سروش: «دیندار» اگر آزاده نباشد دیندار نیست

به گزارش انصاف نیوز، یادداشتی برگرفته از سخنان دکتر «عبدالکریم سروش»، به نقل از کانال تلگرامی او در پی می آید:

از یک دیندار انتظار می‌رود که آزاده باشد و اگر آزاده نباشد دیندار نیست.

امام حسین از جهت تاریخی و تمدنی، یک حرکت «فرافقهی»، «فراقانونی» و «فوق تکلیف» انجام داد و شجاعت و دلیری خود را به ظهور نهاد.

یاران موافقی هم داشت، هر یک از آنها سمبل‌های نمایان شجاعت بودند با ایشان همراهی کردند، و آن حادثه اتفاق افتاد.

این واقعه، جنگ بین «عزت» و «ذلت» بود؛ یک قیام انقلابی نبود، یک مبارزه‌ی سیاسی به معنای امروزین کلمه نبود، دعوت به این نبود که هر روز عاشوراست و هرجا کربلاست و بین حق و باطل هیچ فاصله‌ای نیست.

ما همیشه سیاه و سفید نداریم، صد و صفر نداریم، راه بلندی داریم. این چنین نیست که فکر کنیم در هر شرایطی باید تفسیرمان این باشد که دست به شمشیر ببریم و جنگ را شروع کنیم. هزار کار دیگر می‌شود کرد تا وقتی که به خونریزی نرسیده است.

اما در مورد امام، قدم به قدم، راه‌ها چنان پیش رفت و درها چنان بسته شد که راهی جز مبارزه و دلیری عزتمندانه باقی نماند.

این حرکت امام حسین یک حرکتی بود که در آن سراپا عزت بود و نفی ذلت.

بیشترین چیزی که من در آن می‌خوانم این است.

به همین دلیل هم سخنان اواخر دوران زندگی ایشان، پر از این مفاهیم است.

عزت، خود را [در این سخنان] برجسته می‌کند، در مقابل آن، نفی بردگی، نفی غلامی، نفی عبودیت نسبت به غیرخدا، اسیر زندگی بودن و اسیر علایق بودن. (۱)

کلامی از امام حسین (ع) که به گمان من متضمن نکته‌ی حکیمانه‌ی فوق‌العاده مغتنمی است که برای همه‌ی ما باید آموزنده باشد و گوشواره‌ی گوش خرد ما باشد، نقل شده است که امام (ع) در روز عاشورا وقتی که دشمنان به حرم و خانواده‌ی ایشان حمله کردند، این جمله را گفتند: «إِنْ لَمْ یکنْ لَکمْ دِین؛ فَکونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیاکم:
اگر دین ندارید؛ آزاده باشید».

روضه‌خوان‌ها معمولاً این جمله را این چنین ترجمه می‌کنند:
اگر دین ندارید «لااقل» آزاده باشید.

ولی در کلام امام حسین «لااقل» نیامده است و این کلمه را آوردن، لطف و حسن و عمق این جمله را کاملاً می‌گیرد.

در واقع در کلام امام، یک معادله‌ی بسیار مهمی برقرار شده است؛ گویا آزاده بودن، عدل دینی بودن است.
اگر کسی «آزاده» بود درست شبیه این است که کسی دیندار است.

از یک «دیندار»، انتظار می‌رود که آزاده باشد و اگر آزاده نباشد دیندار نیست؛

از یک «انسان»، ولو اینکه در حوزه‌ای از حوزه‌های دینی قرار ندارد، انتظار می‌رود که آزاده باشد و اگر آزاده بود ولو دینی هم نداشته باشد و به گوش او نخورده باشد، همچنان یک انسانِ شریف و مقبول درگاه خداوند است.

این اصل، اساس و گوهر اندیشه‌ی اخلاقی‌ست که آدمی باید آزاده باشد.

این آزادگی، هم تفسیر بیرونی دارد هم تفسیر درونی دارد، هم از درون باید از رذایل پیراسته بود و هم از بیرون باید برده‌ی کسی نبود، غلامی پیشه نکرد، خوی نوکری نداشت و استقلال و منش مستقل داشت و از این طریق، هم دین خود را تصحیح کرد و هم دنیای خود را. «إِنْ لَمْ یکنْ لَکمْ دِین؛ فَکونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیاکم»

این را به خاطر داشته باشید و مطمئن باشید که اگر در طریق «آزادگی» سیر کنید، بدون تردید مسیری است که شما را به سعادت و به حقیقت می‌رساند. (۲)

۱ – سخنرانی از غدیر تا کربلا / ایراد شده در نوامبر ۲۰۱۳، لندن.
۲ – سخنرانی نسبت دین و اخلاق / ایراد شده در آگوست ۲۰۱۵، کالیفرنیا

انتهای پیام