دلارهای برجامی به حساب چه کسی خواهد رفت؟!

یک کارشناس اقتصادی درباره‌ی نحوه‌ی استفاده از منابع مالی آزادشده در صورت احیای برجام هشدار داد که هزینه‌ی ناصحیح این منابع می‌تواند سبب افزایش بیش از حد تورم شود.

مهدی پازوکی، اقتصاددان، به انصاف نیوز گفت: اگر برجام احیا و منابع مالی کشور آزاد شود اما دلارهای نفتی را صرف واردات کنند باعث بیماری هلندی در اقتصاد کشور شده و تبعات بسیار منفی خواهد داشت. این اتفاقی‌ست که تا به حال چند بار در اقتصاد ایران هم قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب رخ داده است.

به گزارش انصاف نیوز، یکی از پرسش‌های مردم و کارشناسان پیرامون مذاکرات احیای برجام آن است که منابع مالی آزاد شده پس از احیای احتمالی توافق هسته‌ای در چه مسیری خرج خواهد شد؟ برخی مدعی هستند که منابع مالی حاصل از احیای توافق برای اجرای سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی خرج می‌شود و گروهی دیگر نیز نسبت به صرف شدن این منابع مالی برای واردات کالاهای مصرفی هشدار می‌دهند. برخی نیز بر این ادعا تاکید دارند که «توافق را نباید به اقتصاد کشور گره زد» و بود یا نبود منابع مالی حاصل از احیای احتمالی برجام در مقایسه با سایر ظرفیت‌ها و امکانات موجود در داخل کشور چندان اهمیتی ندارد.

یک کارشناس اقتصادی با تاکید بر موثر بودن مذاکرات بر اقتصاد کشور می‌گوید: برای مثال مدتی قبل که خبرهای مثبتی از مذاکرات به گوش می‌رسید قیمت ارز به خاطر همین خبرها از بالای 31 هزار تومان به حدود 28 هزار تومان کاهش پیدا کرد. در نتیجه برجام و مذاکرات بر روی اقتصاد تاثیر دارد اما مشکل اقتصاد ایران صرفا با برجام حل نمی‌شود مشکلات اقتصاد ایران به نظام تدبیر و حکمرانی خوب نیاز دارد.

مهدی پازوکی با بیان اینکه «احیای برجام والفجر مقدماتی است»، گفت: به نظر من اگر مشکلات اقتصادی کشور را 100 فرض کنیم 20 درصد آن به برجام برمی‌گردد و 80 درصد به نظام تصمیم گیری کلان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مربوط می‌شود. لذا اگر مدیریت این سیستم اصلاح شود و در جهت منافع ملی ملت ایران حرکت کند قطعا می‌تواند در بلند مدت منافع ملی را تضمین کند ولی اگر فقط به احیای برجام اکتفا شود مشکلات حل نخواهد شد.

این اقتصاددان درباره‌ی گام‌های پس از احیای برجام می‌گوید: ما بعد از احیای برجام نیاز به این داریم که با تعامل با اقتصاد دنیا پیش برویم. در این صورت اگر می‌خواهیم سیستم بانکی ما با دنیا کار کند باید مقررات بین‌المللی را پاس بداریم. مثلا لوایح باقی مانده‌‌ی مربوط به FATF را بایستی بپذیریم. از آن طرف نیاز به مدیریتی داریم که قوی و کاردان باشد.

پازوکی در پاسخ به این سوال که «در صورت احیای برجام و پذیرش FATF با توجه به سیستم بانکی موجود کشور چگونه می‌توان با اقتصاد جهانی تعامل داشت؟»، گفت: سیستم بانکی ما از دنیا سی سال فاصله دارد؛ با حرف زدن و شعار دادن که سیستم بانکی اصلاح نمی‌شود. اصلاح سیستم بانکی به این نیاز دارد که مدیران قوی و کارشناسان مقتدر و کاردان مورد استفاده قرار بگیرند. بنابراین باید سیستم حکمرانی ما اصلاح شود.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه «صرفا با برجام مشکلات اقتصادی حل نمی‌شود»، گفت: با این وجود اگر اقتصاد ایران بسته باشد شما بهترین اقتصاددانان را هم بیاورید هیچ کاری پیش نخواهند برد. بنابراین نیاز داریم به عنوان گام مقدماتی نیاز به احیای برجام داریم که اقتصاد ایران با جهان ارتباط برقرار کند و بعد از آن با درایت و مدیریت وبرنامه‌ریزی مطلوب در جهت منافع ملی کشور قدم برداریم.

پازوکی در پاسخ به این سوال که «منابع مالی حاصل از احیای احتمالی برجام چگونه خرج خواهد شد؟»، می‌گوید: اگر برجام احیا و منابع مالی کشور آزاد شود اما دلارهای نفتی را صرف واردات کنند باعث بروز بیماری هلندی در اقتصاد کشور شده و تبعات بسیار منفی خواهد داشت. این موضوع را تا به حال چند بار اقتصاد ایران هم قبل از انقلاب، در سال 50 بعد از دو برابر شدن قیمت نفت در سال 1973 میلادی که باعث شد که تورم بالای بیست درصد اتفاق بیفتد، و هم در دوران آقای احمدی‌نژاد رخ داده که در آن زمان نزدیک به ششصد میلیارد دلار نفت فروخته شد و بیشترین میزان درآمد نفتی را در اقتصاد ایران در دولت احمدی نژآد داشتیم ولی وقتی دولت را به به شیخ حسن روحانی تحویل می‌داد نرخ رشد اقتصادی منفی 6.8 درصد بود و نرخ تورم نیز به بالای چهل درصد رسیده بود.

«بیماری هلندی (به انگلیسی: Dutch disease): یک مفهوم اقتصادی است که تلاش می‌کند رابطهٔ بین بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی و رکود در بخش صنعت را توضیح دهد. این مفهوم بیان می‌دارد که افزایش درآمد ناشی از منابع طبیعی می‌تواند اقتصاد ملی را از حالت صنعتی بیرون بیاورد. این اتفاق به علت کاهش نرخ ارز یا عدم افزایش آن در حد نرخ تورّم صورت می‌گیرد، که بخش صنعت را در رقابت ضعیف می‌کند. در حالی که این بیماری اغلب مربوط به اکتشاف منابع طبیعی می‌شود، می‌تواند به «هر فعالیت توسعه‌ای که نتیجه‌اش ورود بی‌رویهٔ ارز خارجی می‌شود» مربوط شود؛ مانند نوسان شدید در قیمت منابع طبیعی، کمک اقتصادی خارجی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی. واژهٔ بیماری هلندی در سال ۱۹۷۷ توسط مجلهٔ اکونومیست برای توصیف رکود بخش صنعتی در هلند بعد از کشف گاز طبیعی در دههٔ ۱۹۶۰ به‌کار گرفته شد. هنگامی که پول یک کشور با افزایش قابل توجه ارزش روبرو شود، صادرات این کشور به پول کشورهای دیگر گران‌تر شده، ولی واردات به آن کشور به نسبت ارزان‌تر می‌شود. به‌طور کلی، این وضعیت را بیماری هلندی می‌نامند».

منبع: ویکی‌پدیا

او در ادامه افزود: این موارد نشان می‌دهد که کشور به تعامل و تجدید نظر در نظام تدبیر به طور همزمان نیاز دارد. خصوصا در دولت آقای رئیسی به نظر من این نیاز وجود دارد تجدیدنظری جدی در مدیران کلان خود خصوصا در بخش اقتصادی داشته باشند و افراد فهیمی که فرزندان این ملت هستند و در بهترین دانشگاه‌های طراز اول داخل یا خارج از کشور درس خوانده اند دعوت به همکاری کند و از اینها در دولت استفاده کنند.

این اقتصاددان با تاکید بر ضرورت استفاده از مدیران کارآمد برای استفاده‌ی صحیح از منابع مالی که پس از احیای احتمالی توافق هسته‌ای آزاد می‌شود، گفت: کشور امروز به شدت به مدیران قوی، کارآمد با دانش نیاز دارد و اینها فقط و صرفا در حلقه‌ی دانشگاه امام صادق نیستند. ما الان بهترین اقتصاددانان را در کشور خودمان داریم ولی دولت از نظرات اینها استفاده نمی‌کند. از طرف دیگر معدل مدیران ما نسبت به حتی دهه‌ی اول انقلاب هم کاهش داشته است. برای مثال رئیس بانک مرکزی دولت شهید رجایی را با رئیس بانک مرکزی فعلی مقایسه کنید یا وزیر اقتصاد دولت شهید رجایی را با وزیر اقتصاد امروز مقایسه کنید، قامت مدیران کوتاه‌تر شده است. من فکر می‌کنم که باید یک اصلاحاتی در ساختار مدیریتی دولت اتفاق بیتفد تا ما بتوانیم بر اساس سند چشم‌انداز فاصله‌مان باکشورها منطقه کم کنیم.

پازوکی در پاسخ به این سوال که «وضعیت کشور در مقایسه با آنچه در چشم‌انداز پیش‌بینی شده بود چگونه است؟»، به خبرنگار انصاف نیوز گفت: طبق سند چشم انداز قرار بود ما شاگرد اول منطقه‌ی آسیای جنوب غربی شویم ولی نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه فاصله‌ی ما از آنان بیشتر هم شده است و از کشورهای منطقه همچون عربستان سعودی، امارات، کویت، جمهوری آذربایجان، ترکیه و… به مراتب عقب‌تر مانده‌ایم و اهداف سند چشم‌انداز تحقق پیدا نکرده است. ما برای جبران این عقب‌ماندگی نیاز داریم که نیروی انسانی کارآمد که در کشور داریم به کار بگیریم.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: پیشنهادم به دولت این است که بعد از احیای برجام با توجه به اینکه هماهنگی بین سه قوه وجود دارد اعلام کند که به ایرانیان خارج از کشور تضمین رسمی می‌دهد اگر به ایران بیایند با آنها برخورد نمی‌شود و برای مثال در فرودگاه دستگیر نخواهند شد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که همین الان بر اساس برآورد کارشناسی که وجود دارد ایرانیان خارج از کشور دست‌کم حدود دو هزار میلیارد دلار سرمایه دارند که اگر فقط ده درصد این سرمایه وارد اقتصاد ایران شود می‌تواند نقش به‌سزایی در رشد سرمایه گذاری و به تبع آن رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال مولد داشته باشد و حرکت دولت به این سمت به نفع منافع ملی ملت ایران خواهد بود.

انتهای پیام