ترس کمبود نان
روزنامه جهان صنعت نوشت: پس از حذف یارانه آرد صنعتی صف‌های طولانی مقابل نانوایی‌ها تشکیل شده است، اگرچه این صف‌ها قبلا هم وجود داشت، اما پس از آن، این صف‌ها طویل‌تر شد. البته مدتی پس از اجرا وضعیت بسیار عادی بود اما به مرور به طول صف‌ها اضافه شده و اندازه نان‌ها کوچک‌تر شد. گاهی هم دیده شده مردم به دلیل ترس از قحطی و کمبود نان، این کالای مصرفی را بیش از حد نیاز خریداری کرده و اقدام به ذخیره آن می‌کنند.
در این میان بر اساس گزارش‌های میدانی، بسیاری از نانوایان ساعت‌های پخت نان را کمتر کرده‌اند، حتی سرعت پخت نانشان هم خیلی کندتر شده است یا به اصطلاح وقت را کش می‌دهند. دیگر خبری از پخت کله سحر نیست، کارمندی می‌آیند و می‌روند و برخی کاغذی چسبانده‌اند و در وسط روز زمان‌های استراحت و ناهار چندین‌ساعته برای خود تعیین کرده‌اند.
یارانه آرد صنعتی اردیبهشت امسال حذف شد که به گفته مسوولان اختصاص یارانه سالانه ۳۰ هزار میلیارد تومان ارز کشور را به صورت رانت و فساد از بین می‌برد. سالانه حدود ۲ میلیون تن آرد صنعتی برای تولید ماکارونی، بیسکویت و انواع شیرینی به صورت یارانه‌ای به بخش صنعت داده می‌شد.
به دلیل یارانه‌ای بودن قیمت آرد نانوایی‌ها، قبل از حذف ارز ترجیحی، فاصله قیمت آرد نانوایی‌ها و آرد صنف و صنعت حدود چهار برابر بود، اما پس از حذف ارز ترجیحی، این فاصله به حدود ۱۶ برابر رسید و این انگیزه‌ای قوی است برای انحراف آرد یارانه‌دار نانوایی‌ها جهت سایر مصارف.
حال وزارت امور اقتصادی و دارایی قصد دارد از طریق مدیریت هوشمند داده‌ها و توزیع نان به وسیله کارتخوان‌های هوشمند در سراسر کشور بر نحوه مدیریت آرد و نان نظارت کند و قصد دارد، میزان انحراف آرد یارانه‌ای از این طریق را به حداقل کاهش دهد.
اگرچه وزارت اقتصاد از اجرای فاز دوم هوشمندسازی یارانه نان خبر داده، اما از حذف یارانه آرد که این بلاها را آورده خبری نیست. حتی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ هم ۱۰۴ میلیارد تومان برای یارانه آرد پیش‌بینی شده که مفهوم آن این است که فعلا خبری از حذف یارانه آرد نانوایی نیست. بهترین راهکاری که کارشناسان در آن متفق‌القول هستند این است که دولت نرخ نان را آزاد کند و یارانه آن را به حساب خانوار بریزد که پایانی برای همه این نشتی‌ها و رانت و فساد در آرد و نان خواهد شد.
سرازیر شدن آرد نانوایی‌ها به بخش صنعت
دولت هر کیلو آرد نانوایی را ۶۷۰ تومان به نانواها و آرد صنعتی را کیلویی ۱۲ هزار تومان به بخش صنعت می‌دهد. این تفاوت باعث شده که بخش صنعت نیاز خود را از نانوایی تامین کند اگرچه از نظر متخصصان فنی این کار درستی نیست و روی کیفیت محصول تاثیر می‌گذارد زیرا نان نانوایی با نان صنعتی کاملا متفاوت است.
بنابراین تقاضایی برای آرد نانوایی از سوی صنعت وجود دارد و هر کیسه را طبق گزارش‌هایی که وجود دارد ۴۵۰ هزار تومان در بازارهای سیاهی که شکل گرفته از نانوا می‌خرند در حالی که این آرد برای نانوا کیسه‌ای ۲۷ هزار تومان تمام شده است.
این تفاوت ۱۷ برابری؛ یعنی سود ۱۷۰۰ درصدی برای نانوا که آنها را وسوسه می‌کند آرد یارانه‌ای را به بخش صنعت به قیمت آزاد بفروشد. به گفته برخی نانوایان سود فروش آرد در بازار آزاد بیش از پخت نان برای آنها سودآور است.
هر نانوایی در ماه حدود ۳۰۰ کیسه آرد دریافت می‌کند و اگر اینها را در بازار آزاد بفروشد ۴۵ میلیون تومان برایش سود خواهد داشت. البته برخی نانواها بخشی از این را می‌فروشند و بخشی را در نانوایی خود می‌پزند و این علتی است که آنها ساعات کار خود را کم کرده یا نان را با سرعت کمتری می‌پزند تا با این آرد کم چند ساعتی کرکره مغازه‌شان برای نظارت احتمالی بازرسان باز باشد.
گم شدن ۵۰ میلیون قرص نان
محمد جلال مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی اخیرا گفت: با معادل‌سازی حجم آرد توزیع‌شده طی یک روز در نانوایی‌ها و مقدار نان تولیدشده، مشخص شد حدود ۵ هزار تن آرد در این بین گم شده است. با این حساب، با محاسبه ۱۰۰ گرم آرد برای تولید یک قرص نان لواش، حدود ۵۰ میلیون نان لواش در یک روز گم می‌شود!
جلال گفت: این مقدار نان صرف خوراک دام و طیور، مصرف واحدهای صنفی و صنعتی در حوزه گندم و بخشی هم قاچاق می‌شود. برای اینکه این عدد ملموس‌تر باشد این به اندازه ۵۰ میلیون قرص نان یا ۵۰۰ کامیون ۱۰ تنی آرد است.
نان خوراک دام می‌شود
همان‌طور که مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی هم گفته است، بخشی از این آرد نانوایی خوراک دام می‌شود. گرانی نهاده مانند جو و ذرت و سویا حدود کیلویی ۱۶ هزار تومان و در بازار آزاد رقم‌های بیشتری است. برخی نان خشک به دام می‌دهند که برایشان به‌صرفه است اگرچه از نظر فنی روی عملکرد دام تاثیر می‌گذارد و برای تولیدکننده حرفه‌ای به‌صرفه نیست اما دامداری که برای تامین خوراک دام مستاصل مانده بعضا چاره‌ای جز این ندارد.
بر اساس بررسی‌ها هر کیلو نان خشک برای دامدار کیلویی ۱۰ هزار تومان تمام می‌شود که با قیمت خوراک دام دولتی، فاصله مناسبی با قیمت آزاد نهاده دارد که چندین برابر قیمت فروخته می‌شود.
قاچاق آرد به کشورهای دیگر
قیمت هر کیسه آرد در عراق ۵۰ کیلویی ۳۱ تا ۳۵ دلار است که با دلار ۴۰ هزار تومان یک میلیون و ۲۰۰ تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌شود، اما در کشور کیسه‌ای ۲۷ هزار تومان است.
عراق نیوز اعلام کرده در سایه بالا رفتن قیمت غلات به خصوص گندم، در بازار جهانی به خاطر درگیری نظامی روسیه با اوکراین، عراق که در تامین محصولات کشاورزی وابستگی بالایی به واردات دارد در تلاش است تا با اجرای اقدامات سریع ذخایر استراتژیک گندم و مواد غذایی خود را افزایش دهد. قیمت در سایر کشورهای عربی هم بالاست. در کشور عربستان هر کیلو آرد حدود ۳ دلار، در کویت نزدیک به دو‌ونیم دلار و در عمان نزدیک به دو دلار به فروش می‌رسد که حدودا کیلویی ۱۲۰ هزار تومان می‌شود اما این رقم در کشور ما کیلویی ۶۷۰ تومان است. بنابراین ریشه صف‌های طولانی نانوایی‌ها، گم شدن ۵ هزار تن آرد در روز یا یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن در سال، خوراک دام شدن و قاچاق به دیگر کشورها در یارانه‌ای ماندن آرد نانوایی است. به گفته مشاور وزیر اقتصاد، فاز دوم اجرای هوشمندسازی نان از بهمن اجرا می‌شود که در آن میزان سهمیه نانوایی‌ها به ازای فروشی که روزانه داشته تخصیص می‌یابد، یعنی نظارت‌ها به جای اینکه تصادفی و اتفاقی باشد برخط و سیستمی می‌شود.
انتهای پیام
