راستی آزمایی اخبار

مهدی بذرافکن در خبرآنلاین نوشت:

ما در عصری از تکنولوژی و اطلاعات بی‌سابقه، به‌روزرسانی‌های بی‌سابقه، و مقادیر باورنکردنی داده قرار داریم که تنها با اشاره نوک انگشتمان در دسترس ماست!

طنز ماجرا این است که علیرغم دسترسی به اطلاعات قابل اعتماد،اما اطلاعات نادرست بیداد می کند.

اطلاعات و اخبار به ظاهر معتبر زیادی وجود دارد که پس از بررسی بیشتر، معلوم می شود نادرست هستند.

گروه مطالعات و ارتباطات دانشگاه میشیگان اخبار جعلی را اخبار دروغینی توصیف می کند که داستانی ساختگی است، بدون حقایق، منابع یا نقل قول قابل تأیید؛گاهی اوقات این اخبار ممکن است تبلیغاتی باشند که برای گمراه کردن خواننده طراحی شده‌اند یا به‌عنوان « طعمه کلیک» برای انگیزه‌های اقتصادی نوشته شده‌اند چون نویسنده یا ناشر از تعداد افرادی که روی آن خبر کلیک می‌کنند سود می‌برد.

نظرسنجی موسسه گالوپ -از معروف‌ترین موسسات نظرسنجی در جهان- در سال ۲۰۲۱ نشان داد که اعتماد آمریکایی‌ها به اخبار حتی کمتر از میانگین بین‌المللی است و آنها تنها ۳۶ درصد نسبت به رسانه‌های اصلی اعتماد دارند.

****

راستی آزمایی اخبار و تشخیص اخبار راست از دروغ تکنیک هایی دارد که می تواند ما را تا حدودی از سردرگمی و گمراهی نجات بخشد هر چند که وقتی یک خبر دروغ همه جا پیچید دیگر جمع و جور کردنش تقریبا غیر ممکن است.

****

قبلا اینجا نوشتم که می خواهم در سلسله مطالبی همراه با مثال به نحوه انتشار اخبار دروغ بپرداریم و شیوه راستی آزمایی آنها را بررسی کنیم.

مثال امروز اما خبری است که تابستان گذشته در اغلب شبکه های اجتماعی به سرعت منتشر شد و اغلب هم باور کردند در حالی که با رعایت چند نکته ساده می شد به دروغ بودن این خبر پی برد.

در ادامه کلیپ کوتاهی می بینید که در آن گروهی در حال هل دادن یک هواپیمای مسافربری کوچک هستند.

در تیتر این خبر آمده بود:«هل دادن یک هواپیما در گچساران برای روشن شدن»!

متن خبر هم جالب بود:

«پرواز گچساران به تهران/به مسافران گفتند بیایید پایین هواپیما را هل بدهید یکی داد می زد آقای خلبان بزن دنده دو/ مملکت که نیست؛هر کی هر کی»!

کاربران همیشه در صحنه هم کلی متلک و فحش نثار صنعت هواپیمایی کشورمان کردند و آن را مایه آبروریزی برای ایران دانستند. خیلی ها هم باور کردند که این اتفاق در ایران و گچساران روی داده و به سرعتی باورنکردنی آن را بازنشر کردند در حالی که این فیلم اصلا مربوط به ایران نبود.

برای راستی آزمایی این کلیپ چند تکنیک ساده اما کاربردی لازم است.

1. یکی از موارد قابل بررسی نام شرکت هواپیمایی است که در فیلم کاملا مشخص است:«تارا ایر» یا «Tara Air» با یک جستجوی ساده می توان فهمید که این شرکت هواپیمایی مربوط به کشور نپال است و دفتر اصلی آن در کاتماندو قرار دارد.
2. گچساران از شهرهای گرمسیر قشلاقی ایران است مضاف بر این که این فیلم در تابستان منتشر شده اما در آن می بینیم حاضرانی که در حال هل دادن هواپیما هستند لباس زمستانه بر تن دارند که نشان دهنده سرد بودن منطقه است و هیچ نسبتی با گچساران ندارد.
3. با دقت به صدای حاضران به راحتی می شود فهمید که آنها ایرانی نیستند و با زبانی جز فارسی صحبت می کنند.

انتهای پیام