یک گزارش؛ چند نکته؛ بنیاد سعدی
هم میهن نوشت:
روزنامه «هم میهن»، چهارشنبه 19 بهمن، با انتشار گزارشی با عنوان « این قند پارسی را کجا می برند؟ » به قلم نرگس کیانی؛ در حالی به انتقاد از بودجه و عملکرد بنیاد سعدی پرداخته که اشراف چندانی به فعالیت‌های این بنیاد نداشته و اطلاعات غیرواقعی به مخاطب ارائه داده است. بیتوجهی به «فعالیت برون مرزی» بنیاد سعدی و تالیفات و نرم افزارها و سامانه های آموزش زبان فارسی متعدد، عدم اطلاع از هزینه های ارزی بنیاد سعدی و مراجعه به استادان ادبیات در حوزه غیرمرتبط با رشته دانشگاهی آزفا (آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان) برای اثبات ادعای ناشناس بودن این بنیاد؛ مجموعه نقصان‌هایی است که به این گزارش وارد است.
روابط عمومی بنیاد سعدی در عین حال که انتشار گزارش هایی از این دست را به منظور شناخت بیشتر عموم مردم و حتی خواص، از فعالیت‌های این بنیاد به فال نیک میگیرد؛ اما به منظور تنویر افکار عمومی و شفاف‌سازی درباره عملکرد بنیاد سعدی ارائه توضیحاتی را ضروری میداند که انتظار میرود مطابق قانون مطبوعات در این روزنامه منتشر شود.
بودجه ریالی؛ هزینه های ارزی
گزارش «این قند پارسی را کجا می‌برند؟»؛ اگرچه رویکردی انتقادی به عملکرد بنیاد سعدی دارد و اما شان انتشار آن، انتقاد به افزایش بودجه این بنیاد تا سقف 34 میلیارد تومان است، انتقاداتی که سکه رایج در فضای رسانه‌ای کشور در فصل تدوین و تصویب بودجه‌های سنواتی است. اما آنچه مورد غفلت نویسنده قرار گرفته « افزایش 50 درصدی بودجه پیشنهادی در لایحه دولت» به جای « افزایش چهار برابری بودجه» و همچنین تفاوت بودجه ریالی بنیاد سعدی با هزینه های غالبا ارزی آن است.
در این گزارش به درستی اشاره شده که «وظیفه آموزش زبان فارسی از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بنیاد سعدی واگذار شده است»، بنابراین بودجه آن نیز می بایست به بنیاد سعدی واگذار می شد، این درحالی است که از زمان تصویب این موضوع، تنها به میزان 5 درصد از بودجه برنامه ای و نه بودجه جاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ( که پیش از تاسیس بنیاد برای زبان فارسی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اختصاص داشت) برای بنیاد سعدی در نظر گرفته شده که البته مبنای اشتباهی بوده و تاکنون هم به همین شکل باقی مانده است. حال آنکه بنیاد سعدی علاوه بر تأمین هزینههای جاری خود، ناگزیر از تأمین ارز برای معلمان و برگزاری کلاس های آموزش زبان فارسی در نمایندگیهای سیاسی خارج از کشور است. با این وجود ردیف بودجه بنیاد سعدی، صرفا ریالی است نه ارزی و نوسانات نرخ ارز، مستقیما در فعالیت‌های این بنیاد اثرگذار خواهد بود.
انتقاد مکرر این گزارش به بودجه 34 میلیاردی بنیاد سعدی در حالی است که در 10 سال گذشته به طور میانگین تنها 10 الی 12 درصد بودجه این بنیاد رشد داشته و امسال برای اولین بار 50 درصد افزایش در لایحه بودجه در نظر گرفته شده است این درحالی است که با افزایش 50 درصد قیمت ارز، همین افزایش را می پوشاند ضمن آنکه تخمین نسبت این بودجه با توجه به اهمیت فعالیت بنیاد سعدی با دیگر فعالیت‌های برون مرزی و حتی کلیت بودجه فرهنگی کشور از یکسو و برآورد نسبت رشد بودجه بنیاد سعدی در مقایسه با دیگر دستگاهها را به اهالی رسانه واگذار میکنیم.
بنیاد سعدی، فعالیت برون مرزی دارد نه داخلی
در گزارش «این قند پارسی را کجا می‌برند؟»؛ معرفی مبسوطی از بنیاد سعدی براساس اساسنامه آن منتشر شده و آمده است: «این بنیاد در سال 1389 با تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به‌منظور تقویت‌وگسترش زبان‌وادبیات فارسی در خارج از کشور، ایجاد تمرکز، هم‌افزایی و انسجام در فعالیت‌های مرتبط با این حوزه و بهره‌گیری بهینه از ظرفیت‌های موجود، تأسیس شد تا مدیریت راهبردی و اجرای فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و رسانه‌ای را در حوزه گسترش زبان‌وادبیات فارسی در خارج از کشور با هماهنگی سازمان فرهنگ‌وارتباطات اسلامی عهده‌دار شود. این بنیاد، فعالیت رسمی خود را از اول اردیبهشت ۱۳۹۲ آغاز کرد و علاوه بر برگزاری دوره‌های حضوری و مجازی در ایران، در بیش از ۴۰ نقطه در جهان مشغول آموزش است.» در این معرفی و در فرازهای دیگری از این گزارش، به دامنه «فعالیت برون مرزی» بنیاد سعدی در « تقویت‌وگسترش زبان‌وادبیات فارسی در خارج از کشور» صحه گذاشته شده اما مکررا از ناشناس بودن این بنیاد در فضای داخلی کشور بویژه در میان استادان ادبیات دانشگاه های کشور انتقاد شده است. آن هم صرفا به مراجعه به چهار استاد ارجمندی که جملگی بر ناآشنایی با این بنیاد معترف بودهاند. حال آنکه از زمان انتشار این گزارش تا کنون نهمین گردهمایی موسسه ها و نهادهای فعال در حوزه آموزش زبان فارسی در جهان با حضور استادان و مدیران مراکز دانشگاهی آزفا در داخل کشور و استادان و رایزنی های فرهنگی در خارج از کشور از سوی بنیاد سعدی و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی برگزار شد و همچون هشت همایش متوالی در هشت سال گذشته، پوشش رسانه ای در خبرگزاری های مکتوب و صدا و سیما داشت و همچنین چندین کارگروه تخصصی کشورهای مصر، تونس، پاکستان و همچنین دومین جلسه کمیسیون دائمی بنیاد با حضور نمایندگان ریاست جمهوری و وزارت خانه های امورخارجه، فرهنگ و ارشاد اسلامی، علوم ، آموزش و پرورش و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار و اخبار آنها منتشر شد که همه گویای فعالیت برون مرزی این بنیاد است و هم ارتباط آن را با استادان ادبیات را عیان می کند.
گرایش « آزفا» در رشته دانشگاهی ادبیات فارسی قدمت 30 ساله دارد
گزارشگر اگرچه در چند بخش متن منتشر شده اذعان داشته که بنیاد سعدی وظیفه «سعدی‌‌پژوهی» ندارد و نامش فقط به احترام آن شاعر سخنور و پرآوازه ایران «سعدی» است؛ اما برای تاکید بر ناشناس بودن این بنیاد به سراغ چهرههای شاخصی رفته که اتفاقا در این گزارش «سعدی‌پژوه»، «حافظ پژوه»، «مترجم ادبی» و «استاد فلسفه و منطق» معرفی شده‌اند! چنانچه با نگاهی خوشبینانه این رویکرد در گزارش مذکور، غرض‌ورزی تلقی نشود؛ دست کم نشان از ناآگاهی نویسنده نسبت به وجود رشته دانشگاهی آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان «آزفا» دارد. حال آنکه ایجاد این گرایش تحصیلی ذیل رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی ارشد با ارائه بیش از 40 واحد تخصصی قدمتی بیش از سه دهه در دانشگاه هایی همچون دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه اصفهان، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه شیراز، دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) و دانشگاه آزاد اسلامی دارد. استادان بنام و برجسته این حوزه همچون زنده یاد یدالله ثمره، زنده یاد حسن ذالفقاری، احمد صفارمقدم، محمد دبیرمقدم، ، بهروز محمودی بختیاری، رضامراد صحرایی، امیررضا وکیلی‌فرد، مهین‌ناز میردهقان ، مهبد غفاری، کوروش صفوی، شهرام مدرسی، گلناز مدرسی، زهرا ابوالحسنی، زهرا عباسی، نجمه دری، آزاده میرزایی، ویدا شقاقی و دیگر استادان این حوزه، علاوه بر تربیت مدرسان آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان، کتابهای آموزشی بسیاری نیز تالیف کردهاند، که آگاهانه یا ناآگاهانه در این گزارش به عملکرد سی ساله آنها در این حوزه بیتوجهی شده است. بزرگان نامآشنایی همچون آقایان دکتر محمد دبیرمقدم، محمدجعفر یاحقی، علینکته اشرف صادقی، محمدرضا ترکی و موسی اسوار که از استادان برجسته و خوشنام دانشگاه های کشور هستند نیز از اعضای حقیقی هیات امناء بنیاد سعدی به شمار میروند. تعدادی از این استادان تاکنون بارها درباره عملکرد بنیاد سعدی سخنرانی و موضع گیری داشته اند که در وبگاه بنیاد سعدی و رسانه های مکتوب موجود است اما باز هم مورد غفلت قرار گرفته است.
تالیف استاندارد مرجع آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان برای نخستین بار در جهان
در گزارش «این قند پارسی را کجا می برند؟» برگرفته از وبگاه بنیاد سعدی سخن از تربیت 2170 استاد آموزش زبان فارسی طی 75 دوره‌ای که ظرف 9 سال در 62 کشور جهان می رود. که این تعداد در روز نگارش این جوابیه افزون بر سه هزار استاد رسیده است، اما مع الاسف بخش های دیگر عملکرد این بنیاد نادیده گرفته شده است. از جمله آنکه اگرچه نویسنده گزارش به استناد شرح وظایف بنیاد سعدی مندرج در وبگاه این بنیاد مبنی بر «تالیف کتاب و نرم افزار آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان»، اشاره کرده اما بدون اشاره تالیف استاندارد مرجع آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در هفت سطح بین المللی و همچنین تالیف محصولات بنیاد سعدی برای مخاطبان عمومی، ویژه، مدارس و دانشگاهی، در این زمینه این بنیاد را به «کوتاهی در انجام وظیفه» متهم کرده است!
این درحالی است که بنیاد سعدی طبق استاندارد بین المللی که تدوین کرده، تاکنون در 10 عنوان، 38 جلد کتاب سطح بندی شده طبق استانداردهای بینالمللی آموزش زبان دوم و همچنین آموزش فارسی با اهداف ویژه و برای کشورهای مختلف همچون هند و کشورهای عرب زبان در سطوح بین المللی تالیف کرده است و کتاب « گام اول» که آموزش مقدماتی فارسی از الفبا و لغات ساده و پر کاربرد است ، به 14زبان تالیف کرده است. وبگاه بنیاد سعدی علاوه بر معرفی این کتاب ها، پیوند نسخه الکترونیک آنها را در وبگاه طاقچه نیز منتشر کرده است. با مراجعه به وبگاه بنیاد سعدی، امکان بازدید و ثبت نام «دوره‌های مجازی فعال تربیت مدرس زبان فارسی»، «دوره‌های مجازی برخط رایگان فارسی مقدماتی ویژه فرزندان ایرانیان مقیم خارج از کشور»، «دوره‌های مجازی برخط رایگان فارسی مقدماتی برای غیرفارسی زبانان»، «نرم افزار تعاملی گام اول آموزش الفبا و 450 لغت فارسی و 17 گفت وگوی پرکاربرد ساده»، سامانه خودآموز فارسی «مینا»، سامانه همراه با معلم « چارچوب» نیز امکان پذیر است. سامانههایی که حاصل سال‌ها تلاش و همکاری بنیاد سعدی و گروههای فناوری دانشگاه شریف و شرکتهای نرم افزاری است.
آموزش زبان دوم، یک علم و تخصص است
اگرچه به زعم برخی « لزوما هر کسی که توانایی صحبت کردن به زبان فارسی را دارد، توانایی تدریس آن را هم دارد» و به این ترتیب دیگر نیازی به تربیت مدرس ویژه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان و همچنین تالیف کتاب‌هایی سطح‌بندی شده به فراخور سن مخاطب و کشور محل زندگی آنان نیست؛ اما باید اذعان داشت که این نگاه سالهاست که در حوزه آموزش زبان دوم منسوخ شده است و آموزش یک زبان به عنوان زبان دوم، یک علم است و همه زبان ها این رشته دانشگاهی را دارند و بر همین اساس نیز ایجاد یک نهاد تخصصی برای پیشبرد زبان فارسی بسیار ضروری و اجتناب ناپذیر است.
همچنین بر کسی پوشیده نیست که زبان هر کشور، وجهی از اقتدار آن است که هر چه گستره آن بیشتر شود، اقتدار آن کشور در جهان نیز بیشتر خواهد شد و از نقش زبان در گفتمان سازی دیپلماسی فرهنگی کشورها و تأثیرگذاری آن در قدرت نرم در جهان سالهاست که مورد استفاده قرار گرفته است، همانگونه که موسسه ها و بنیادهایی همچون گوته در آلمان، آلیانس در فرانسه، بریتیش کانسیل در انگلیس، کنفویسیوس در چین، یونس امره در ترکیه و …. که اکثرا بیش از 50 سال از فعالیتشان می گذرد، برای گسترش زبانشان در خارج از مرزهای کشورشان در جهان میلیاردها دلار هزینه می کنند. مضاف برآنکه زبان فارسی، صرفا یک زبان نیست؛ بلکه یک فرهنگ، یک تمدن و یک بخش از هویت اصلی ما است. بزرگانی همچون فردوسی سالیان دراز برای حفظ زبان فارسی زحمت کشیده و رنج برده اند. به گفته اهالی وزارت امور خارجه کشورمان و همچنین دیگر مسئولان حوزه بین الملل، زبان فارسی بهترین ابزار دیپلماسی و بخشی از قدرت نرم ایران است.
لازم به یادآوری است که جمع کثیری از فرزندان ایرانیان مقیم خارج از کشور از دسترسی به آموزش زبان فارسی و ارتباط با مام وطن و فرهنگ اصیل ایرانی محروم هستند و بنیاد سعدی آموزش زبان فارسی را به آنان وظیفه خود می داند. این بنیاد با نگاه ویژهای که به آموزش و گسترش زبان فارسی در جهان دارد، در پی آن است که با هم افزایی توانمندی دیگر دغدغهمندان این عرصه، راههای استفاده بیشتر از ظرفیت‌های موجود برای آموزش زبان فارسی را بپیماید. از این رو از پیشنهادها و همکاری اهالی رسانه با بنیاد سعدی استقبال میکنیم.
انتهای پیام
