هوشمندسازی یارانه آرد بدون بحران‌سازی

سرویس اقتصادی، انصاف نیوز: «شفاف‌سازی و هوشمندسازی یارانه آرد و مصرف نان که موضوعی بسیار حساس بود، بدون بحران‌سازی و تنش انجام شد و اینک برای جلوگیری از هدررفت گسترده آرد یارانه‌ای، اطلاعات شفاف و قابل اعتمادی درباره یکی از کلیدی‌ترین اقلام سفره مردم در دسترس داریم.» این را محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد و مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد در نشستی با سردبیر و دبیرسرویس اقتصادی انصاف نیوز اعلام کرد.

محمد جلال گفت: یارانه آرد و نان بیشترین میزان یارانه پرداختی توسط دولت را به خود اختصاص داده و نوع کالا و ارتباط آن با وضعیت معیشت ضعیف‌ترین اقشار جامعه هم حساسیت آن را صدچندان کرده است و بنابراین هرگونه سیاست‌گذاری در این‌خصوص به طراحی دقیق نیاز داشت.

او ادامه داد: با نگاهی متفاوت و مسئولانه، طراحی جدیدی در وزارت اقتصاد انجام شد که الگوی کم‌نظیر یا حتی بی‌نظیری از هوشمندسازی یارانه‌ها را رقم زد. در موضوع نان، ما نه سراغ الگوی قیمتی مانند ارز ترجیحی رفتیم و نه از الگوی مقداری مانند سهمیه‌بندی بنزین استفاده کردیم. یعنی برای هوشمندسازی یارانه آرد، نه آزادسازی و ایجاد شوک قیمتی در دستور کار قرار گرفت و نه هیچ محدودیتی در مصرف نان وضع شد چون به باور ما، دولت اساسا در جایگاهی نیست که برای مردم مقدار مصرف نان‌شان را تعیین کند.

• 

• 

• 

مشاور وزیر اقتصاد به زحمات وزارت جهاد کشاورزی در ادوار گوناگون برای شفاف‌سازی میزان تولید گندم و آرد اشاره کرد و افزود: اطلاعات در خصوص گندم و آرد با دقت قابل قبولی وجود داشت اما داده‌ها در بخش تبدیل آرد به نان، دچار خلأ بود و وقتی در یک زنجیره داده‌ای، شما دچار خلأ اطلاعاتی می‌شوید، سیاست‌گذاری هم دچار نقصان و خطا می‌شود. در واقع رفتارهای عادلانه و منصفانه کم‌رنگ و نسخه‌های سیاستی، پرهزینه می‌شوند. بنابراین برای پیاده‌سازی سیاست‌های اقتصادی، هزینه‌های اجتماعی سنگینی به کشور تحمیل می‌شود. به همین دلیل عزم خود را بر این قرار دادیم که علاوه بر اشرافی که بر داده‌های حوزه گندم و آرد داشتیم، بر داده‌های حوزه تبدیل آرد به نان هم اشراف پیدا کنیم.

محمد جلال با بیان این‌که طرح هوشمندسازی یارانه نان بر پایه بهره‌برداری از داده‌های درست طراحی شد، به بهره‌برداری از ظرفیت شبکه پرداخت کشور اشاره کرد و ادامه داد: سعی کردیم تراکنش‌های حوزه نان را به صورت دقیق، فراگیر، پایدار و قابل اتکا، پایش کنیم و در نتیجه از آغاز این طرح در اردیبهشت ماه، اطلاعات مربوط به تراکنش‌های نان تولید شد.

مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد، به توزیع کارت‌خوان‌های هوشمند که نوع و مقدار نان خریداری‌شده را مشخص می‌کنند اشاره کرد و گفت: حجم تراکنش‌های خرید نان از اردیبهشت ماه حدود 40 درصد افزایش پیدا کرد. که یکی از دلیل آن، کاهش بیشتر استفاده از اسکناس در خرید نان بود.

او دو دستاورد مرحله اول هوشمندسازی یارانه آرد را چنین تشریح کرد: دستاورد نخست ایجاد زیرساخت ثبت تراکنش‌های خرید نان بود و دستاورد دوم، امکان پرداخت یک کمک‌هزینه به نانوایان. وقتی در ابتدای سال، دولت با هدف کاهش اثرات تورمی حذف ارز ترجیحی، تصمیم گرفت قیمت نان متناسب با نرخ تورم و افزایش دستمزد زیاد نشود، مقرر شد یک پرداخت جبرانی برای نانوایان درنظر گرفته شود. بر این اساس، در پایان هر روز، به میزان 15 درصد عملکرد ثبت‌شده در کارت‌خوان‌های هوشمند، به حساب نانوایان واریز می‌شد.

آقای جلال اعلام کرد: این کمک‌هزینه در مرحله دوم هوشمندسازی یارانه آرد به 30 درصد عملکرد نانوایان افزایش یافته است.

او حجم عملیات هوشمندسازی یارانه آرد را کم‌نظیر توصیف کرد و گفت: فقط برای مقایسه درنظر داشته باشید که در طرح توزیع کارت هوشمند سوخت، 3 هزار جایگاه سوخت و 20 هزار نازل در سراسر کشور با کارت‌خوان‌های مرتبط تجهیز شد در حالی‌که در طرح هوشمندسازی یارانه آرد، کمتر از 100 روز بیشتر از 76 هزار نانوایی که 18 هزارتای‌شان در روستاها مستقر بود با کارت‌خوان‌های هوشمند تجهیز شدند.

مشاور وزیر اقتصاد با تجلیل از همکاری حداکثری نانوایان با این طرح، تولید اطلاعات قابل اتکا و غیرنمایشی را دستاورد بزرگ فاز نخست هوشمندسازی یارانه آرد دانست که سیاست‌گذاری درست و عادلانه را برای حاکمیت میسر ساخته است.

مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد ادامه داد: در مرحله جدید، دو هدف‌گذاری مهم داریم؛ اول این‌که رقم جبرانی برای نانوایان اصلاح شود و دوم این‌که چرخه توزیع آرد یارانه‌ای بین نانوایان شناور و هوشمند شود.

محمدجلال گفت: این امکان فراهم شده است که نانوا بر اساس عملکرد و رضایت‌آفرینی برای مشتری، سهمیه آرد یارانه ای بیشتری دریافت کند. بنابراین نظام توزیع آرد یارانه‌ای منطق عادلانه‌تری یافته چون بهره‌مندی بیشتر را منوط به عملکرد بهتر کرده است. 

او ادامه داد: قبلا یک سهمیه ثابت به همه نانوایان تعلق می‌گرفت اما اکنون اگر نانوایی به هر دلیل ساعت کاری خود را کاهش دهد، یا آرد دریافتی را به هر دلیلی به نان تبدیل نکند، آرد یارانه ای کمتری دریافت می‌کند و نانوایی که تولید بیشتر و عملکرد درست‌تری دارد، آرد بیشتری می‌گیرد و به این ترتیب امکان افزایش درآمد برایش فراهم می‌شود.

مشاور وزیر اقتصاد با اشاره به ارتباط میزان مصرف نان با سطح درآمدی مردم و فراگیری مصرف در میان اقشار ضعیف‌تر، منطق توزیع آرد یارانه ای را منطقی قابل دفاع خواند و گفت: دولت تلاش کرد برای شفاف‌سازی توزیع یارانه آرد، زحمت بیشتر را خود متقبل شود و فشار این شفاف‌سازی را به مردم و نانوایان منتقل نکند. برای این منظور هم ایجاد یک سامانه تولید اطلاعات و داده‌های قابل اتکا مد نظر قرار گرفت و اینک می‌توانیم بگوییم این سامانه شکل گرفته و اطلاعات مورد نیاز برای سیاست‌گذاری درست و جلوگیری از هدررفت آرد، در اختیار دولت قرار گرفته است.

او در پاسخ به سوال سردبیر انصاف نیوز درباره تعداد نانوایان درست‌کار، طراحی پیشین اقتصاد آرد و نان را دارای اشکال دانست و گفت: وقتی رفتار درست‌کارانه منطق اقتصادی درستی نداشته باشد، نباید انتظار داشته باشیم همه به آن تن دهند. اشکالات و ضعف‌های ما در تولید و توزیع آرد، عده‌ای از نانوایان را ناخواسته به سمت خطا و تخلف سوق می‌داد. بنابراین چون اشکال را متوجه دولت می‌دانم اجازه می‌خواهم که عددی از متخلفین اعلام نکنم و به همین اکتفا کنم که عده بسیار قلیلی، آرد یارانه‌ای را از شبکه تولید و توزیع نان خارج می‌کردند.

• 

• 

دکتر جلال با اعلام این‌که برخی متخلفان حرفه‌ای، مجوز نانوایی را صرفا به دلیل استفاده از سهمیه آرد یارانه‌ای گرفته بودند، از کاهش شدید قیمت مجوز نانوایی خبر داد و افزود: بر اساس بررسی‌های ما تا پیش از اجرای فاز اول طرح هوشمندسازی یارانه نان، قیمت مجوز نانوایی در شهرستان‌ها تقریبا برابر با قیمت یک آپارتمان 100 متری در منطقه متوسط شهری بود اما از زمان اجرای طرح، علائمی از کاهش 50 تا 70 درصدی قیمت مجوز دریافت کرده‌ایم.

او گفت: اکنون ما می‌توانیم به این پرسش با دقت بالایی پاسخ دهیم که از مقدار ارد یارانه‌ای توزیع شده، چه مقدار به نان تبدیل شده و چه مقدار از شبکه خارج شده است.

مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد، افزایش قیمت آرد یارانه‌ای در مصارفی خارج از نانوایی را نشانه دیگر موفقیت طرح دانست و ادامه داد: افزایش قیمت آرد آزاد نشان می‌دهد عرضه خارج از شبکه آرد کاهش معناداری یافته است.

او کاهش 10 درصدی مصرف آرد و از بین رفتن صفوف غیرمتعارف در نانوایی‌ها را از نتایج اجرای دو ماهه فاز دوم طرح هوشمندسازی یارانه نان اعلام کرد و گفت: هنوز برای تعمیم این نتایج به سراسر کشور زود است اما پیش‌بینی ما این است که حداقل یک صرفه‌جویی 10 درصدی در مصرف آرد رقم خواهد خورد.

محمد جلال به پرسش دبیر سرویس اقتصادی انصاف نیوز درباره تفاوت اجرای این طرح با شوک‌درمانی در حوزه سوخت، انرژی و دارو، چنین پاسخ داد: شاید عده‌ای در آغاز قصد داشتند یک درآمد بزرگ برای دولت درست کنند اما وزارت اقتصاد با این منطق که نان کالای بسیار استراتژیک در سبد مصرف خانوار است، در برابر ایجاد شوک قیمتی به نان مقاومت کردیم. فراموش نکنید که قیمت متوسط نان در دوره آقای احمدی‌نژاد 50 برابر و در دوره آقای روحانی 3 برابر شد اما در این دوره، اصلا چنین آزادسازی افراطی‌ای در دستور کار نیست.

مشاور وزیر اقتصاد دغدغه خود و همکارانش را تولید اطلاعات قابل اطمینان برای سیاست‌گذاری حاکمیتی، اصلاح ساختار اقتصاد آرد و نان، امکان پذیر شدن توزیع عادلانه‌تر آرد یارانه‌ای و بهبود وضعیت معیشتی نانوایان دانست و اضافه کرد: با دستاوردهای فاز اول و دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد، امکاناتی چون تولید تحت لیسانس و تشکیل فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه نان سنتی تحت یک نام به وجود آمده است که در واقع به ایجاد رقابت و افزایش کیفیت منجر می‌شود.

آقای جلال با اشاره به دغدغه میزبانان خود در انصاف نیوز در مورد شوک‌درمانی، مصرف نان را یک شاخص نیابتی خواند که قابلیت توضیح‌دهندگی بالایی درباره شرایط اقتصادی حاکم بر کشور دارد. او ادامه داد: بزرگ‌ترین دستاورد هوشمندسازی یارانه آرد، این بود که ما بدون ایجاد شوک قیمتی یا محدودیت مقداری یا به بیان دیگر بدون بحران‌سازی و تنش‌آفرینی توانستیم یک سامانه هوشمند تولید اطلاعات و داده‌های مصرف آرد و نان را ایجاد کنیم و ابزاری کارآمد برای سیاست‌گذاری عادلانه در اختیار حاکمیت بگذاریم.

او از ثبت روزانه 10 میلیون تراکنش در حوزه مصرف نان در این سامانه خبر داد و گفت: اثربخشی سیاست‌های رفاهی منوط به برخورداری از اطلاعات درست است و ما مدعی هستیم در حوزه یارانه آرد و نان، در این مسیر گام برداشته‌ایم.

مشاور وزیر اقتصاد و مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد افزود: ما با استفاده از مهندسی داده‌ها توانستیم بدون استفاده از الگوهای رایج قیمتی و مقداری، مصرف یک کالای راهبردی را که اختلاف قیمت فاحشی در عرضه یارانه‌ای و آزاد آن وجود داشت، مدیریت کنیم. به نظر من صحبت کردن از این تجربه می‌تواند همه را متوجه اهمیت تولید آمارهای درست کند و آن سنت خودداری از افشای اطلاعات و داده‌ها را هم به حاشیه براند.

مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد، گام بعد از شناورسازی توزیع آرد یارانه‌ای را اجرای ایده‌های نوآورانه‌ای مانند زنجیره‌ای شدن نانوایی‌ها و توزیع خمیر خشک عنوان کرد و ادامه داد: با در اختیار داشتن اطلاعات قابل اعتماد، حال می‌توان به اقداماتی دست زد که رقابت‌پذیری و بهره‌وری را افزایش دهد. اقداماتی مانند ارتقای کیفیت هم امکان‌پذیر شده است. برای مثال در حال کار روی این ایده هستیم که خمیر با همه افزودنی‌های مد نظر متخصصان تغذیه، در کارخانه آرد تولید و بین نانوایی‌ها توزیع شود. می‌خواهم بگویم با تولید اطلاعات درست، سیاست‌گذاری کیفی هم میسر شده است.

او در پایان از مردم و نانواها برای همراهی در طرح هوشمندسازی یارانه آرد تجلیل کرد و گفت: امیدواریم گام دوم این طرح نیز با همراهی مردم و روشنگری رسانه‌ها، بدون هیچ چالشی به سرانجام برسد تا تجربه نوینی از هوشمندسازی یارانه‌ها بدون فشار بر مردم به الگوهای سیاست‌گذاری اقتصادی اجتماعی کشور افزوده شود.   

انتهای پیام