سرمایه ریلی ۱۰۰ ساله در خطر نابودی است
احسان نیازمند در «جهان‌صنعت» نوشت: به تازگی شورای رقابت درخصوص تعیین تعرفه خدمات لکوموتیو، به شرکت راه‌آهن اخطار داده است. این در حالی است که مدیرعامل شرکت راه‌آهن نسبت به لکوموتیوهای تعمیرنشده و نوسازی لکوموتیوها انتقاداتی دارد.
سیدمیعاد صالحی مدیرعامل شرکت راه‌آهن به تازگی با اشاره به عمر ۵۰ تا ۶۰ ساله برخی از خطوط ریلی گفته بود: خطوط ریلی باید بعد از هر ۱۵ سال بهسازی و بازسازی شوند و اگر این بهسازی انجام نشود مجبور به تقلیل سرعت لکوموتیوها می‌شویم. برای مثال سال‌های گذشته مسیر قطار تهران- مشهد ۱۵ ساعته بود اما در حال حاضر به ۱۱ ساعت کاهش یافته است، چراکه با بهسازی خطوط موفق به کاهش تقلیل سرعت لکوموتیوها شده‌ایم.
صالحی با اشاره به وضعیت اقتصاد ضعیف صنعت ریلی در سال‌های اخیر و همچنین بیماری کرونا که موجب عدم توسعه صنعت ریلی به ویژه در حوزه مسافری شده بود، بیان کرد: از ابتدای دولت سیزدهم تقویت راه‌آهن در دستور کار قرار گرفت، ولی متاسفانه در چند سال اخیر، لکوموتیوهای زیادی، تعمیرنشده باقی مانده و نوسازی لکوموتیوها نیز انجام نشده بود، همچنین بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان بدهی به پیمانکاران قطعات فنی بخش لکوموتیو وجود داشت.
این در حالی است که شرکت‌های مالک لکوموتیو با مشکلات متعددی در خصوص تعیین تعرفه خدمات لکوموتیو مواجه بوده‌اند. به همین جهت شورای رقابت سال گذشته تصمیماتی را در خصوص تعیین تعرفه خدمات لکوموتیو اتخاذ کرده و دستورالعمل تعیین نرخ خدمات لکوموتیوهای بخش خصوصی را به تصویب رساند.
با این حال، چندی پیش شورای رقابت اعلام کرد با وجود تصویب این دستورالعمل و ابلاغ آن به شرکت راه‌آهن در سال گذشته، این دستورالعمل هنوز اجرا نشده که باعث تشدید انحصار و آسیب کیفیت خدمات حمل‌و‌نقل ریلی شده است. بر همین اساس، شورای رقابت طی مکاتبه‌ای به شرکت ملی راه‌آهن درباره اجرا نکردن این دستورالعمل اخطار داد.
در رابطه با عدم اجرای مصوبه شورای رقابت توسط شرکت راه‌آهن دلایلی وجود دارد از جمله اینکه دلایل تعارض میان نقش حاکمیتی و سیاستگذاری مدیرعامل راه‌آهن و نقش بازیگری آن در بازار ارائه خدمات حمل‌و‌نقل ریلی است که باید حل شود. این تعارض از آنجا ناشی می‌شود که مدیرعامل شرکت ملی راه‌آهن، همزمان معاون وزیر راه‌وشهرسازی نیز هست.
به این ترتیب تجمیع وظایف رگولاتوری و حاکمیتی و سیاستگذاری مدیرعامل شرکت راه‌آهن در کنار وظیفه درآمدزایی و تجاری برای شرکت ملی راه‌آهن باعث نوعی تعارض می‌شود که در اجرا نمی‌تواند وظیفه سیاستگذاری و تجاری را به نحوی به انجام برساند که سایر فعالان بازار نیز آسیب نبینند. بنابراین کاهش تعداد واگن‌های مسافری، کاهش سرعت لکوموتیوها و عدم سرمایه‌گذاری در صنعت ریلی را می‌توان از دلایل کمبود قطارهای مسافری عنوان کرد، اما با وجود اخطار شورای رقابت به شرکت راه‌آهن در خصوص تعیین تعرفه خدمات لکوموتیو، این شرکت تاکنون در این زمینه پاسخی نداده است.
ساختار غلط حکمرانی ناوگان ریلی
محمدجواد شاهجویی کارشناس حوزه حمل‌و‌نقل در خصوص وضعیت شبکه حمل‌و‌نقل ریلی کشور در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» گفت: مساله اصلی شبکه حمل‌و‌نقل ریلی کشور نه کمبود ناوگان است و نه فرسودگی خطوط. شاهجویی خاطرنشان کرد: وضعیت موجود ناشی از رژیم بهره‌برداری است. در واقع نوع بهره‌برداری از شبکه و نوع ساختار حکمرانی شبکه ریلی کشور به گونه‌ای است که عملا این کمبود ناوگان و آسیب‌دیدگی شبکه ناشی از آن می‌شود.
این کارشناس حوزه حمل‌و‌نقل در ادامه افزود: در حال حاضر شاهد اثری از یک فرآیند هستیم ولی آن فرآیند را توضیح نمی‌دهیم. فقط می‌گوییم آن اثر اتفاق افتاده است. این اثر در واقع کمبود ناوگان و کاهش سطح بهره‌برداری از شبکه حمل‌و‌نقل ریلی کشور است.
راهکاری به نام تزریق نقدینگی
شاهجویی همچنین گفت : برای جبران این موضوع به سراغ راهکارهایی از قبیل تزریق نقدینگی می‌رویم؛ راهکاری به منظور اصلاح وضعیت فعلی.
این کارشناس حوزه حمل‌و‌نقل ادامه داد: این در صورتی است که شبکه‌های ریلی در سرتاسر دنیا به صورتی اداره می‌شود که خود آن شبکه ریلی از درآمدهای ناشی از بهره‌برداری در حال انجام نگهداری‌ها هر ۱۵ سال یک بار است.
شاهجویی همچنین گفت: در حال حاضر راه‌آهن تقریبا از هر بارنامه‌ای که صادر می‌کند، ۳۰ تا ۴۰ درصد را به عنوان حق دسترسی به خط دریافت می‌کند. این حق دسترسی به خط باید هزینه بهسازی، نوسازی و نگه داشت شبکه حمل‌و‌نقل ریلی شود.
نابودی سرمایه ۱۰۰ ساله در پی تعویق بهسازی خطوط
این کارشناس حوزه حمل‌و‌نقل خاطرنشان کرد: با این وجود وقتی که ساختار حکمرانی غلط است و این مبلغ در حال خرج شدن برای هزینه‌های جاری و پرداخت حقوق و دستمزد کارمندان راه‌آهن است، مسلما برای بهسازی، نوسازی و نگه داشت شبکه حمل‌و‌نقل ریلی کم می‌آید.
شاهجویی افزود: در چنین وضعیتی بهسازی، نوسازی و نگه داشت شبکه حمل‌و‌نقل ریلی به تعویق می‌افتد .
این عقب‌افتادگی هر چه قدر بیشتر شود منجر به رشد‌نمایی ضررها و آسیب‌های وارده به شبکه می‌شود .
او بیان کرد: بنابراین مشکل اصلی شبکه حمل‌و‌نقل ریلی کشور نوع بهره‌برداری است؛ موضوعی که باعث شده تا ما نتوانیم در بحث نگهداری و تعمیرات راه‌آهن درست اقدام کنیم.
به نوعی می‌توان گفت که دولت و شرکت راه‌آهن ایران در حال استفاده نامناسب از یک سرمایه ۱۰۰ ساله است؛ این موضوع تا جایی پیش رفته که شاهد زوال و نابودی این سرمایه ۱۰۰ ساله آن هم با سرعت بالایی هستیم.
انتهای پیام
