نمایشگاه «فراموش‌شده»ی مطبوعات
اولین دوره‌ی نمایشگاه مطبوعات در سال 72 در کنار نمایشگاه کتاب برگزار شد. از سال 85 این نمایشگاه حیات کاملا مستقلی از نمایشگاه کتاب را آغاز کرد و پاییز هر سال تا سال 96 تشکیل شد. بعد از سال 96 به دلایل مختلف از جمله کرونا، هزینه‌های بالا و … این نمایشگاه دیگر برگزار نشد اما وعده‌ی برگزاری در سال‌های بعد داده می‌شد. در باره‌ی همین هزینه‌ها که به عنوان یکی از عوامل آسیب زننده به نمایشگاه مطبوعات محسوب می‌شد سایت وزارت ارشاد در تاریخ 20 دی 96 فهرستی از هزینه‌ها و درآمد این نمایشگاه را منتشر کرده است که در پایان این متن می‌آید.
حالا بهانه‌هایی مثل کرونا دیگر وجود ندارند و این سوال پیش می‌آید که آیا بعد از چهار سال تعطیلی، نمایشگاه مطبوعات دوباره برگزار خواهد شد یا خیر؟ آیا انگیزه‌ای برای برگزاری دوباره‌ی این نمایشگاه وجود دارد؟ و یا حتی چطور می‌توان این انگیزه را تامین کرد؟ ایجاد انگیزه‌ای دوباره نیازمند چه تعییر رویه‌ای است؟ انصاف نیوز برای یافتن پاسخ این سوالات مصاحبه‌ای با مهدی رحمانیان، مدیرمسئول روزنامه شرق، محمدامین ایمانجانی، مدیرمسئول روزنامه فرهیختگان و محمد خدادی، معاون سابق مطبوعاتی وزارت ارشاد داشته است.
رخوت و رکود مطبوعات نیازی به نمایش دادن ندارند
مهدی رحمانیان، مدیرمسئول روزنامه شرق:
- آیا بنظر شما نمایشگاه امسال برگزار خواهد شد؟
بعید می‌دانم نمایشگاه امسال برگزار شود. زمانی یک صنف نمایشگاهی برگزار می‌کند که بخواهد رونقش را به نمایش بگذارد. مطبوعات ما الآن دچار یک رخوت تاریخی شده‌اند و رونقی ندارند که به نمایش بگذارند.
- پیش از این که نمایشگاه برگزار می‌شد آیا موثر بود؟
بله مقطعی که مطبوعات رونقی داشتند برگزاری این نمایشگاه موثر بود.
نمایشگاه مطبوعات می‌تواند باب گفتگو باشد
محمدامین ایمانجانی، مدیرمسئول روزنامه فرهیختگان:
من چیزی نشنیده‌ام که آیا نمایشگاه امسال برگزار خواهد شد یا خیر اما بنظرم این جشنواره می‌تواند انرژی تازه‌ای در رسانهها به وجود بیاورد. همین که رسانهها با هر گرایشی دور هم جمع می‌شوند نشست‌های نزدیک به هم و همدلی بیشتر می‌شود و با رویکردهای یکدیگر بیشتر آشنا می‌شوند. همین نتایج به خودی خود مطلوب و قابل ستایش هستند. من نمی‌دانم آیا برگزاری این نمایشگاه در برنامه‌ی معاونت مطبوعاتی وجود دارد یا خیر ولی اگر از من سوال می‌کنید ما استقبال می‌کنیم.
اگر قرار باشد در این شرایط باب گفتگو ایجاد کنیم قطعا نمایشگاه مطبوعات یکی از مکان‌های مناسب است. پیشنهاد ما به دولت هم همین است که کمک کنند تا این امر اتفاق بییفتد.
- نمایشگاه مطبوعاتِ سال‌های پیش اثرگذاری لازم را داشت؟
بله. شاید یکی از دلایل رخوت مطبوعات همین برگزار نشدن این نمایشگاه باشد. رسانهها پل ارتباطی مردم و مسئولان هستند. دسترسی ما به مسئولان معمولا همیشگی است اما جایی که می‌توانیم با مخاطبینمان ارتباط برقرار کنیم؛ از نزدیک با ما آشنا شوند و درواقع مانوری باشد برای ارائه و تبادل دیدگاه همین نمایشگاه مطبوعات است. این چند سالی هم که انجام نشده خسران دیده‌ایم؛ بنظرم هر مانعی که وجود دارد باید در جهت رفع آن تلاش کنند.
- بنظر شما آیا امکان برگزاری خصوصی این نمایشگاه توسط بخش خصوصی وجود دارد؟
مجموعه‌ای که متولی کار صنفی رسانه‌هاست معاونت مطبوعاتی است و نباید این از دست این معاونت خارج شود. این معاونت مطبوعاتی است که مسئولیت مدیریت صنفی مطبوعات را بر عهده دارد ویکی از جلوه‌های این مدیریت همین است.
“کارکرد رسانه‌های ما، برای اثرگذاری، به جای پوششی باید سوژهای باشد”
محمد خدادی، معاون سابق مطبوعاتی وزارت ارشاد:
من پیش‌بینی‌ای ندارم که آیا امسال نمایشگاه برگزار خواهد شد یا خیر؛ نقل‌قولی هم در این مورد نشنیده‌ام.
- بنظر شما آیا برگزاری این نمایشگاه در سال‌های گذشته مفید بود؟ اثرگذاری مورد انتظار را داشت؟
بنظر من نمایشگاه برای نمایش دادن صِرف وضع فعلی و جاری نیست؛ نمایشگاه برای ارائه‌ی نوآوری‌ها است. خروجی نمایشگاه باید افزایش مهارت و آسیب‌شناسی رسانه باشد به گونه ای که افزایش توان ظرفیت موقعیت رسانه در انجام حرفه اش کمک جدی نماید. در دوره ای که من در معاونت مطبوعاتی بودم به دلایل مختلف این نمایشگاه را برگزار نکردم. علاوه بر کرونا اصولا اعتقادی به این مدل برگزاری نمایشگاه نداشتم که هزینه ای سنگین خروجی اش نمایش فعالیت های جاری یک رسانه باشد.
درحالیکه حیات رسانه امروز به نو آوری، به روز شدن و فراهم کردن امکان ورود به دنیای جدید تبادل اطلاعات برای بقا رسانه های مکتوب و برخط بستگی دارد در غیر اینصورت ما با پایان ناخوشایند رسانه هایی که امکان تغییر درخود ایجاد نکرده اند روبرو خواهیم شد و افرادی که توان به روز شدن دارند دنیای جدید رسانه را در دست خواهند گرفت که اکنون مشاهده می شود.
امروز دنیای رسانه دنیای دیگری است. نیاز به ان از هرزمان دیگری بیشتر شده ا ما ماهیت آن تغییر کرده است.اگر قرار بر برگزاری نمایشگاه مطبوعات باشد سه مورد باید در دستورکار قرار بگیرد. اولین مورد اقتصاد رسانه است. باید ببینیم چرا رسانه از نظام عرضه و تقاضا خارج شده است و به یارانه رو آورده است؟! رسانهها باید راه منطقی خود را پیدا کنند. پاسخ به نیاز باشند. ساده است مردم از شیر اب می توانند اب بنوشند اما اب معدنی هم می خرند چون نیازی از انها برطرف می شود پس هزینه‌ی آن را می پردازند . دومین نکته محتوای رسانه و به‌روز شدن رسانه است. سبک و سیاق رسانه‌های ما به همان شیوه‌ی گذشته است. روزنامه‌های ما به همان طریق گذشته دنبال “خبر” هستند اکنون بدلیل گسترش فضای دسترسی مجازی خبر در کسری از ثانیه در دسترس همه هست و محتوای رسانه ها مربوط به بعد از “خبر” است یعنی و اکاوی خبر – و ورود به ابعاد مختلف سوژه و دریک کلام انچه که مخاطب می خواهد بداند و دسترسی به اطلاعات پیرامون آن ندارد چه از نظر سابقه و یا زاویه های مختلفی که اصولا کارکرد گزارشی ، تحلیلی و .. دارد.
رسانه‌های ما عمدتا کارکرد عمومی بر بستر بازنشر دارند اصولا تولید محتوی وجه غالب انها نیست درحالیکه باید کارکرد تولید محتوی و تخصصی داشته باشند. بازنشر خبری که رسانه دیگری آن را کار کرده دیگر موضوعیت ندارد! کارکرد رسانه‌های ما، برای اثرگذاری، به جای پوششی باید سوژهای باشد. خبرنگاران ما باید گزارش‌های میدانی روی آورند که زاویه های مختلف یک موضوع از نگاه خبرنگاران مختلف تولید شود. در حال حاضر کار به جایی رسیده که حتی یادداشت‌های روزنامه‌ها را تلفنی و بصورت شفاهی ضبط، پیاده و سپس منتشر می‌کنند. باید بررسی کنیم که مخاطب امروز مخاطب ما چه می‌خواهد و حتی اگر با کاهش مخاطب روبروز هستیم چرا این اتفاق افتاده و چه باید کرد که جذب مخاطبان جدید محقق شود.
سومین نکته کارکرد شبکه‌های اجتماعی و نسبت آن با رسانهها است. این شبکه‌ها رقیب رسانه نیستند بلکه شریک هستند. سوالات و موضوعات بسیاری می تواند در دستور کار باشد رسانه ها فضای جدید کاری خود بویژه در تلفن همراه را به نمایش بگذارند. – موضوع تجمیع بستر ها در تلفن همراه یعنی یکپارچه شدن امکانات تولید خبر یعنی دوربین عکاسی فیلم برداری ضبط صدا ادیت دریافت و ارسال متن و عکس و …. در مسیر تولید خبر و نسبت انها با پلتفرم ها ، اپلیکشن ها و … مورد و اکاوی قراگیرد که چگونه رسانه می تواند از این ظرفیت بی نظیر استفاده ساختاری انجام دهد و همکاری، هم افزایی و … صورت گیرد.
اگر نمایشگاه با در نظر گرفتن این سه مورد و در جهت هم‌افزایی و نوآوری باشد برگزاری آن موضوعیت پیدا می‌کند در غیر این صورت خیر و تنها اتلاف سرمایه و انرژی است.
فهرست هزینه‌ها و مخارج سال‌های قبل
جدول زیر مقایسه‌ای از هزینه‌های نمایشگاه مطبوعات در پنج دوره پیش از تعطیلی آن است. منبع این آمار و ارقام سایت رسمی وزارت ارشاد است که در دی ماهسال 96 منتش شده است. در گزارشِ وزارت ارشاد، درآمدهای نمایشگاه مطبوعات در سال 96 از واگذاری غرفه‌ها نیز آمده است و عبارت است از 1174.5 میلیون تومان.
