حنایِ رنگ‌ و رو رفته آمریکا نزد سعودی‌ها

عظیم محمودآبادی، روزنامه‌نگار در یادداشتی با عنوان «حنایِ رنگ‌ و رو رفته آمریکا نزد سعودی‌ها» که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

همین چند سال پیش بود که شاهزاده سعودی با رییس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا رقص شمشیر می‌کردند. نمایشی که هرچند نمایانگر ابتذال و بدویت شخصیت طرفین آن بود اما در عین حال نشان دهنده نزدیکی دولت‌های عربستان با آمریکا نیز بود. اما با سرآمدن دولت مستعجل ترامپ کاخ رویاهای محمد بن سلمان هم فرو ریخت و آنچه در رویای خود رشته بود را در دولت بایدن پنبه یافت.

محمدبن سلمان در اوایل دولت جدید آمریکا سعی کرد حتی‌الامکان با بایدن کج‌دار و مریز سر کند اما وقتی احساس کرد از دولت تازه آمریکا آبی برایش گرم نمی‌شود، راه خود را از او جدا کرد و مسیری را پیش گرفته که به نظر می‌رسد بیشتر درصدد جذب رضایت پوتین باشد.

بنابراین خبر تازه روزنامه وال‌استریت ژورنال را در راستای همین مساله باید ارزیابی کرد. چرخش عربستان به سمت روسیه علت اصلی طفره رفتن این کشور از اجابت درخواست‌های ایالات متحده آمریکا است. چنانکه چند روز قبل از اقدام اوپک و متحدانش برای کاهش تولید نفت، مسوولان آمریکایی با همتایان سعودی و دیگر تولیدکنندگان بزرگ نفت در حوزه خلیج فارس تماس گرفته و درخواست کردند که تصمیم کاهش تولید نفت را فقط یک ماه به تعویق اندازند اما سعودی‌ها مخالفت کردند.

این در حالی است که مسوولان آمریکایی به رهبران سعودی هشدار دادند که واشنگتن به تصمیم عربستان مبنی بر کاهش تولید نفت، به عنوان گزینه‌ای برای اتحاد با روسیه نگاه و این اقدام حمایت کم رنگ ریاض از واشنگتن را تضعیف خواهد کرد.

اما ظاهرا این خط و نشان‌ها دیگر برای دولت سعودی اهمیتش را از دست داده و به تعبیر ما ایرانی‌ها، دیگر نه کلاه آمریکا برای عربستان پشم و نه حنایش رنگی دارد! دست‌کم می‌توان گفت تا پایان دولت بایدن چنین به نظر می‌رسد. چراکه باید توجه داشت عربستان سعودی از آغاز تشکیل خود، همواره دولتی وابسته بود که دقیقا به دلیل همین وابستگی، استراتژی چندان روشنی در سیاست خارجی‌اش نداشته و البته در دوره حکومت شاهزاده نامجرب و کارناآزموده فعلی‌اش این سردرگمی‌‌ بیش از پیش نیز نمایانگر شده است.

البته این تصمیم عربستان چندان بی‌مبنا هم نبوده و ظاهرا دست دولت بایدن برای بن‌سلمان رو شده است. چنانکه به نوشته روزنامه وال‌استریت ژورنال، مسئولان سعودی  با این درخواست‌ها مخالفت کرده و آن را مانور سیاسی دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا دانستند که می‌خواهد از این طریق تا قبل از انتخابات میان دوره‌ای آمریکا، خبر بدی وجود نداشته باشد.

اما آنچه بن‌سلمان را از بایدن عصبانی و مهمتر از آن به طور کلی ناامید کرد از قضا همان سفری است که چند ماه پیش رقم خورد. سفری که بایدن به عربستان رفت و بن‌سلمان رویای بازگشت طلایی روابطش را با آمریکا در دوران ترامپ در سر می‌پروراند اما با یک اظهار نظر بایدن که شاید برای او غیرقابل انتظار بود مواجه و گویی سطل آب سردی بود که روی سرش ریخته شد.

چنانکه وال‌استریت ژورنال آورده سفر اخیر بایدن به عربستان محمد بن سلمان – ولیعهد سعودی – را عصبانی کرده است. وی از اظهارات بایدن درمورد مرگ جمال خاشقجی، روزنامه نگار و منتقد سعودی ناراحت است و به مشاورانش گفته که نمی‌خواهد بیشتر از این برای دولت بایدن مایه بگذارد.

آمریکا هم البته متقابلا عربستان را تهدید کرده است. تهدیدی که فحوای آن این است که این کشور برای همیشه آرزوی دسترسی‌ به موشک‌های نقطه‌زن را به گور خواهد برد.  

اما آنچه از این وضعیت، برداشت می‌شود این است که دولت ایالات متحده آمریکا از هر زمان دیگر در منطقه غرب آسیا برای تحقق مقاصد خود ناکام‌تر مانده و این روزها شاید در حال از دست‌ دادن آخرین متحدان سنتی خود در این منطقه است.

از سوی دیگر عربستان سعودی نمی‌تواند روی حمایت روسیه از وی در بزنگاهی حساس چندان حساب کند. چراکه نگاه پوتین نیز نهایتا تفاوت چندانی با نگاه ترامپ در مورد عربستان ندارد. لذا اگر زمانی عربستان برای ترامپ گاو شیرده بود، حالا سعودی‌ها درصدد آنند که پستان‌های خود را عاجزانه تقدیم پوتین کنند.

چرخش نگاه عربستان از آمریکا به سمت روسیه، نشان‌گر شکست‌ مطلق استراتژِی این دولت در سال‌های گذشته است. اما سعودی‌ها این را نیز باید بدانند که روسیه هیچ‌گاه به آنها به منزله یک متحد استراتژیک نگاه نخواهد کرد و دولت سعودی در نگاه پوتین حداکثر همان منزلتی را خواهد یافت که پیش از این در نگاه ترامپ داشت.

شاید سرگذشت رابطه سعودی – آمریکایی را بتوان مصداقِ اتمّ بازی دو سر باخت نامید؛ باختی که ابعاد آن در آینده‌ای نه چندان دور روشن‌تر از امروز خواهد شد.

انتهای پیام