پرسش‌هایی از عملکرد نماینده جامعه مطبوعاتی در هیات نظارت
گزارش عملکرد پدرام پاک‌آئین بجای روشنگری بر ابهامات افزوده است
علی نیلی، انصاف نیوز:
با نزدیک‌شدن موسم انتخاب نماینده مدیران مسئول رسانه‌ها و جراید کشور در هیات نظارت بر مطبوعات، نماینده فعلی تحرکات گوناگونی را آغاز کرده است که غیر از برگزاری نشست‌ها و دورهمی‌های غیررسمی، به‌ویژه با مدیران مسئول نشریات خارج از تهران، به انتشار گزارشی 20 بندی هم منجر شده است. پدرام پاک‌آئین در گزارش عملکرد خود، مواردی را مطرح کرده که بیش از روشنگری، به ابهامات افزوده است. در این نوشته، برخی از این ابهامات را مرور می کنیم.
ایشان در بند اول گزارش خود مدعی شده «از تمرکز توزیع آگهی‌های دولتی در سامانه الکترونیک دولت» جلوگیری و «ممنوعیت انتشار آنها در رسانه‌های بخش خصوصی» را لغو کرده است آن هم «از طریق رایزنی با معاون حقوقی وقت رئیس‌جمهور، رئیس و اعضای کمیسیون هیأت تطبیق مصوبات دولت با قوانین». برای باورپذیرشدن این ادعا، آقای پاک‌آئین باید بگویند تا قبل از انتخابشان به عنوان نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت، چه میزان از این آگهی‌ها در رسانه‌های بخش خصوصی منتشر می‌شد و الان چه کسری از چه رقمی به این رسانه‌ها تعلق پیدا کرده است. ضمن این‌که اگر امکان رایزنی با اولیای دولت قبل را داشته‌اند، چرا چند بند بعد، همان دولت را به اتخاذ رویه‌های «غیرعادلانه» متهم کرده است. ایشان که روابط خوبی با معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری در دولت دوازدهم داشته است، می‌توانسته همان رویه‌های غیرعادلانه را با رایزنی متوقف کند، مگر آن‌که فرض کنیم منتظر تغییر دولت مانده تا بتواند از آن رویه‌ها بهره‌برداری انتخاباتی نماید.
بند دوم گزارش عملکرد ایشان هم از عمق روابط‌شان با کارگزاران دولت روحانی خبر می‌دهد چون توانسته «اعطای سهم متناسبی از آگهی‌های دولتی به سایت‌های خبری و نشریات دوره‌ای» را پیشنهاد و آنان را به چنین کاری اقناع کند؛ هرچند تاکنون حتی یک آگهی دولتی به سایت‌های خبری تعلق نگرفته است و مشخص نیست که این ادعا بر چه اساسی مطرح شده است.
نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت همچنین مدعی «پیگیری صدور مجوزهای جدید و مکمل برای مدیران مسئول رسانه‌ها به‌محض وصول استعلام از مراجع سه‌گانه با اولویت‌بخشی به رسانه‌های استانی و شهرستانی، مجلات و پایگاه‌های خبری به‌منظور بهره‌وری دارایی‌های ثابت و هزینه‌های سرمایه‌ای آنها» شده است. ایشان باید به‌طور مشخص و شفاف اعلام کنند چه میزان درخواست در این مدت به هیات واصل شده، چه مقدار به صدور مجوز منتهی شده و این اعداد و ارقام نسبت به دوره قبل چه میزان رشد کرده است. ضمن این‌که به نظر می‌رسد گزاره «بهره‌وری دارایی‌های ثابت و هزینه‌های سرمایه‌ای آنها» به معنای تایید رویه‌ی «راه بنداز، جا بنداز» در اخذ مجوز رسانه‌هاست. به عبارت دیگر ایشان اذعان کرده‌اند که برخی سرمایه‌گذاری کرده و رسانه خود را راه انداخته‌اند و بعد رفته‌اند از ارشاد تقاضای مجوز کرده‌اند. بدون در نظر گرفتن چنین امکانی، آن گزاره در این بند بی‌معنا می‌شود.
در ضمن، این حد از توجه به نقش ایشان در افزایش تعداد رسانه‌ها به‌نظر برای نادیده گرفتن محدودیت‌هایی است که باعث شده با وجود حدود ۱۳ هزار رسانه‌ی دارای مجوز در کشور، اما مرجعیت خبری از داخل کشور رخت ببندد! آیا آقای پاک‌آئین برای اعمال این محدودیت‌ها هم نقشی در کارنامه‌ی خود قائل است یا همه‌ی آنها را به گردن دیگران می‌اندازد؟
بندی بعدی درباره «احیای رسانه‌های مشمول ماده ۱۶ در کوتاه‌ترین زمان با توجه به عذر عام مدیران مسئول در شرایط نامساعد اقتصادی، گرانی کاغذ و همه‌گیری کرونا» قابل توجه است اما وقتی تکمیل می‌شود که آقای پاک آئین اعلام کند چه تعداد از رسانه‌های مشمول ماده 16 [لغو مجوز نشریه/رسانه در صورتی که در زمان مشخص از زمان صدور مجوز راه‌اندازی نشود] را به چرخه حیات برگردانده‌اند.
ایشان در بند بعدی «موافقت با تفویض فرایند صدور مجوز نشریات تخصصی و دانشگاهی به معاونت مطبوعاتی به‌منظور تمرکز و وقت‌گذاری هر چه بیشتر هیأت نظارت در رسیدگی به تقاضاهای مدیران مسئول رسانه‌های عمومی و اختصاصی» را جزء عملکرد خود محسوب کرده است. آیا صرفا با موافقت ایشان، این امر عملی شده یا تصمیم جمعی اعضای هیات بوده است؟ ایده و پیشنهاد چنین کاری از سوی آقای پاک‌آئین مطرح شده یا متعلق به دیگری بوده است؟ نشریات تخصصی و دانشگاهی چه حجمی از وقت هیات را می‌گرفته‌اند که حال تفویض اختیار صدور مجوز، به عنوان دستاورد این دوره نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات تلقی شده است.
بند بعدی یعنی «تسریع حداکثری تغییر وضعیت رسانه‌ها شامل تغییر ترتیب و زمینه انتشار، تغییر نام و تغییر صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول» هم وقتی قابل سنجش است که مشخص شود چه تعداد درخواست در این مدت مورد رسیدگی قرار گرفته و با دوره قبل چقدر تفاوت کرده است؟
جناب پاک‌آئین در بخشی از این گزارش، آرای مثبت و منفی خود را هم به عنوان عملکرد احصا کرده‌اند از جمله آن‌جا که آورده‌اند: «مخالفت با صدور هرگونه مجوز رسانه برای افراد غیر مدیرمسئول یا فاقد سابقه حرفه‌ای در حوزه رسانه» گرچه مشخص نیست مخالفت ایشان به نتیجه هم منتهی شده است یا نه؟ چه تعداد از افراد «غیرحرفه‌ای» درخواست مجوز داشته‌اند و آیا همه این موارد رد صلاحیت شده اند یا برخی با رای دیگر اعضای هیات، مجوز گرفته‌اند؟ آیا اساسا آنهایی که رد شده‌اند بی‌صلاحیت حرفه‌ای بوده‌اند یا معیارهای سلیقه‌ای را مدنظر داشته‌اند؟
بند بعدی گزارش هم چنین پرسش‌هایی را در پی دارد: «جلوگیری از صدور هرگونه مجوز رسانه برای بخش عمومی و دولتی به‌استثنای نشریات دانشگاهی و تخصصی»
یکی از مهم‌ترین فرازهای گزارش عملکرد ایشان، بند نهم آن است که در آن خبر یا پیشنهاد مهم، جالب و قابل توجه را اعلام کرده‌اند: «طراحی و ارائه الگوی حمایت «تولید/محتوامحور» از رسانه و جایگزینی آن به‌جای الگوهای اشتغال محور ، بیمه‌محور، اشتراک‌محور، رتبه‌محور، سلیقه‌محور و حتی شمارگان‌محور صرف». این‌که الگوی جدیدی برای حمایت از رسانه‌های کشور طراحی شده بسیار قابل تحسین است اما این الگوی حمایتی را چه کسانی دیده و نقد کرده‌اند؟ مختصات آن چیست؟ همه الگو را شخص ایشان تهیه کرده یا دیگران هم در تدوین آن مداخله داشته‌اند؟ این الگوی حمایتی اکنون توسط وزارت ارشاد مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ کدام رسانه‌ها که از الگوی پیشین منتفع شده‌اند، اکنون حمایت کمتری دریافت می‌کنند و کدام رسانه‌ها طبق الگوی جدید مورد حمایت قرار گرفته‌اند؟ پیش‌کسوتان این حرفه، ژورنالیست‌ها و روزنامه نگاران، اساتید ارتباطات، مدیران مجموعه‌های رسانه‌ای یا کارشناسان معاونت مطبوعاتی ارشاد چه نسبتی با این الگو برقرار می‌کنند؟ آن را دیده و نقدش کرده‌اند یا هنوز چنین فرایندی طی نشده است. هیچ شفافیتی در خود همین قرآیند وجود ندارد.
بند دهم و یازدهم به اذعان آقای پاک‌آئین هنوز به ثمر نرسیده اما جزء عملکرد ایشان احصا شده‌اند: «تلاش حداکثری برای تغییر مقررات ناعادلانه دولت قبل مبنی بر ممنوعیت پرداخت یارانه و آگهی دولتی به رسانه‌های دارای کمتر از سه سال سابقه» و «رایزنی با وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون محترم مطبوعاتی برای توقف رویه غیرقانونی دولت قبل مبنی بر تفویض رتبه‌بندی رسانه‌ها به مدیران شماری از روزنامه‌های پایتخت با استناد به اصل مدیریت تعارض منافع.» ایشان توضیح نمی‌دهد که آیا در همان دوره به «مقررات ناعادلانه» و «رویه غیرقانونی» دولت قبلی واکنش نشان داده است یا با تغییر دولت، متوجه ناعادلانه بودن و غیرقانونی بودن آن مقررات و رویه‌ها شده و اگر در همان دوره، به عملکرد دولت انتقاد داشته است، رسانه خود را از روند داوری خارج کرده یا نه؟
نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات در بندهای 12 تا 15 گزارش عملکرد خود، اصرار دارد که تغییر رویه قوه قضائیه در برخورد با تخلفات رسانه‌ای را نیز به نام خود تمام کند. در این چهار بند می‌خوانیم: «دفاع مستدل حقوقی مبتنی بر تفسیر مضیق احکام جزایی قانون مطبوعات و اصل تفسیر موسع به نفع رسانه برای پیشگیری از توقیف و ارجاع رسانه به دادگاه به‌طوری‌که در دو سال گذشته تنها یک لغو امتیاز و یک توقیف صورت گرفته است.» و «تلاش در تبدیل سازوکار شکایت قضایی از رسانه به تذکر کتبی، تبدیل تذکر کتبی به تذکر شفاهی و تبدیل سازوکار تذکر به گفت‌وگوی اقناعی و تفاهم‌آمیز با همکاری و هم‌افزایی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون محترم مطبوعاتی ایشان، اعضا و دبیر محترم هیأت نظارت بر مطبوعات به‌طوری‌که شکایات هیأت نظارت از رسانه‌ها در این دوره نسبت به دوره قبل کاهشی محسوس و قابل‌توجه داشت.» و «در این دوره از هیأت نظارت هیچ رسانه استانی و شهرستانی و همچنین هیچ نشریه ادواری توقیف یا به دادگاه معرفی نشد.» و «در این دوره از هیأت نظارت بر مطبوعات هیچ رسانه استانی یا شهرستانی تذکر دریافت نکرد.»
اما مزید اطلاع ایشان بد نیست یک مورد نقض را مثال بزنیم؛ فقط در یک‌سال اخیر، انصاف نیوز سه بار از هیات نظارت تذکر گرفته که همه تذکرها هم به شکایت قضایی و تشکیل پرونده در دادسرای رسانه منتهی شده است. در تمام این مدت، تنها عضو رسانه‌ای هیات نظارت که هیچ پیگیری و تماسی درباره تذکرات و شکایات قضایی با مدیران رسانه‌ها نداشته است هم جناب پاک‌آیین، نماینده‌ی فعلی مدیران مسئول در هیات نظارت بوده‌اند!
بند شانزدهم این گزارش عملکرد از «استمهال از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص اجرای مقررات اخذ کد کارگاه بیمه رسانه‌ها به‌عنوان شرط دریافت یارانه و آگهی دولتی» سخن گفته است، فقط مشخص نیست نتیجه این استمهال چه بوده و باز هم ایشان راسا چنین اقدامی کرده یا به اتفاق سایر اعضای هیات نظارت؟
درباره «کمک به جلوگیری از حذف معافیت مالیاتی رسانه‌ها از طریق رایزنی با دولت محترم، کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس و اعضای شورای محترم نگهبان» هم نگفته‌اند نتیجه فقط مقطعی بوده است و از سوی دیگر دیگرانی این دستاورد را بارها به نام خود اعلام کرده بود‌اند و از سوی دیگر، قبلاً هم همین حذف معافیت مالیاتی به صورت سالیانه انجام می‌شده است.
ما به عنوان عضوی کوچک از جامعه مطبوعاتی کشور از آقای پاک‌آئین بابت «شرکت در جلسات تدوین لایحه اصلاح قانون مطبوعات در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» سپاس‌گزاریم و ضمن تقدیر از زحمات ایشان، می‌پرسیم «استانداردهای لازم برای رفع اختلال تخصیص و ایجاد تعادل‌های ساختاری در حوزه رسانه» که مدعی ارائه آن شده‌اند، چه مختصات و ویژگی‌هایی دارد؟ ضمنا می‌پرسیم «تهیه و احصای ۱۰۰ پرسش در حوزه فقه رسانه برای استفتا از رهبر معظم انقلاب و مراجع عظام تقلید با هدف تدوین نظریه حقوقی اصلاح قانون مطبوعات و پی‌ریزی نظام صنفی رسانه» جزء وظایف نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت است یا ایشان بر اساس علایق شخصی چنین زحمتی را متقبل شده‌اند؟
در مورد بند بیستم هم این ابهام وجود دارد که نتیجه «همکاری با معاون محترم پارلمانی رئیس‌جمهور در رفع مشکلات تقنینی رسانه‌ها در حوزه معافیت مالیاتی» چه بوده و چه دستاورد ملموسی برای رسانه‌ها داشته است؟ سهم تلاشهای ایشان از رفع مشکلات چه میزان بوده است؟
بر اساس آنچه آمد در این گزارش عملکرد، ادعاهایی مطرح شده که در فقدان مستندات، قابل اثبات و سنجش نیست، بخش‌هایی از آن در تناقض با بخش‌های دیگر قرار می‌گیرد، برخی نیازمند امکان‌سنجی و مهم‌تر از آن صحت‌سنجی است و برخی اصلا در زمره وظایف نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات قرار نمی‌گیرد.
گزارش عملکرد آقای پاک‌آئین در دوره دو ساله نمایندگی جامعه مطبوعاتی و رسانه‌ای کشور در نهاد ناظر، جای تحلیل محتوای بیشتری دارد از جمله تلاش غیرقابل انکار تهیه کننده این گزارش برای پررنگ‌کردن تقسیم‌بندی رسانه‌های تهرانی-شهرستانی، شائبه تحرکات انتخاباتی را به ذهن متبادر می‌کند. این تحلیل محتوا، در آستانه انتخاب نماینده جدید مدیران مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات، اهمیت بیشتری دارد چرا که در حوادث و رخ‌دادهای انتهای تابستان و ابتدای پاییز 1401، نقش تعیین‌کننده رسانه‌ها، رجعت مرجعیت خبری از کشور و دیگر آسیب‌های غفلت از رکن چهارم دموکراسی بیش از پیش بر همگان عیان شده است.
حال و در شرایطی که متولیان امنیت هم نگاه چندان مهربانانه‌ای به رسانه‌های داخلی ندارند و اعتماد لازم را، مهم است که چه کسی و با چه نگاهی، رسانه‌های کشور در نهاد نظارتی را نمایندگی خواهد کرد. پاسخ آقای پاک آئین به پرسش های طرح شده، می تواند به اصحاب رسانه برای انتخابشان کمک کند.
انتهای پیام
