سیاست مداری دور از وسوسه قدرت | حشمت فلاحت پیشه

حشمت الله فلاحت پیشه طی یادداشتی در روزنامه آرمان ملی نوشت: شاید مهم‌ترین ویژگی ملکه انگلیس این بود که سعی کرد دور از چالش‌های سیاسی، وظیفه نهادی خودش را حفظ کند. فارغ از اینکه موافق یا مخالف باشیم در نظام سیاسی انگلستان ملکه یا پادشاه انگلیس کسی است که عالی‌ترین مقام سیاسی کشور به حساب می‌آید. بعلاوه یک وظیفه سازمانی که بعد از عصر استعمار بریتانیا شکل گرفت و آن کسی بود که به عنوان ملکه ۵۶ کشور عضو اتحادیه کشورهای مشترک‌المنافع به عبارتی کشورهای سابق مستعمره انگلستان به حساب می‌آید. به‌همراه یکی، دوتا کشور آفریقایی که بعدا اضافه شدند و مجموعا ۵۶ کشور دنیا را دو وظیفه سازمانی داشت. نخست به‌عنوان ملکه این کشورها و حافظ مناسبات تاریخی بریتانیا با این کشورها و دوم به عنوان ملکه انگلستان. طبق قانون اساسی انگلستان، هیچ قانون و منصب صدارت یا نخست وزیری در انگلستان بدون امضای ملکه یا پادشاه انگلستان رسمی و قانونی نمی‌شود. یکی از کارهای ایشان پاراف قوانینی بود که درکشور شکل می‌گیرد. از سال ۱۸۰۶ تا حالا شاهان انگلستان عملا همه قوانین را امضا کردند. یعنی به‌عبارتی این یک وظیفه نهادی بوده که سعی کردند فراتر از چالش‌های حزبی و سیاسی عمل کنند. منتها یک ویژگی خاصی که ملکه الیزابت داشت این بود که در یک عصر پرتلاطم این شرایط را شکل داد. شاهان انگلیس عامل استعمارگری انگلستان بودند و علاوه بر آن، ایشان کسی بود که در زمانه جنگ‌های گرم و سرد ملکه انگلستان بود ولی سعی کرد به عبارتی هم در سیاست خارجی انگلستان نقش تعدیل کننده و آشتی‌گر را بازی کند و هم در مناسبات بریتانیا با مستعمره‌های سابق سعی کرد به گونه‌ای از گذشته فاصله بگیرد و دل مستعمره‌های سابق را به دست بیاورد و حداقل روی کاغذ نام بریتانیا را حفظ کند. البته فقط بر روی کاغذ نبود و حوزه مناسبات کشورهای مشترک المنافع بیش‌ترین حوزه مناسبات اقتصادی و سیاسی انگلستان را هم دربر می‌گرفت طوری که در سازمان‌های بین‌المللی هم این همبستگی حفظ می‌شد. اینها کارهایی بود که ایشان انجام داد ولی مهم‌ترین ویژگی ملکه الیزابت دوری از تبعات وسوسه قدرت سیاسی بود. به هر حال آنچه سیاست را فاسد می‌کند، وسوسه قدرت است. در کوران تحولات سیاسی طبیعتا یک شخص عادی هم نظرات خاص خودش را دارد و در خیلی مواقع ممکن است نظرات و سیاست‌های مدنظر او به کرسی ننشیند ولی اینکه خودش را فراتر از چالش‌های جناحی قرار دهد و حتی زمانی که تصمیمی، انتخابی یا انتصابی خلاف نظرش هم شکل بگیرد ولی باز هم سعی می‌کند از قدرت و نفوذ خودش برای برهم زدن یک تصمیم یا انتخاب سیاسی استفاده نکند. این به نوعی استغنا و بی‌اعتنایی به قدرت سیاسی را می‌طلبد که نمی‌توانیم بگوییم ملکه الیزابت در طول دوران بیش از هفتاد سال سلطنت خود در حوزه سیاسی معصوم بوده ولی سعی کرده به گونه‌ای عمل کند که از ناحیه جانبداری سیاسی خودش و نهادی که مسئولیتش را داشته، آسیب نبیند. طبیعتا در دنیای امروز که روزبه‌روز دموکراسی بیشتر مدنظر مردم هست و حتی بارها در همین انگلستان گروه‌های فعالی همین حالا وجود دارند که معتقدند نباید بودجه مملکت صرف تشریفات سلطنتی بشود اما ایشان سعی کرد با ارتباط نزدیک با مردم، حضور در چالش‌ها، حوادث و نیازهای اجتماعی اقتصادی زمانه و حضور موثر در عرصه سیاسی، فرضیه بطالت حوزه سلطنتی را رد کند. در حد خودش هم ایشان موفق بود و به همین دلیل خیلی‌ها معتقدند ممکن است شاه چارلز موفق نباشد چون نوسانات رفتاری که دیگران دارند را هیچوقت ملکه نداشت ولی چارلز داشته. با این وجود شاید برای کشوری مثل ما مهم نباشد که در نظام سلطنتی_ آن هم کشوری که سابقه تاریکی در مناسبات با ایران_ دارد چه اتفاقی افتاد. معتقدم ایران یکی از کشورهایی است که در طول تاریخ همواره مطالبات برحقی نسبت به انگلیس دارد. انگلیسی‌هایی که اولین چاه نفت را در مسجدسلیمان کشف کردند و به تاراج نفت ایران سالیان سال ادامه دادند. صندوق ذخیره ارزی عنوانی است که ابتدا در دولت انگلستان در چپاول نفت ایران صورت گرفت و هیچوقت شاهان انگلیس و حتی ملکه الیزابت کمکی به این حق خواهی ایرانیان نکرد و سوالی که همواره در کشورهای مستعمره یا نیمه مستعمره یا آسیب دیده از انگلیسی‌ها نسبت به الیزابت وجود داشت این بود که اخلاقیات ایشان کفایت نمی‌کند از اینکه تاراج کشورها به وسیله انگلستان را جبران کند از جمله تاراج کشوری مثل ایران را و این انتقاد وجود دارد. ولی در حوزه خاص خودش، الیزابت سیاستمداری بود که چون از قدرت سوءاستفاده نکرد، توانست یکی از بالاترین دوران حکومت را سپری کند، چون گرفتار وسوسه قدرت نشد ولی این بدان معنا نیست که کشورهایی مثل ایران سکوت ایشان و دیگر مقامات انگلیسی را در قبال عصر تاراج ملت‌ها توسط بریتانیا مورد انتقاد قرار ندهند و این نقدی است که همواره نسبت به نظام سلطنتی در انگلستان همواره باقی است.

انتهای پیام