دشمن‌زدایی از چهره دیاسپورا، گام مثبتی در جهت آشتی

فاطمه کریمخان، روزنامه‌نگار در یادداشتی با عنوان «دشمن‌زدایی از چهره دیاسپورا، گام مثبتی در جهت آشتی» که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

این جا و اکنون البته مساله مهمی است، تا جایی که خیلی‌ها، حتی از کسانی که سال‌ها در خارج از کشور فعالیت سیاسی داشته‌اند معتقدند که فعالیت سیاسی خارج از جغرافیای یک کشور بی‌معنی است. با این حال، ایرانیان خارج از کشور، که خیلی هایشان اصلا از اول به دلایل سیاسی از کشور خارج شده‌اند، و خیلی‌های دیگرشان بعد از خروج از وطن، تحت تاثیر عوامل متعددی از دلتنگی گرفته تا عصبانیت و تجربه زیستن در جامعه‌ای مردم‌گراتر سیاسی شده‌اند، این روزها بیش از همیشه به فضای داخل کشور نگاه می‌کند و دوست دارند به آن تاثیر بگذارند.

رابطه ملی ما به بخشی از اعضای ملت که در طول دوران‌های مختلف از کشور خارج شده‌اند، هیچ وقت رابطه راحتی نبوده. در حالی که نه تنها در چهل و چند سال گذشته بلکه احتمالا در بیش از دویست سال اخیر، مهاجرت همیشه یکی از راه‌های ارتقای عمودی و بهتر کردن جایگاه در سلسله مراتب اجتماعی در نظر گرفته شده، در ادبیات رسمی جمهوری اسلامی، آنچه که در فیلم‌هایی با سرمایه گذاری دولتی، سریال‌های تلویزیونی و محصولات تبلیغاتی دیگر روشن است، کسی از موج‌های مختلف مهاجرت خوشحال نبوده و همزمان مهاجران بازگشته به وطن را که اغلب صاحب نام و جاهی هم شده‌اند ارج نهاده و بر صدر نشانده است.

رابطه مهاجران هم با وطن و «آنها که مانده‌اند» هیچ وقت راحت نبوده است. کمتر مهاجری را می‌توان دید که بالاخره به نوعی یادی از کوچه‌های شهر و آدم‌های آشنای خودش را به همراه نبرده باشد و نسبت به سرنوشت و وقایع کشور به طور کلی بی‌تفاوت شده باشد.

در موج‌های مختلف مهاجرت از ایران، که اقلا پنج شش تای آن را می‌توان نام برد، به راحتی در چهار موج وجه سیاسی غالب است، به این معنی که مهاجران به دلیل تغییرات سیاسی تصمیم گرفتند یا ناچار شده‌اند کشور را ترک کنند و این به آن معنی است که دیاسپورا، جمعیت ایرانی خارج از کشور، در خیلی از موراد با عنوان «اپوزیسیون» و در مواردی حتی با عنوان «دشمن» تعبیر شده است.

وفور پرونده‌های قضایی علیه این اعضای وطن، که اغلب‌شان امکان یا انگیزه‌ای هم برای دفاع از خودشان در محاکم قضایی ایران ندارند، باعث شده که آن بدبینی پیشینی حکومت و دیاسپورا به یک دیگر روز به روز تقویت شود. علاوه بر این، احساس بی‌اعتمادی در کنار دور بودن از فضای واقعی گاهی به ایجاد ابرهایی از پارانویا اطراف اذهان اعضای دیاسپورا ختم شده است که می‌شود نمونه‌های آن را در جمله شایع «اگر به ایران بروم من را می‌گیرند» دید.

این مساله که برخورد امنیتی و قضایی با ایرانی‌هایی که بعد از مدتی به کشور بر می‌گردند در چند سال اخیر چگونه بوده است، یا زندانیان دو تابعیتی چگونه درگیر محکمه شده‌اند البته در تقویت آن ذهنیت پیشینی بی‌تقصیر نبوده و همه این عوامل در کنار هم باعث شده که دیاسپورا و حکومت به نوعی در برابر یک دیگر قرار بگیرند و حرف‌هایی از جنس آنچه رییس قوه قضاییه یا رییس قوه مجریه در یکی دو سال اخیر در مورد بازگشت ایرانیان به کشور زده‌اند، چندان خریداری پیدا نکند.

در جریان اعتراضات اخیر، این بدگمانی حتی پررنگ‌تر هم شده است. حضور چندین هزار نفری در تظاهرات ضد حکومتی در امنیت کشورهای خارجی، نه تنها حسی از همبستگی و تاثیر و ادای دین را بین اعضای دیاسپورا ایجاد کرده بلکه رفتار و واکنش سیاسی آنها نسبت به حکومت و به تبع آن، نگرانی از عواقب حضور در این جمع‌ها در پی بازگشت به کشور حتی برای یکی دو هفته را هم بیشتر کرده است. دیاسپورا که دامنش در دوره‌ای با تلاش‌های قابل ملاحظه از زنگار «دشمن بودن» پاک شده بود، یک بار دیگر خود را گرفتار تهدیدهایی می‌بیند که حتی مسیری برای راستی‌ازمایی آنها هم ندارد.

در این وضعیت، شاید صدور یک فرمان برای عدم پیگیری هرگونه رفتار اعتراضی نسبت به حکومت از طرف ایرانیان خارج از کشور، بتواند این زنگار تازه را پاک کند. حتما تاثیر چنین فرمانی سریع و آسان نخواهد بود. حتما بسیاری از بچه‌ها هنوز ترجیح می‌دهند پدر و مادر خود را به خارج از کشور فرابخوانند چون در فلان تظاهرات در برلین یا دیگر تظاهرات در تورنتو حاضر بودند و نمی‌خواهند حتی ریسک سوال و جواب فرودگاهی را هم به جان بخرند؛ اما به مرور، با آمد و رفت بی‌مشکل گروه‌های جسورتری از اعضای دیاسپورا به کشور، شاید بتوان امیدوار بود که تلاش‌های چندین ساله برای پاک کردن انگ و اتهام دشمنی و مخالفت سیاسی با حکومت بار دیگر از چهره دیاسپورای ایرانی پاک شود. محروم و محدود و متهم کردن ایرانیان خارج از کشور، به تندتر شدن درد دلتنگی و بیشتر شدن دلخوری از وضعیتی که آنها را از خاکشان دور کرده است کمک می کند. بیشتر شدن دلخوری، به بیشتر شدن کینه و ناراحتی و بیشتر شدن کینه به افزایش رفتارهای ضدحکومت که می‌تواند در بسیاری جاها با رفتارهایی ضد کشور همپوشانی داشته باشد کمک خواهد کرد. صادقانه بودن فرمان عدم پیگیری قضایی اعضای دیاسپورا می‌تواند گره‌ای بسیار مهم را پیش از کور شدن، به دست باز کند.

انتهای پیام