عبور دلار از 36 هزار تومان؛ بانک مرکزی به دنبال جمع‌کردن صف از خیابان است؟!
گروه اقتصادی، انصاف نیوز: بانک مرکزی کجاست؟ اتفاقات این روزهای بازار ارز و بی عملی سیاست‌گذار پولی یا ناتوانی اش در کنترل قیمت ها این پرسش را برای همگان پدید آورده است.
در حالی‌که روند کاهش ارزش پول ملی در یک ماه گذشته بدون وقفه ادامه داشته و روز شنبه هم رکورد تاریخی قیمت دلار شکسته شد، بانک مرکزی با صدرو بخش‌نامه‌ای، صرافی‌ها را موظف کرد ارز را در سامانه و به شکل غیرحضوری به متقاضیان بفروشند که به نظر می‌رسد بیشتر از آن‌که سیاستی در جهت کنترل بازار باشد، قصد دارد با جمع‌کردن صف‌های طولانی مقابل صرافی‌ها و انتقال آن به پشت درگاه‌های اینترنتی، صورت مساله را پاک کند.
حدود دو هفته پس از آغاز ناآرامی‌های اجتماعی آخر تابستان و افزایش ریسک‌های داخلی و خارجی که به رشد قیمت ارز منجر شد، به رسانه‌ها اعلام شد بانک در حال پایش و مدیریت بازار ارز است و آنان نباید به التهابات این بازار دامن بزنند. آن روز قیمت دلار حول و حوش 31 و 500 تومان بود و امروز با گذشت 35 روز از تلاش‌های وعده داده شده، قیمت دلار با رشد 15 درصدی از مرز 36 هزار و 500 تومان گذشته است!
اثربخشی تلاش‌های بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز، همواره محل تردید و پرسش کارشناسان بوده است به ویژه آن‌که از نیمه خرداد ماه گذشته و با مصوبه سران سه قوه، اختیارات این سازمان برای دخالت در بازارهای پولی و مالی کشور به شکل نامحدود افزایش یافت.
از 12 خرداد که بانک مرکزی اختیار دخالت نامحدود در بازار را از سران سه قوه گرفته تا کنون، ارزش پول ملی 40 درصد کاهش یافته بدون این‌که هیچ‌یک از مسئولان این بانک، بابت شکست‌خوردن سیاست‌های‌شان در کنترل نرخ کناره‌گیری یا یک عذرخواهی ساده از مردم کرده باشند. این البته جای تعجب هم ندارد و سیاستی شناخته‌شده در دولت سیزدهم است که با انتقادهای شدید از سیاست‌های اقتصادی دولت قبل به‌خصوص در حوزه مدیریت بازار ارز روی کار آمد. هم در زمان رقابت‌های انتخاباتی و هم بعد از آن، دولت دوازدهم متهم بود با ارزپاشی بی‌هدف در بازار آزاد، عده کمی از مردم را از مابه‌التفاوت نرخ ارز صرافی‌ها و بازار آزاد منتفع کرده است اما دولت سیزدهم هم درست به همین راه رفته است و با ناتوانی در کنترل قیمت‌ها و برای کنترل تقاضا، به ارزپاشی در بازار مشغول شده است: «در حال حاضر، در سامانه نیما عرضه‌ها به مراتب بیش از تقاضاست. برای نمونه از ابتدای سال تا دیروز [11 آبان] حدود 26/5 میلیارد دلار در سامانه نیما معامله انجام شده است و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۷ درصد در سامانه یاد شده در عرضه‌ها و معاملات رشد داشتیم. همچنین کل تأمین ارز برای واردات کشور در بازه زمانی یاد شده معادل 38/5 میلیارد دلار بوده است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته 22 درصد رشد داشته است. در حوزه اسکناس نیز 1/5 میلیارد دلار حجم معاملات اسکناس بوده است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته 40 درصد رشد معاملات اسکناس بوده است.» (علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی)
بنابراین می‌توان صف‌های طولانی مقابل صرافی‌ها را، که به هر کارت ملی تا سقف 2 هزار دلار تخصیص می‌دهند، ناشی از همین شکست سیاست کنترل قیمت ارز ارزیابی کرد؛ اگر کسی رنج چند ساعت ماندن در صف صرافی را بر خود هموار کند، می‌تواند دلاری را که 32 هزار تومان خریده است، 35 هزار تومان بفروشد و حداکثر 6 میلیون تومان سود کسب کند! سکوت منتقدان پیشین، می تواند چنین هم تعبیر شود که ارزپاشی فقط در دولت روحانی گناه بود و در دولت رئیسی مباح و مجاز است.
اطلاعیه جدید بانک مرکزی هم نشان می‌دهد سیاست‌گذار پولی مشکلی با این نوع کسب درآمد و سود ندارد و بیشتر نگران اتلاف وقت متقاضیان یا بهبود منظر شهری و جمع‌کردن صف‌ها از خیابان است: «به منظور تسهیل فروش ارز به مردم و جلوگیری از اتلاف وقت متقاضیان خرید ارز و پیرو اطلاعیه‌های بازار متشکل معاملات ارزی، از روز شنبه مورخ 1401/08/14 صرافی های عضو بازار متشکل معاملات ارزی، می‌بایست متقاضیانی را که از طریق سامانه برخط بازار غیر متشکل معاملات ارزی به نشانی my.ice.ir معرفی شده‌اند در اولویت فروش ارز قرار داده و متعهد به ارائه خدمت در زمان مقرر باشند.»
در ادامه اطلاعیه، طرافی‌ها موظف شده‌اند خریداران حضوری را به این سامانه عودت دهند؛ خریدار هم باید با ثبت اطلاعات خود در سامانه، منتظر تایید صلاحیت خود توسط بانک مرکزی برای خرید ارز شود. پس از اخذ تاییده، نام و مشخصات و میزان ارز تخصیصی، همچنین ساعت و روز مراجعه به صرافی برای متقاضی پیامک می‌شود. گزاره دیگری در این اطلاعیه وجود دارد که تایید می‌کند بانک مرکزی می‌خواهد صف اسکناس در مقابل صرافی‌ها را جمع کند: «در حال حاضر فقط امکان درخواست ارز مسافرتی و سایر از طریق این سامانه فراهم شده است اما در آینده نزدیک با همکاری بانک مرکزی و سایر نهادهای مربوط امکان درخواست ارز برای سایر مصارف مطابق مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از طریق این سامانه فراهم خواهد شد.»
انتشار این اطلاعیه در روز جمعه، سردرگمی امروز برخی از صرافی‌ها را در پی داشت و خودداری آنان از فروش دلار به خریداران حضوری، فضای بازار را ملتهب کرد بنابراین در روزی که رسانه‌های نزدیک به دولت از «بالاترین رشد شاخص در یک روز» به شادمانی پرداختند، یکی از بزرگ‌ترین سقوط‌های روزانه ارزش پول ملی رقم خورد؛ دلار که در آغاز معاملات روز شنبه کمتر از 34 هزار و 500 تومان قیمت داشت، تا بعد از ظهر سقف تاریخی 36 هزار و 500 تومان را پشت سر گذاشت و مهم‌تر این‌که، تقریبا همه خریدوفروش‌ها در سبزه‌میدان، خیابان منوچهری و میدان فردوسی تهران، به بهانه نبود اسکناس دلار متوقف شد!
تحولات سیاست‌گذاری پولی و بانکی روزهای آینده مشخص می‌کند که این رشد دلار برای پوشش دادن کسری‌های شدید دولت است و اقتصاد ایران باید برای دلار 35 تومانی آماده شود یا به دلیل هیجانات اجتماعی و اقتصادی و مقطعی بوده است.
انتهای پیام
