دلايل آتش‌سوزی تالاب‌ها
جهان صنعت نوشت: هنوز فصل تابستان شروع نشده اما چند روز پیش تالاب میقان اراک ۹ ساعت در آتش نیزار‌های آن سوخت. طبق گزارش‌های اولیه ۴۰۰ هکتار از اراضی این تالاب از ساعت ۱۸ بر اثر رعد و برقی که در این منطقه آغاز شده بود تا ۲:۳۰ بامداد یکشنبه ۳ اردیبهشت‌ماه در آتش سوخت. آتش‌سوزی در ضلع شرقی تالاب، حدفاصل فرودگاه و تصفیه‌خانه رخ داد و باعث آلودگی محیط‌زیستی نیز شده است. همچنین برآورد‌ها حاکی از آن است که این حادثه حدود یک میلیارد تومان خسارت به پوشش گیاهی این تالاب وارد کرده است. هرچند به نظر می‌رسد این رقمی پایین‌تر از خسارت به وجود آمده است و باید منتظر بررسی فنی‌تر و اعلام نظر کارشناسی مسوولان ارشد استان بود. این در حالی است که تالاب میقان به دلیل تنوع حیات‌وحش و طبیعت کویری یکی از ۱۰ تالاب مهم ایران محسوب می‌شود. در واقع، این تالاب در مجاورت کویر به علت برخورداری از شرایط آب و هوایی مناسب یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های فصلی پرندگان مهاجر است. این تالاب در ۱۷ کیلومتری شمال شرقی اراک، جنوب غربی داودآباد و در دشت فراهان استان مرکزی واقع شده و مساحت آن در محدوده ۱۰۰ تا ۱۱۰ کیلومتر مربع متغیر است. در سال‌های با بارندگی مناسب، تالاب دارای آب قابل‌‌توجهی است و در سال‌های کم‌‌آبی عموما اطراف تالاب به حالت خشک، کویری و شوره‌زار در می‌آید. منابع تامین آب تالاب را بارش‌های جوی و آب سه رودخانه قره کهریز، فراهان و شهراب و پساب تصفیه‌خانه فاضلاب اراک تشکیل می‌دهند. همین ورود پساب به تالاب در سال‌های گذشته سبب رویش نی در این منطقه شده است.
به هر حال منشاء آتش‌سوزی این تالاب دارای ابهام است. برخی از اهالی منطقه بر این عقیده‌اند که آتش گرفتن لوله گاز روستای طرمزد منجر به آتش‌سوزی تالاب شده اما به گفته محیط‌بانان منطقه حوالی ساعت ۱۸ بر اثر برخورد صاعقه در دو نقطه این نیزار در منطقه تالاب، حریق حادث شده است. با این حال صرف‌نظر از اینکه این آتش‌سوزی چگونه و به دلیل چه عواملی رخ داده، باید بررسی شود که علت دقیق ایجاد آتش و منشاء اصلی آتش‌سوزی چه بوده است. برخی از فعالان حوزه محیط‌زیست بر این باورند که حتی اگر علت ایجاد آتش در تالاب میقان عامل طبیعی هم باشد، باید سناریو‌هایی که احتمال می‌دهند آتش‌سوزی در تالاب میقان اتفاق می‌افتد، پیش‌بینی شوند و با اتخاذ تدابیر مناسب از بروز آتش جلوگیری کنند یا در حداقل‌ترین شرایط ممکن جلوی خسارت‌های گسترده بعد از این حادثه گرفته شود.در حال حاضر ۲۲۰ تالاب در کشور وجود دارد و تقریبا از سال ۹۶ تا سال گذشته ۱۷۳ مرتبه تالاب‌ها دچار آتش‌سوزی شدند که بیشترین آتش‌سوزی با ۳۹ مورد مربوط به تالاب میانکاله بوده است. به همین دلیل برخی کارشناسان محیط‌زیست بر این باورند که مسوولان مربوطه باید پیش از فصل تابستان چاره‌ای برای پیش‌بینی آتش‌سوزی‌ها بیندیشید. وگرنه نه تنها نابودی تنوع جانوری و گیاهی را در پی دارد بلکه ساکنان آن مناطق نیز به خاطر خسارت‌های پیش‌آمده به شهرهای اطراف مهاجرت می‌کنند. چنین موضوعی از منظر کارشناسان نگران‌کننده عنوان شده است.
خسارت جبران‌ناپذیر
در واکنش به آتش‌سوزی تالاب میقان «قوام‌الدین بزرگیان» کارشناس محیط‌زیست به «جهان صنعت» گفت: به گفته برخی مسوولان علت آتش‌سوزی تالاب میقان برخورد صاعقه بوده اما با توجه به اینکه آتش‌سوزی در گذشته نیز چندین بار در این تالاب رخ داده است، قاعدتا می‌طلبید که دستگاه‌های مربوطه و به خصوص مدیریت بحران نسبت به این موضوع پیش‌زمینه ذهنی داشته باشند تا بتوانند به نحو بهتری آتش‌سوزی را مهار کنند. با این حال در نود درصد آتش‌سوزی‌هایی که تا به امروز در تالاب‌های ایران اعم از پریشان، شادگان، میانکاله، امیرکلایه، انزلی و غیره رخ داده است می‌توان ردپای فعالیت‌های انسانی را یافت. آتش به جا مانده از فعالیت‌های گردشگری و آتش زدن گیاهان نزدیک تالاب‌ها گرچه دو عامل غیرعمدی آتش‌سوزی به شمار می‌روند، ولی از مهم‌ترین علت‌های آتش‌سوزی هستند. باقی عوامل را می‌توان به عوامل طبیعی همچون صاعقه و شرایط غیرعمد از جمله اختلال در خط لوله تخلیه مواد نفتی در این حوزه نسبت داد و این دست از حوادث در تالاب‌ها محتمل است.
وی افزود: البته آتش‌سوزی اخیر این تالاب از آتش‌سوزی دفعات پیشین بزرگ‌تر بوده و در وسعت بیشتری از تالاب میقان رخ داده است؛ بنابراین نه‌تنها آتش‌سوزی کنترل نشده، بلکه آسیب بسیار جدی‌تری به تالاب وارد شده و در مدت زمان کوتاهی، وسعت بسیاری از تالاب از بین رفته است. شواهد نشان می‌دهد که آتش‌سوزی اخیر بسیار بیشتر و گسترده‌تر از آتش‌سوزی دفعات پیشین خسارت وارد کرده است. از سویی دیگر سوابق آتش‌سوزی‌های عمده در تالاب میقان حاکی از نقش عامل انسانی در ایجاد آتش در دی‌ماه سال ۱۳۹۶ است. هر چند طبق اعلام مقامات مسوول استان مرکزی، عامل آتش‌سوزی سال ۱۳۹۶ عامل انسانی تشخیص داده شد، اما هیچگاه مشخص و اعلام نشده که این اقدام از سر بی‌احتیاطی اتفاق افتاده یا به صورت عمدی رخ داده است.
بزرگیان در ادامه در مورد عوارض حاصل از آتش‌سوزی تالاب‌ها برای زیستگاه پرندگان نادر و گیاهان این حوزه بیان کرد: غنای طبیعت هر منطقه، منوط به حفظ گونه‌های جانوری گیاهی است. جانوران و گیاهان و گونه‌های متنوع و مختلف آنها در طبیعت به صورت متقابل روی یکدیگر اثر می‌گذارند و نقش آنها در اکوسیستم همچنین تاثیر آنها بر زندگی انسان‌ها نقشی غیرقابل انکار است. چرا که آنها از ارزش‌های ذاتی و بالقوه‌ای برخوردار هستند که در چرخه حیات اثرگذار بوده و تمهیدات حفاظتی از گونه‌های جانوری و پیشگیری از تخریب زیستگاه‌ها از اقداماتی است که بیش از پیش ضرورت یافته است. آتش‌سوزی‌هایی که در تالاب‌ها رخ می‌دهد تماما برای گیاهان و جانوران مضرر است. آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها، آسیب‌رسانی به عرصه‌های طبیعی را به دنبال داشته است که هر یک، تهدیدهایی را برای طبیعت، جانوران و گیاهان و در نهایت انسان‌ها به همراه دارد. از این رو حفظ گونه‌های جانوری به ویژه گونه‌های کمیاب و نادر ضرورتی است که در شرایط تهدیدزا، بیش از پیش جلوه کرده و به ما یادآوری می‌شود.
وی در پایان تاکید کرد: ارزش تالاب‌ها در اکوسیستم طبیعی و انسانی برکسی پوشیده نیست. تالاب‌ها از جمله مولدترین محیط‌های جهان هستند و این اکوسیستم‌ها با فراهم ساختن آب و قابلیت تولیدمثل، نقش مهمی در بقای انواع گونه‌های گیاهان و جانوری وابسته به خود ایفا می‌کنند. تخریب تالاب به هر بهانه‌ای برابر با امضای سند نابودی زندگی در ایران است. بررسی یک مساله و در نظر داشتن همه ابعاد آن برای برطرف کردن یک مشکل باید در نظر گرفته شود. یک‌سری از اقدامات هم مانند زدن آتشبر در این منطقه باید در دست اجرا قرار گیرند و اجرایی شوند. همینطور حفاظت و نظارت توسط سازمان‌های مربوطه افزایش پیدا کرده تا بیشتر از این شاهد این‌گونه صحنه‌های دلخراش در تالاب‌های کشور نباشیم.
انتهای پیام
