ماجرای جدید بحران آب همدان

روزنامه پیام ما نوشت:

دو هفته از شروع قطع آب در همدان می‌گذرد و پس از وارد شدن بیش از ۲۰ حلقه چاه جدید به مدار برای تامین آب ۵۰ درصدی که به واسطه خارج شدن سد اکباتان از مدار آب‌رسانی حذف شده بود، شهروندان این شهر می‌گویند آبی که در لوله‌ها جاری می‌شود قابل شرب نیست و طعم و بوی زهمی دارد که حتی بعد از جوشاندن هم قابل استفاده نخواهد بود.
این موضوع که حالا فقط ساعاتی از شبانه روز آب در بیشتر محله‌ها قطع است و فقط برخی از مناطق هنوز هم دسترسی به آب ندارند یا آبی با فشار بسیار کم در لوله را تجربه می‌کنند از نخستین لحظه ورود به همدان از راننده تاکسی و فروشنده سوپر مارکت و کارگر شهرداری شنیده می‌شود. اما همه بر این اتفاق نظر دارند که ناچارند هنوز آب معدنی و بسته‌بندی خریداری کنند چرا که آب لوله‌کشی قابل شرب نیست. با وجود اینکه در شهر هنوز چالش آب رفع نشده است اما همه چیز عادی به نظر می‌رسد. سوپرماکت‌ها خلاف آنچه پیشتر گفته می‌شد شلوغ نیست و صف‌های پرازدحام انتظار برای آب معدنی و یا سایر نوشیدنی را نمی‌بینی. همدان در نبود آب شرب با کیفیت راه‌کاری برای خودش پیدا کرده است که شاید بسیار دور از انتظار بود. حالا مردم برای تامین آب شرب به راه‌های گذشته پناه آورده‌اند. یا آب چاه‌های قدیمی را دوباره استفاده می‌کنند یا سراغ چشمه‌های اطراف شهر می‌روند. هرچه باشد همدان الوند را دارد و الوند سرزمین هزار چشمه است.

یک شهروند همدانی:
به بهبود اوضاع آب در همدان امیدی نیست. هر روز با همسرم از چشمه آب می گیریم و برای خانواده هم می‌بریم. این آب خدادادی برایمان بهتر از آن چیزی که مسئولان شهر به ما می‌دهند. بعد از روزها بی‌آبی در لوله‌های آب، آب زرد می‌آید. این را باید به چه کسی بگوییم

چاه‌های قدیمی سرباز کردند
عباس یکی از شهروندان همدان ساکن شهرک مدنی است. او می‌گوید: در کوی مدنی برخی روزها آب تا بیست ساعت قطع است. در واقع آب قطع کامل نیست اما آنقدر کم فشار است که به طبقات نمی‌رسد. اگر هم برسد بسیار در است. حتی با جوشاندن هم قابل استفاده نیست. گاهی پیش می‌آید که آب معدنی تمام شود و مثلا نیمه شب ناچار به استفاده از این آب شویم. باید آن را بجوشانیم. در غیر این صورت امکان ندارد بتوانیم از آن استفاده کنیم.
به گفته «عباس» این مشکل برای بسیاری از ساکنان وجود ندارد چرا که مردم چاه‌های قدیمی خود را دوباره استفاده می‌کنند: «تعداد زیادی از اهالی همدان که در منازل خود چاه قدیمی داشتند حالا سر آن را دوباره باز کرده‌اند و از آب چاه استفاده می‌کنند. چاره‌ای هم نیست یا باید پول آب بدهند یا آب مکدر استفاده کنند.»
آنچه عباس می‌گوید را شهروندان دیگر هم تاکید می‌کنند گرچه چون حفر چاه در خانه غیر مجاز است و این چاه ها پروانه ندارند شهروندان همدانی اجازه عکاسی از آنها را نمی‌دهد. اما راننده تاکسی که ما را تا بیمارستان بعثت می‌رساند می گوید نه فقط از چاه استفاده می‌کند بلکه یک لوله و شیر آب هم تا کوچه آورده تا همسایگانی که آب ندارند از آن استفاده کنند.
این راننده می‌گوید: خدا را خوش نمی‌آید. مردم تا کی برای آب آشامیدنی‌شان باید پول بدهند و آب معدنی بخرند. کسی هم که به فکر ما نیست.
آمار چاه‌های قدیمی روشن نیست
براساس پیگیری «پیام‌ ما» هیچ آماری از اینکه در حال حاضر چند چاه خانگی در همدان وجود دارد در دست نیست. شرکت آب منطقه‌ای این استان به عنوان متولی و مرجع صدور مجوز برای حفر چاه هیچ اطلاع و عددی از تعداد چاه‌های خانگی ندارد. همه اطلاعات موجود در حدود گفته‌های شفاهی شهروندان است که عمق این چاه ها را از ۶ تا ۲۰ متر عنوان می‌کنند. به گفته خود اهالی حدود ۵۰ درصد از خانه‌های ویلایی در این شهر از گذشته مجهز به چاه بودند.
اما شرکت آب و فاضلاب استان همدان، درباره کدر بودن و همچنین بوی زهم آب لوله‌کشی در این شهر به پیام‌ما می‌گوید: از دیدگاه آبفا این آب آلوده نیست فقط به این دلیل که لوله‌ها یک بار خالی شده‌اند چنین مشکلاتی پیدا کرده است.
مدیر روابط عمومی و سخنگوی شرکت آبفای همدان به «پیام‌ ما» می‌گوید: ما خود پالایی داریم و آزمایشگاه ما روزانه میزان کلر در آب را اندازه گیری می‌کند. طبق استاندارد بهداشت آب، زمانی که میزان کلر باقی مانده در آب، بین ۵ دهم تا ۷ دهم باشد امکان رشد هیچ نوع آلاینده میکروبی یا باکتریایی در آن وجود ندارد. اما توجه داشته باشید که شبکه آب همدان با حذف ۵ درصد حجم آب موجود در مدار؛ در بسیاری از بخش‌ها کاملا خالی شد و این تکدر و بو به این دلیل است. گرچه آبفا مرجع اعلام بهداشت آب نیست و علوم پزشکی و مرکز بهداشت مرجع اعلام رسمی بهداشت آب هستند. اما شرکت آبفا می‌تواند به قطعیت اعلام کند که مشکل کدورت آب همدان به زودی حل خواهد شد.
کدورت به معنای آلودگی نیست
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز می‌گوید که کدورت آبی که از مسیر لوله‌کشی وارد منازل می‌شود به معنای آلودگی آب نیست.
فاطمه ترکمان اسدی توضیح می‌دهد کمبود آب و اُفت رعایت مسائل بهداشتی و تقارن آن با فصل گرما، احتمال ابتلا به بیماری‌های اسهال و گوارشی را افزایش می‌دهد.
او با تاکید بر اینکه همه تانکرهای ثابت و سیار توزیع آب در همدان از نظر سلامت آب و شاخص‌های سلامت پایش می‌شوند نیز می‌گوید: تمام تانکرها شناسنامه‌دار بوده و به صورت روزانه رصد می‌شوند. مردم از آشامیدن آب چشمه، چاه، رودخانه و آب خارج از فضای منزل، خودداری کنند. آب چاه منازل از بار میکروبی بالایی برخوردار است. پیش از مصرف آب چاه، باید جوشانده شود و به مدت سه دقیقه در دمای جوش بماند. این آب پس از سرد شدن به عنوان آب شرب سالم قابل استفاده است.
ترکمان تاکید می‌کند: آبی که در سیستم لوله‌کشی توزیع می‌شود از همه نظر مورد کنترل و پایش کارشناسان بهداشتی قرار دارد. وقفه‌های طولانی که در مسیر آبرسانی وجود دارد سبب کدورت آب لوله‌کشی می‌شود که این موضوع به معنای آلوده بودن آب نیست.
چشمه پونه، مملو از جمعیت
در حالی که معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان بر استفاده نکردن شهروندان از آب چشمه‌ها و چاه‌ها اصرار می‌ورزد شهروندان زیادی در این شهر، در نبود آب شرب قابل استفاده به دلیل کدورت، طعم و بوی نامطبوع روزانه آب مورد نیازشان را از چشمه‌های اطراف شهر تهیه می‌کنند.
در مسیر جاده همدان به تویسرکان، چشمه‌های بیشماری وجود دارد که بسیاری از آنان در سال‌های گذشته با نصب مخازن بسته شده‌اند. اما چشمه پونه که حالا نامش را به چشمه صلوات تغییر داده‌اند هنوز با لوله‌هایی که از مخزن خارج می‌شود آب روان دارد.
ملیحه یکی از زنانی که به همراه همسرش برای آب به اینجا آمده و تمام صندوق ماشینشان پر از دبه‌های خالی آب است می‌گوید: به بهبود اوضاع آب در همدان امیدی نیست. هر روز با همسرم از چشمه آب می‌گیریم و برای خانواده هم می‌بریم. این آب خدادادی برایمان بهتر از آن چیزی که مسئولان شهر به ما می‌دهند. بعد از روزها بی‌آبی در لوله‌های آب، آب زرد می‌آید. این را باید به چه کسی بگوییم؟
در یک توقف نیم ساعته کنار چشمه پونه، بیش از ۵۰ خودرو برای گرفتن آب مصرفی آمدند و رفتند. عددی که می‌توان حدس زد در یک شبانه روز به چه تعداد می‌رسد. رضا یکی دیگر از اهالی که برای ذخیره آب از چشمه پونه کمک می‌گیرد می‌گوید: خلوت ترین زمان ممکن آمدی. صبح یا غروب که خنک‌تر می‌شود باید بیایی. اینجا باید برای آب صف کشید. می‌بینی چه به روز همدان آمده؟ شبیه پدربزرگانمان شدیم. برای یک جرعه آب از چاه و چشمه استفاده می‌کنیم. برگشتیم به ۱۰۰ سال قبل.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان:
تمام تانکرها شناسنامه‌دار بوده و به صورت روزانه رصد می‌شوند. مردم از آشامیدن آب چشمه، چاه، رودخانه و آب خارج از فضای منزل، خودداری کنند. آب چاه منازل از بار میکروبی بالایی برخوردار است. پیش از مصرف آب چاه، باید جوشانده شود و به مدت سه دقیقه در دمای جوش بماند. این آب پس از سرد شدن به عنوان آب شرب سالم قابل استفاده است

آب بیمارستا‌ن‌ها هم مکدر است
بیمارستان‌های همدان هم وضعیتی مشابه مردم دارند. مکان‌هایی حساس که از روز نخست قطع آب در همدان هیچ اطلاع‌رسانی مبنی بر چگونگی آب‌رسانی به آنها از سوی دولت انجام نشد. تنها فیلم‌ها و عکس‌هایی در شبکه مجازی پخش می‌شد که این مراکز درمانی را، حتی در اتاق عمل، بدون آب نشان می‌داد.
بازدید خبرنگار «پیام ما» از این مراکز نشان می‌دهد گرچه آب در بیمارستان‌های همدان وجود دارد اما همان کیفیت سایر نقاط شهر را داراست. مسئولان بیمارستانی از گفت‌وگوی رسمی با پیام‌ما خودداری می‌کنند اما شواهد عینی و همچنین گفت‌وگو با کارکنان بیمارستان‌ها نشان می‌دهد که آب شرب برای کارکنان و بیماران در بیمارستان‌های همدان هنوز هم خریده می‌شود.
در بیمارستان بوعلی همدان به ما هشدار می‌دهند که برای شست‌وشو و یا نوشیدن از آب لوله کشی بیمارستان استفاده نکنم و اگر نیاز مبرم به آب دارم آب معدنی در اختیارم قرار دهند. یکی از مسئولان این بیمارستان که تاکید می‌کند نامش منتشر نشود می‌گوید: خوشبختانه به هیچ عنوان آب بیمارستان قطع نشد. علاوه بر اینکه بخشی از آب از چاه بیمارستان تامین می‌شود، هر روز شهرداری مخزن ذخیره آب بیمارستان را پر می‌کند و ما به مشکل کم آبی بر نخوردیم. اما آبی که با تانکر برای ما ارسال می‌شود دارای بو و طعم است و بنابراین برای مصرف شرب و مصارف ضد عفونی از آن استفاده نمی‌کنیم.
در بیمارستان بعثت همدان هم روال بر همین است. بیمارستان چالش قطع کامل آب را تجربه نکرده است اما مدیران بیمارستان ناچار به خرید آب معدنی برای نیاز شرب بیماران و کارکنان هستند. در بیمارستان بعثت نیز به ما هشدار می‌دهند که به هیچ عنوان از آب لوله‌کشی بیمارستان برای نوشیدن استفاده نکنم.
وضعیت در درمانگاه‌های کوچک شهر اما مانند بیمارستان‌ها نیست. درمانگاه‌ها مانند همه محله‌ها هم بیش از یک هفته قطع کامل آب را تجربه کرده‌اند، هم آب جیره‌بندی دریافت کرده‌اند و هم هنوز متاثر از برنامه آبرسانی شهر، قطعی هشت ساعته و بیشتر را تجربه می‌کنند. مسئولان این درمانگاه‌ها نیز می‌گویند نه فقط آب لوله‌کشی حالا طعم و بو دارد بلکه آبی که با تانکر توزیع می‌شود نیز دارای این شرایط است.
حالا مسئولان علوم پزشکی و آبفای استان همدان تاکید می کنند که آب فقط دارای تکدر و طعم و بوست و مشکلی از حیث بهداشت ندارد. اما از ابتدای چالش تامین آب شرب در همدان، دولت نه مراکز خاص و حساس و اقشار آسیب‌پذیر را دید و نه حالا فکری به حال مشکلاتی که در حال شکل‌گیری است، می‌کند. در نبود آب آشامیدنی، همدان دارد آب زیر زمینی را می‌بلعد، هزینه‌های تامین آب به همه مراکز خصوصی و دولتی و اصناف گوناگون بدون آمادگی تحمیل می‌شود و تکلیف این اوضاع روشن نمی‌شود و فقط از اتمام این بحران در آینده‌ای نزدیک خبر می‌دهند

انتهای پیام