ایران و عربستان؛ واقعیت‌های پنهان
علیرضا ایمانخانی در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز با عنوان «ایران و عربستان؛ واقعیت‌های پنهان» نوشت:
خبر توافق امنیتی و سیاسی ایران و عربستان در عصر جمعه و آن هم در پکن، اگر نگوییم موجب حیرت و شگفتی کارشناسان شد ولی قطعا خبری مهم و نوبرانه و تاثیرگذار به نظر می رسد که تا مدتها رسانه های خبری را مشغول خواهد کرد.
این که مذاکرات چند باره در کشورهایی مثل عراق و احتمالا اردن، رو به جلو نبوده و اظهارات آقای شی ریاست جمهوری چین در ریاض را کارشناسان مربوطه موجب جانبداری یک طرفه از نزاع به حساب نیاورند. بازهم به خاطر پاره ای دلایل از جمله نزدیکی عربستان در موضع گیری های جدید به اسرائیل، حملات تند شبکه فارسی زبان متعلق به سعودی ها علیه جمهوری اسلامی و اختلاف سلیقه در جهان عرب مخصوصا لبنان و فلسطین و جنگ غیر رسمی در یمن و تضاد منافع در اوپک و حمله به سفارت و کنسولگری عربستان در ایران را می‌توان از عوامل متعددی جهت شکاف بزرگ در روابط دانست که حل آنها بسیار مشکل به نظر می رسید.
اما ظاهرا بنا بر عرف الفبای دیپلماتیک هر دو طرف جوانب و مواهبی در این توافق داشتند که اگر حتی به صورت کاملا مساوی و برابر هم نباشد ولی دو طرف مجبور به ایجاد این روابط و دوری از نزاع بوده که حداقل حدسیات نگارنده بر فرضیات ذیل مشتمل می باشد.
در طرف سعودی
اول: فرسایشی شدن جنگ یمن و گرفتار شدن در باتلاق حوثی ها با اطمینان از حمایت کامل ایران از شیعیان زیدی
دوم. دوری آمریکا از منطقه خلیج فارس به دلیل استغنا از نفت به دلیل تولید گسترده نفت با تکنولوژی برداشت از معادن سنگی شیل
سوم. به خطر افتادن تنگه های باب المندب و هرمز به‌عنوان شاه راه و گلوگاه اقتصادی سعودیها
چهارم. وجود جمعیت ده درصدی تشییع در عربستان و قرابت شدید آنها با ایرانیان به خاطر علقه های مذهبی
پنجم. نزدیکی خفیف عربستان به روسیه و شاید عدم حمایت رسمی، از اوکراین به جهت تراضی با روسها به دلایلی چند گانه از جمله بازار انرژی و گوشمالی نرم آمریکا
ششم. تصمیم عربستان به نزدیکی بیشتر به سوریه بعد از استقرار و استمرار دولت اسد
اما در طرف ایرانی نیز دلایل متعددی وجود دارد که شاید بر اساس حدس و گمان بتوان موارد ذیل را بر شمرد که حداقل در چند مورد با مشکلات و علاقه مندیها دو طرف مشترک می باشد.
اول. قبول واقعیت فرسایشی شدن جنگ نیابتی و عوارض اقتصادی و سیاسی آن
دوم. درگیر نشدن در چند جبهه، مخصوصا باز شدن جبهه صهیونیستی و باکویی در شمال غرب ایران
سوم. قبول واقعیت اطاعت پذیری بسیاری از کشورهای عرب مخصوصا خلیج‌فارس از عربستان و ذکر این که عربستان قطب مذهبی جهان اهل سنت و ام القری آن است.
چهارم. مشکلات شدید اقتصادی و اجتماعی و تاثیر پذیری حداقل بخشی از اعتراض های گسترده چند ماه اخیر از شبکه فارسی زبان اینتر نشنال با هدف مهار آن بعد از بهبود روابط
پنجم. باز کردن بازار ارزی و کالایی خلیج‌فارس و رها شدن نسبی از تنگای تحریمی
ششم. کنترل احزاب و گروه های تجزیه طلب و تکفیری زبانی و مذهبی و قومی در جنوب و جنوب شرق ایران
هفتم. اطلاع از سردی روابط ادامه دار عربستان و آمریکا به دلایل ذکر شده در بالا
هشتم. مهار و کنترل هوشمند روابط رو به فزونی عربستان و اسراییل
اینها هم می‌تواند از جمله اهداف ایران از این توافق باشد
ولی باید دید که چینی‌ها از این میزبانی و این توافق چه بردی خواهند داشت که برای اولین بار در تاریخ دیپلماتیک خود این اتفاق بزرگ را رقم زدند.
الف. چینی‌ها بر خلاف آمریکا که به لطف ذخایر نفتی جدید شیل از خاورمیانه نه‌تنها بی‌نیاز شده بلکه به صادر کننده بزرگ نیز تبدیل شده است، آنها روز به روز به خاطر رشد صنعتی به منابع انرژی محتاج تر بوده و قطعا هیج مکانی غیر از خلیج‌فارس پاسخگوی بلند مدت آنها نیست پس قطعا دو غول انرژی این منطقه هر چقدر نزاع کمتری داشته باشند امنیت انتفال انرژی بیشتر است.
ب. به نظر می‌رسد حالا دیگر چینی‌ها بعد از بلوغ اقتصادی در صدد رشد سیاسی و دیپلماتیک نیر بوده و آزمون اولیه خود را نیز با یک پیروزی بزرگ آغاز کردند و آنها من‌بعد برای رشد اقتصادی خود به جهان آرام تری نیاز دارند که این مرهون تلاش بیشتر آنها درحوزه دیپلماسی است.
ج. سعودیها بر خلاف باور عموم که گمان دارند تسلیحاتی بسیار پیشرفته دارند ولی غربی‌ها سالهاست به خاطر مسائل حقوق بشری و امنیتی به آنها تسلیحات راهبردی از قبیل موشک‌های دوربرد نداده و اندک موشک‌های با برد بلند آنها هم برای سال‌های پیش و ساخت چین است و حالا که سعودیها در حال سفارش سلاحهای غیر متعارف از چین هستند چینی‌ها در حال دادن اطمینان به ایرانی ها هستند که این تسلیحات علیه ایران به کار نخواهد رفت.
د. بعید است که توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و توافق جدید با عربستان با چراغ سبز آمریکایی‌ها همراه نبوده باشد. ظاهرا آمریکایی ها بعد از یاس کامل از پوتین و اطمینان به عدم صداقت روسها در تجاوز به اوکراین، یک ایران اخلاق گرا را به روس متجاوز ترجیح می‌دهند.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که قوه عاقله نظام به این نتیجه رسیده که با فرمان تندروها نمی توان حکمرانی کرد و عفو عمومی قضایی، توافق غیر رسمی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و توافق با عربستان قطعا توافقاتی در سطوح بالای نظام در جهت قبول راه کار سیاسی برای درمان مشکلات اقتصادی است. قطعا مسئولان نظام هم باید بدانند که همان هایی که بالای سفارت عربستان عربده پیروزی می کشیدند بعضا در مطبوعات خود هلهله شادی از توافق جهان اسلام داشتند!
انتهای پیام
