سرعت احیا نخواهد شد. در میانه خبرهای ضدونقیضی که از برجام و مذاکرات به گوش می‌رسید بازار ارز نیز دچار سردرگمی شد. در حالی که انتظار می‌رفت انتشار چنین خبری دلار را دچار شوک قیمتی کند اما واکنش ایران به متن نهایی توافق دلار را میخکوب کرد. بر همین اساس نیز تغییر قیمت چندانی در معاملات پشت خطی دیده نشد. با این وجود دیروز شاهد تحرکات جدید قیمتی در بازار ارز بودیم. برخی تحلیلگران بر این باورند که بازار ارز به خبرهای رسیده خوش‌بین است و می‌توانیم به کاهش قیمت دلار در روزهای پیش‌رو امیدوار باشیم. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که دلار در معاملات روز گذشته با افت قیمت حدود ۳۵۰ تومانی مواجه شد و در حالی که در معاملات پیش از ظهر در کانال ۳۲ هزار تومانی معامله می‌شد در ادامه توانست تا نرخ ۳۱ هزار و ۷۰۰ تومان نیز پایین بیاید. این کاهش نشان داد که انتظارات کاهشی در میان معامله‌گران شکل گرفته است، اما در صورتی که بخواهیم آینده بازار ارز را در خلال تحولات سیاسی و اقتصادی پیش‌بینی کنیم می‌توانیم دست به سناریوسازی بزنیم. در سناریوی نخست می‌توان پیش‌بینی کرد که طرفین مذاکره آینده آمادگی نهایی خود برای دستیابی به توافق را اعلام و در مسیر احیای برجام حرکت کنند. در این شرایط باید شاهد گشایش‌های اقتصادی و ارسال سیگنال‌های کاهش قیمت به بازار ارز باشیم. اما در سناریوی دوم می‌توان نسبت به آینده مذاکرات و برجام ابراز ناامیدی کرد. بی‌نتیجه ماندن این دور از گفت‌گوها آن هم در شرایطی که طرفین اروپایی از نهایی شدن متن توافق خبر داده‌اند می‌تواند حامل پیام‌های ناخوشایندی برای اقتصاد باشد. بدیهی است اگر این سناریو را محتمل‌تر بدانیم دیگر نه خبری از افزایش فروش نفت و بازگشت دلارهای نفتی خواهد بود و نه باز شدن فضای تبادلات تجاری با جهان. به این ترتیب اقتصاد کماکان در انزوا باقی می‌ماند و شرایط برای افزایشی شدن قیمت دلار فراهم خواهد شد.
مزایای توافق برای اقتصاد و بازار ارز
سیدکمال سیدعلی معاون اسبق ارزی بانک مرکزی در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» گفت: مساله برجام و احیای مذاکرات اولین تاثیر خود را به صورت کاهش انتظارت تورمی، برقراری آرامش در اقتصاد و امیدواری فعالان اقتصادی به انجام سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد. در مقطع کنونی منابع ارزی با مصارف ارزی همخوانی ندارد، اما اگر توافقی صورت بگیرد بین ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار به منابع ارزی کشور اضافه و طلب‌های ارزی وصول می‌شود.
به باور وی، در سایه توافق برجامی فروش نفت ایران سرعت می‌گیرد و از این طریق نیز به منابع ارزی کشور اضافه می‌شود. در صورتی که فروش نفت ایران به دو میلیون بشکه در روز برسد با توجه به تقاضای جهانی برای نفت و قیمت بالای نفت، منابع عظیم و سرشاری وارد کشور می‌شود. این موضوعات از یک سو می‌تواند تورم را کنترل و پول‌هایی که در بازار در گردش را جمع‌آوری کند. در عین حال انباشتگی تقاضاهای ارزی در خصوص پروژه‌های نیمه‌تمام برطرف می‌شود و کالاهایی که به دلیل عدم وجود منابع وارد کشور نمی‌شد نیز خریداری می‌شود.
سیدعلی تصریح کرد: بدون شک این تغییرات و تحولات بر قیمت ارز نیز تاثیر می‌گذارد. در این بین برنامه‌ریزی‌های سازمان برنامه و بودجه، وزارت صمت و دولت برای مدیریت صحیح منابع ارزی برای جلوگیری از اتلاف آنها لازم و ضروری به نظر می‌رسد.
وی در خصوص اینکه به دنبال کاهش قیمت ارز صادرات چقدر می‌تواند مقرون به صرفه باشد که سقف صادراتی کشور حفظ شود، نیز بیان کرد: در این خصوص باید گفت که با احیای برجام قیمت دلار تا سطح ۲۶ تا ۲۷ هزار تومان تقلیل پیدا می‌کند. بنابراین اگر توافق پایداری حاصل شود دلار بدون شک کاهشی خواهد شد اما آیا مقرون به صرفه است که منابع ارزی را بیشتر صرف واردات کنیم و به صادرات کشور آسیب وارد کنیم؟ واقعیت این است که نرخ دلار در حال حاضر بالای ۳۰ هزار تومان تثبیت شده است. در این صورت اگر آثار تورمی کماکان وجود داشته باشد صادرکنندگان ناچار هستند مواد اولیه را با نرخ‌های بالاتری وارد کنند و دست به کار صادراتی بزنند که این مساله می‌تواند به آنها آسیب جدی وارد کند. بنابراین هرچند ممکن است در اثر توافق و در سایه تلاش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای دلار نرخ‌های پایین‌تری نیز به خود ببیند اما اینکه این نرخ‌ها تا چه اندازه برای فعالان اقتصادی و صادرکنندگان مقرون به صرفه است به برنامه‌ریزی‌های اقتصادی کشور بستگی دارد.معاون اسبق ارزی بانک مرکزی خاطرنشان کرد: درمجموع می‌توان پیش‌بینی کرد که دلار بعد از توافق تا سطح ۲۶ تا ۲۷ هزار تومان پایین بیاید اما ماندگاری دلار در نرخ‌های گفته شده بستگی به این دارد که بعد از توافق وزارتخانه‌های مختلف چه برنامه‌ریزی‌هایی برای اقتصاد با درآمدهای جدید خواهند داشت. اما نباید فراموش کنیم که بزرگ‌ترین اثر توافق کاهش تورم است که می‌تواند تا سال آینده به ۳۰ تا ۳۲ درصد برسد.
برجام؛ شرط لازم اما ناکافی برای اقتصاد
حمیدرضا صالحی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» گفت: عوامل زیادی می‌توانند سرنوشت بازار ارز در ایران را تعیین کنند. یکی از این عوامل بحث مذاکرات برجامی است که در ماه‌های گذشته نیز توانست به نوسانات قیمتی در بازار ارز دامن بزند، اما در کنار عامل سیاسی باید بدانیم که زیرساخت‌های اقتصاد کلان مساله مهم‌تری در نرخگذاری ارز در ایران محسوب می‌شود.
به گفته وی، تورم یکی از عوامل مهم اقتصادی اثرگذار بر بازار ارز است که به عنوان موتور محرکه افزایش قیمت دلار عمل می‌کند. هرچند سیاستمداران و نهادهای مسوول با توجه به سیاست‌هایی که در بانک مرکزی دنبال می‌کنند می‌توانند از طریق توزیع اسکناس در صرافی‌ها و بازار ارز نرخ دلار را کنترل کنند، اما پرواضح است که دلار متاثر از زیرساخت‌های اقتصادی کشور است.
بر این اساس دستیابی به توافق و احیای برجام اگرچه می‌تواند در کوتاه‌مدت بر بازار ارز تاثیر بگذارد و نرخ دلار را کاهشی کند اما در طولانی‌مدت عامل تورمی بار دیگر دست به کار می‌شود و دلار را وارد مسیر صعودی می‌کند.
صالحی تصریح کرد: بر اساس مباحثات علم اقتصاد، تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی شیب رشد دلار را تعیین می‌کند.
به این معنا که تورم به هر میزان که بالاتر باشد و تفاضل آن با تورم جهانی بیشتر شود شیب رشد دلار نیز تندتر خواهد شد. با این حال می‌توان پیش‌بینی کرد که با احیای برجام و برای مدتی نرخ ارز کاهش قیمت داشته باشد اما بعد از گذشت مدت زمان کوتاهی، چالش‌های موجود در زیرساخت‌های اقتصادی کشور غالب می‌شود و دلار را وارد مسیر افزایش قیمت می‌کند.
این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: در صورتی که در سایه توافق برجامی آزادسازی اقتصادی اتفاق بیفتد، درهای تجارت جهانی به روی ایران باز و واردات بیشتر شود، به دنبال افزایش تقاضا برای ارز، نرخ دلار نیز بالا می‌رود. یکی از دلایلی که در برهه کنونی مانع از بالا رفتن قیمت دلار شده مدیریت تقاضا در این بازار است.
در حقیقت بانک مرکزی تخصیص ارز برای واردات را کنترل کرده و به راحتی منابع ارزی را در اختیار همه واردکنندگان قرار نمی‌دهد و همین مساله باعث تثبیت قیمت ارز شده است. اما در صورتی که تجارت ایران با جهان بیشتر شود، مسافرت‌ها به خارج از کشور رونق بگیرد و مبادلات ارزی ایران با سایر کشورها افزایش پیدا کند قیمت دلار نیز تاثیر می‌پذیرد و افزایشی می‌شود. نباید فراموش کنیم که تورم عامل اصلی رشد قیمت ارز است و دلار نیز محصول تورم موجود در کشور است.

انتهای پیام