نکاتی درباره فیلم V for vendetta – «کاف مثل کینخواهی»

زومجی نوشت: در این مقاله به بررسی نکات و حقایق جالب فیلم V For Vendetta یکی از فیلم‌های محبوب دو دهه گذشته سینما خواهیم پرداخت. با زومجی همراه باشید.

انقلاب‌ها و داستان‌های مربوط‌به انقلاب در کشورهای مختلف همیشه از سوژه‌های محبوب برای سازندگان فیلم‌های سینمایی به‌شمار می‌روند. از انقلاب‌های کوچکِ قرن‌های گذشته گرفته تا انقلاب‌هایی که در سال‌های اخیر شکل گرفته‌اند. داستان فیلم V For Vendetta با اینکه براساس داستانی واقعی ساخته نشده ولی پیام و مفهوم بسیار مهمی را به مخاطب خودش منتقل می‌کند. پیامی که افراد قدرتمند زیادی در دنیا از رسیدن آن به مردم هراس دارند و تمام سعی خودشان را می‌کنند تا این اتفاق رخ ندهد.

وی مثل انتقام سعی می‌کند نشان دهد قدرت مردم از قدرت‌های بزرگ دنیا بیشتر است و این داستان را در قابی جذاب و تأثیرگذار به‌تصویر می‌کشد. این فیلم که نخستین تجربه کارگردانی جیمز مک‌تیگو به‌شمار می‌رود با حضور بازیگران سرشناسی مانند هوگو ویوینگ و ناتالی پورتمن به فیلمی بسیار به‌يادماندنی در این ژانر تبدیل شده است. این فیلم در سال ۲۰۰۵ به تهیه‌کنندگی جوئل سیلور و واچوفسکی‌ها توسط استودیو Silver Pictures با بودجه‌ای ۵۰ میلیون دلاری تولید و در گیشه‌ها فروش نسبتا خوب ۱۳۳ میلیون دلاری را تجربه کرد. البته پیام این فیلم از میزان فروش و تعداد جوایز آن بسیار مهم‌تر است. در این مقاله تصمیم گرفتیم تا نگاهی کنیم به نکات و حقایق جالب فیلم V For Vendetta؛ حقایقی که شاید از آن‌ها اطلاعی نداشته باشید.

«توجه: مطالعه این مقاله ممکن است قسمت‌هایی از داستان فیلم V For Vendetta را برای شما اسپویل کند»

I- از ایده تا شروع مراحل ساخت

همان‌طور که احتمالا می‌دانید فیلم V For Vendetta از روی رمانی با همین نام به نویسندگی آلن مور و دیوید لوید اقتباس شده است. رمانی که طبق صحبت‌های نویسنده‌های آن با الهام از دولت مارگارت دچر خلق شده و دولت آن زمان و اقدامات مربو‌ط‌به دولت و نیروهای پلیس در آن زمان منبع الهام اصلی نویسندگان این کتاب به‌شمار می‌روند و همین موضوع باعث خلق شخصیت وی می‌شود. این رمان از همان لحظه انتشار به محبوبیت بسیار زیادی رسید و استودیوهای فیلم‌سازی از همان سال ۱۹۸۹ به‌دنبال ساخت یک اقتباس سینمایی از این داستان بودند.

این محبوبیت باعث شد تا پس از گذشت تنها چهار سال از انتشار این رمان، هیلاری هنکین، نویسنده فیلم Road House فیلم‌نامه بسیار جذابی را برای اقتباس از داستان V For Vendetta بنویسد. وی فیلم‌نامه این داستان را در سال ۱۹۹۳ به اتمام رساند ولی فیلم‌نامه او هیچوقت به تصویر کشیده نشد. رسانه لس‌آنجلس تایمز از این فیلم‌نامه با عنوان یکی از بهترین فیلم‌نامه‌های به‌تصویر کشیده نشده در تاریخ هالیوود یاد کرده و در گزارش خود نوشته که فیلم‌نامه آقای هیلاری هنکین می‌توانست در سطح فیلم‌هایی مانند A Clockwork Orange قرار بگیرد.

از سال ۱۹۹۳ تا سال ۲۰۰۳ فیلم‌نامه نوشته شده توسط هیلاری هنکین در استودیوهای فیلم‌سازی زیادی دست‌به‌دست شد و تغییرات بسیار زیادی رو آن صورت گرفت. این فیلم‌نامه درنهایت آن جذابیت ابتدایی خودش را از دست داد و به‌تصویر کشیدن آن سرانجام لغو شد. دراین‌میان لانا و لیلی واچوفسکی، خالقان مجموعه سینمایی ماتریکس از اواسط دهه ۹۰ میلادی مشغول نوشتن فیلم‌نامه‌ای برای داستان V For Vendetta بودند و قبل از ساخت مجموعه ماتریکس این کار را به سرانجام رساندند.

در این سال‌ها اسامی زیادی درکنار نام V For Vendetta برای ساخت این داستان قرار گرفت. در یک برهه زمانی چند ماهه کنت برانا علاقه بسیار زیادی از خودش برای کارگردانی این داستان نشان داد و پس از آن درنهایت همان فیلم‌نامه واچوفسکی‌ها برای ساخت چراغ سبز گرفت. البته واچوفسکی‌ها پس از سه‌گانه ماتریکس قصد نداشتند بلافاصله وظیفه کارگردانی فیلم دیگری را برعهده بگیرند و به‌همین‌دلیل در همان مقام نویسنده فیلم‌نامه درمیان اعضای سازنده این فیلم قرار گرفتند.

نکته بسیار جالب درباره شروع مراحل ساخت این فیلم به نویسنده رمان اصلی V For Vendetta مربوط می‌شود. آقای آلن مور که یکی از بهترین خالقان کتاب‌های کمیک در عصر جدید به‌شمار می‌رود و کتاب‌های زیادی از او در قالب فیلم اکران شده‌اند، به‌هیچ‌وجه موافق با این اقتباس از داستان V For Vendetta نبود. او به‌قدری با این اقتباس مخالفت داشت که حتی به‌عنوان خالق این داستان پاداش‌ها و مبالغی که برای او درنظر گرفته بودند را نپذیرفت و آن‌ها را به همکار خود یعنی دیوید لوید بخشید. این دو نفر با همکاری با یکدیگر این داستان را خلق کردند و بنابر درخواست آلن مور و مخالفت شدید او درباره ساخت این داستان، نام او در بخش پایانی فیلم و همچنین درمیان اعضای تیم سازنده آن دیده نمی‌شود.

پس از اکران فیلم او بار دیگر انتقادهای شدید خودش را به این فیلم در مصاحبه‌هایی مختلف اعلام کرد. از اتمسفر خلق شده در این فیلم تا تغییرات داستان و فیلم‌نامه که به‌طور مفصل در ادامه مقاله به آن خواهیم پرداخت. وی اعتقاد داشت این داستان که در انگلستان جریان دارد رنگ‌وبوی هالیوودی به خود گرفته و مانند یک اثر آمریکایی به‌تصویر کشیده شده است که احتمالا نظر او خیلی هم بیراه نیست.

II- انتخاب بازیگر برای شخصیت وی

به‌هیچ‌وجه نمی‌توانیم شخصیت V را با صدای بازیگر دیگری به‌جز هوگو ویوینگ تجسم کنیم ولی بااین‌حال این شخصیت توسط چهار بازیگر مختلف به‌تصویر درآمده است. هوگو ویوینگ با اینکه شخصیت وی را به بهترین شکل ممکن به مخاطبان این فیلم نشان داد ولی انتخاب نخست کارگردان و سازندگان این فیلم به‌شمار نمی‌رفت.وی: «زیر این ماسک فقط گوشت نیست، زیر این ماسک یک پیام قرار داره، پیام‌ها ضد گلوله هستن، پیام‌ها رو نمی‌تونی بکشی»

جیمز مک‌تیگو درابتدا قصد داشت تا وظیفه نقش‌آفرینی در نقش وی برعهده جیمز پیورفوی قرار بگیرد و همین‌طور هم شد. جیمز پیورفوی به‌عنوان بازیگر شخصیت V این وظیفه را قبول کرد و در ماه نخست فیلم‌برداری او در نقش وی به ایفای نقش پرداخت. بااین‌حال پس از گذشت یک ماه او از تیم بازیگران فیلم کنار رفت و گفت که دیگر نمی‌توانست نقشی را ایفا کند که چهره او زیر ماسک قرار دارد. البته شایعاتی وجود دارد که پیورفوی توسط سازندگان فیلم اخراج شده بود که این شایعات از سوی این بازیگر تکذیب شدند.

پس از کنار رفتن جیمز پیورفوی وظیفه نقش‌آفرینی در نقش شخصیت وی برعهده هوگو ویوینگ قرار گرفت و تصاویری که با بازی جیمز پیورفوی ضبط شده بودند با رضایت این بازیگر در فیلم باقی ماندند تا سازندگان فیلم و هوگو ویوینگ مجبور نشوند تمام آن تصاویر را دوباره فیلم‌برداری کنند و این موضوع برای سازندگان فیلم موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه شد. به‌این‌دلیل تصاویر مربوط‌به نقش‌آفرینی جیمز پیورفوی در فیلم باقی ماند ولی هوگو ویوینگ مجبور شد تا صداپیشگی تمام آن سکانس‌ها را برعهده بگیرد و سازندگان تمام دیالوگ‌های قبلی را در استودیو ضبط و از آن‌ها استفاده کردند.

تا اینجا با دو بازیگر شخصیت وی آشنا شدیم. در برخی از سکانس‌های اکشن و سکانس‌هایی که شخصیت وی باید با شخصیت‌های دیگر درگیر می‌شد به‌جای هوگو ویوینگ که در آن زمان مصدومیت کوچکی داشت،‌ سازندگان از دو نفر بدلکار استفاده کردند تا به‌جای هوگو ویوینگ در نقش شخصیت V نقش‌آفرینی کنند. هوگو ویوینگ برای این سکانس‌ها نیز تنها وظیفه صداپیشگی آن‌ها را برعهده داشت.

یکی از داستان‌های بسیار جالب درباره به‌تصویر کشیدن شخصیت وی به سکانسی مربوط می‌شود که او از دل حجم عظیمی از آتش بیرون می‌آید. طبیعتا این سکانس توسط خود هوگو ویوینگ ایفا نشده و شخصی که در آن تصویر می‌بینیم بدل او یعنی چاد استاهلسکی به‌شمار می‌رود. جناب استاهلسکی را که احتمالا همه ما می‌شناسیم در آن زمان به‌عنوان بازیگر بدل در این فیلم حضور داشت و در آن سکانس به‌طور کاملا واقعی درمیان آتشی بسیار بزرگ راه رفت و از میان آتش خارج شد.

جیمز مک‌تیگو، کارگردان این فیلم سینمایی قصد نداشت برای این لحظه مهم از جلوه‌های ویژه استفاده کند و برای آن سکانس آتشی واقعی تهیه کرد. سازندگان فیلم‌های سینمایی برای تمام سکانس‌هایی که شامل آتش می‌شود برای سلامتی بازیگران و بدلکاران نهایت مراقبت را به‌کار می‌گیرند و به‌همین‌دلیل قبل از ضبط تصاویر این سکانس نه‌تنها دمای بدن چاد استاهلسکی را کاملا پایین آوردند که او را به‌طور کامل درون یک ژل مخصوص ضد آتش فرو بردند تا بدن او به‌طور کامل با این ژل مخصوص پوشیده شود. پس از ضبط تصاویر این سکانس این بازیگر به‌مدت چند ساعت در یک وان پرشده از یخ دراز کشید تا دمای آتشی که درون آن راه رفته بود، سلامتی او را تهدید نکند.

III- سکانس تراشیدن موهای شخصیت ایوی

بدون شک شما هم با من موافق هستید که سکانس تراشیدن موهای شخصیت ایوی با بازی ناتالی پورتمن یکی از تاثیرگذارترین سکانس‌های این فیلم به‌شمار می‌رود؛ سکانسی که نه‌تنها به زیبایی به‌تصویر کشیده شده است که داستان بسیار جالبی نیز پشت آن قرار دارد. برای خلق این سکانس نه از جلوه‌های ویژه استفاده شده و نه از کلاه‌گیس. شاید باورتان نشود ولی در این سکانس موهای ناتالی پورتمن به‌طور واقعی به‌طور کامل کوتاه می‌شود و او به‌مدت چند ماه با ظاهری بدون مو زندگی می‌کرد تا مراحل فیلم‌برداری این فیلم به اتمام برسد.

جیمز مک‌تیگو، کارگردان فیلم V For Vendetta در یک مصاحبه تلویزیونی اطلاعات جالبی درباره این سکانس داد و گفت:

برای کارگردانی این سکانس استرس زیادی را تحمل کردم؛ چراکه اگر کوچک‌ترین برنامه‌ای خوب پیش نمی‌رفت تمام آن سکانس نقش برآب می‌شد و اینقدر طبیعی و خوب به‌تصویر درنمی‌آمد. به‌این‌دلیل که به‌طور واقعی باید موهای ناتالی پورتمن را کوتاه می‌کردیم، تصمیم گرفتم با کمک سه دوربین مختلف از زاویه‌های مختلف این سکانس را ضبط کنم چون هیچ شانس مجددی درکار نبود. برای واقعی بودن این سکانس در همان برداشت اول باید همه‌چیز درست پیش می‌رفت. اصلا دوست نداشتم مشکلی پیش آید و مجبور شویم از کلاه‌گیس یا جلوه‌های ویژه استفاده کنیم. برای خلق این سکانس واقعا از ناتالی پورتمن ممنونم که اجازه چنین کار مهم و بزرگی را به ما داد و مشکلی با کچل شدن نداشت.

البته موهای ناتالی پورتمن در این سکانس به‌دلایل بهداشتی به‌طور کامل از ته تراشیده نشد و یک لایه بسیار نازک از موهای او روی سرش باقی ماند و پس از این موضوع از سر او توسط کرم‌های مخصوص به‌خوبی مراقبت شد. ناتالی پورتمن به جمع بازیگران خانمی پیوست که برای نقش‌آفرینی در یک فیلم سینمایی موهای خودشان را تراشیدند؛ بازیگرانی مانند کیت بلانشیت در فیلم Heaven، هیلی بری در فیلم Nappily Ever After و دمی مور در فیلم G.I. Jane از معدود بازیگرانی هستند که در سینما این کار را انجام داده‌اند.

IV- سکانس افتادن دومینوها

فیلم وی مثل وندتا صحنه‌های اکشن زیادی دارد که همه آن‌ها با سرعت زیادی به تصویر کشیده می‌شوند. سکانس‌هایی که مستلزم فیلم‌برداری سریع و تدوین‌هایی سخت هستند که اگر از این موضوعات آگاهی داشته باشیم احتمالا فکر می‌کنیم به‌تصویر کشیدن آن‌ها سخت‌ترین کار در ساخت این فیلم به‌شمار می‌روند ولی اینگونه نیست. طبق گفته‌های تیم سازنده این فیلم و جیمز مک‌تیگو، سخت‌ترین سکانس این فیلم سکانسی تلقی می‌شود که تنها چند ثانیه به‌طول می‌انجامد و در نگاه اول سکانسی ساده و راحت است.

این سکانس همان سکانس جالب و تأثیرگذار این فیلم است که در آن شخصیت وی با ضربه زدن به یک عدد دومینو باعث می‌شود تا تعداد زیادی از دومینوها یکی پس از دیگری روی زمین افتاده و درنهایت حرف V را با اندازه‌ای بزرگ روی زمین نشان دهند. اما چرا به‌تصویر کشیدن این سکانس به‌ظاهر ساده برای سازندگان فیلم اینقدر سخت بوده است. شاید باورتان نشود ولی در جهان شغلی وجود دارد تحت عنوان «طراح دومینو» یا «مسئول چینش دومینو». دونفر از افراد برجسته در این حرفه توسط سازندگان این فیلم سینمایی استخدام شدند تا یک مجوعه دومینوی بسیار بزرگ را در این فیلم طراحی کنند و بچینند. دومینویی که در این فیلم می‌بینیم از ۲۲ هزار قطعه تشکیل شده و برای چیدن آن‌ها درکنار هم حدود ۲۰۰ ساعت زمان صرف شده است، بله درست شنیدید، ۲۰۰ ساعت!

تازه سختی اصلی این موضوع همین نیست. در این سکانس ما لحظه افتادن این مجموعه بزرگ دومینو را از چند زاویه مختلف تماشا می‌کنیم و برخلاف سکانس تراشیدن موهای ناتالی پورتمن، کارگردان این فیلم قصد نداشت برای فیلم‌برداری این سکانس از چند دوربین در زاویه‌های مختلف استفاده کند. به‌این‌دلیل که او می‌خواست شخصیت V به‌خوبی در تصاویر این سکانس به‌تصویر کشیده شود و حضور چند دوربین در زاویه‌های مختلف این کار را عملی نمی‌کرد. به‌همین‌دلیل این مجموعه عظیم دومینو سه یا چهار بار توسط این تیم چیده شدند تا تصاویر مدنظر کارگردان دقیقا همان‌طوری که قصد داشت، ضبط شوند. به‌این‌ترتیب چیدن این دومینوها روی زمین درکل چیزی حدود ۶۰۰ الی ۸۰۰ ساعت زمان برد و ریختن آن‌ها تنها چند ثانیه!

V- تفاوت‌های داستان اصلی با فیلم

وجود تفاوت‌های ریز و درشت در یک فیلم سینمایی یا سریال تلویزیونی نسبت‌به محل اقتباس آن‌ها امری طبیعی به‌شمار می‌رود که این موضوع درباره فیلم V For Vendetta نیز صدق می‌کند. در اوایل مقاله به این نکته اشاره کردیم که فیلم‌نامه نوشته شده توسط هیلاری هنکین دست‌خوش تغییرات بسیار زیادی شد و واچوفسکی‌ها با الهام از همان فیلم‌نامه تغییریافته و با اعمال تغییرات بیشتر درنهایت فیلم‌نامه این فیلم را آماده کردند. تغییراتی که بیشتر آن‌ها درباره شخصیت اصلی داستان است و همین موضوع یکی از اصلی‌ترین دلایل انتقاد آلن مور، نویسنده رمان اصلی از این فیلم به‌شمار می‌رود.وی: «اگر مدت زیادی پشت یک ماسک زندگی کنی دیگه یادت میره شخص اصلیِ پشت این ماسک کیه»

شخصیت وی در این فیلم سینمایی در قالب شخصیتی کلاسیک، رومانتیک و باوقار به‌تصویر می‌کشد. شخصیتی که برای آزادی می‌جنگد و رنج زیادی را از کشته شدن افراد مختلف در راه آزادی تحمل می‌کند و همچنین حاضر است جانش را در راه هدفش از دست بدهد. در رمانی که آقای آلن مور به رشته تحریر درآورده شخصیت V به‌هیچ‌وجه چنین شخصیتی قلمداد نمی‌شود. این شخصیت در این رمان شخصیتی بی‌رحم و بدون احساسات به‌شمار می‌رود و حاضر است هرکسی را که میان او و هدفش قرار گرفته از بین ببرد و در این مسیر هیچگونه احساسی به هیچ‌کس از خودش نشان نمی‌دهد.

رابطه میان شخصیت وی با شخصیت‌های ایوی و کارآگاه فینچ نیز در فیلم به شکل متفاوتی نسبت‌به کتاب نمایش داده می‌شود. V در انتهای فیلم به ایوی ابراز علاقه می‌کند ولی در رمان این شخصیت هیچگونه احساسی به هیچ‌کس ندارد. همچنین در کتاب شاهد این موضوع هستیم که شخصیت V حاضر است هویت و چهره خودش را به ایوی نشان دهد ولی در فیلم به‌هیچ‌وجه چنین چیزی وجود ندارد. این تغییرات عمدتا به‌خاطر جذاب‌تر شدن داستانِ فیلم صورت گرفته‌اند و احتمالا آسیب خیلی شدیدی به مفهوم و روند اصلی داستان فیلم وارد نمی‌کنند ولی بااین‌حال وجود دارند. با متوجه شدن این تغییرات احتمالا انتقادهای شدید آلن مور، نویسنده رمان V For Vendetta را از این اقتباس سینمایی بیشتر درک می‌کنیم.

VI- استفاده از تانک‌های واقعی

در سکانسی که در نزدیکی ساختمان پارلمان شاهد حضور تانک‌های ارتش بودیم، دو عدد از آن تانک‌ها کاملا واقعی بودند. البته باید به این نکته هم اشاره کنیم که این تانک‌های واقعی مربوط‌به دهه‌ها قبل می‌شدند و دیگر کار نمی‌کردند. بااین‌حال حضور این تانک‌ها در آن سکانس در نزدیکی ساختمان پارلمان داستان جالبی دارد. چراکه همان‌طور که تا اینجای مقاله متوجه شدیم، کارگردان این فیلم قصد داشت سکانس‌های این فیلم به واقعی‌ترین شکل ممکن به‌تصویر کشیده شوند و از طرفی حضور یک تانک واقعی در نزدیکی ساختمان پارلمان از لحاظ امنیتی کاری تقریبا غیرممکن به‌شمار می‌رفت.

سرانجام پس از درخواست‌های بسیار زیاد تهیه‌کنندگان و مسئولان استودیوی سازنده این فیلم، دولت و وزارت دفاع انگلستان با شرط‌هایی بسیار سخت‌گیرانه با حضور این تانک‌ها در آن مکان موافقت کردند.

یک تیم امنیتی دولتی این دو عدد تانک را به‌طور کامل مورد بررسی قرار دادند تا کاملا مطمئن شوند قابلیت‌های جنگی این تانک‌ها از کار افتاده باشند یا تعویض نشده باشند. همچنین تنها یک سری افراد خاص از تیم سازنده این فیلم و تنها تعداد معینی از بازیگران اجازه حضور در محل فیلم‌برداری آن سکانس را داشتند و در طول فیلم‌برداری در آن مکان هیچ کس اجازه نداشت کاری غیر مرتبط انجام دهد و درصورت انجام کوچک‌ترین کار مشکوک یا غیرمرتبط همان جا توسط دولت دستگیر می‌شد. به‌هرحال حضور تانک‌های جنگی درمقابل مهم‌ترین ساختمان دولتی شهر لندن نیازمند این تدارکات امنیتی است.

البته تصاویر مربوط‌به حضور تعداد زیادی از مردم با ماسک شخصیت وی در مکان‌های دیگری ضبط شد و به کمک برنامه‌های کامپیوتری در نمایی در نزدیکی ساختمان پارلمان قرار گرفت. در نزدیکی این ساختمان تنها دو تانک واقعی، چند بازیگر و تعداد مشخصی از تیم سازندگان فیلم حضور داشتند.

یکی از اعضای تیم سازنده فیلم که در آن مکان حضور داشت در مصاحبه‌ای درباره فیلم‌برداری آن سکانس گفت: «تک‌تک افرادی که اجازه حضور در آن مکان را داشتند، از بازیگران گرفته تا تک‌تک افراد تیم سازنده فیلم، توسط نیروهای امنیتی به‌صورت تمام وقت اسکورت می‌شدند و حتی آب خوردن ما هم به‌طور کاملا دقیق مورد بازبینی قرار می‌گرفت. واقعا لحظات پرتنشی را سپری کردیم ولی از نتیجه راضی هستیم. باوجود تمام این مسائل توانستیم این سکانس را به واقعی‌ترین شکل ممکن به‌تصویر بکشیم».

نظر شما درباره فیلم V For Vendetta چیست؟ اگر شما هم درباره این فیلم نکته‌ای در ذهن دارید آن را با ما و سایر مخاطبان سایت زومجی به اشتراک بگذارید.