در به روز کردن سیره حضرت فاطمه(س) موفق نبوده ایم
رییس انجمن تاريخِ اسلام، حضرت فاطمه(س) را به مانند نوری برای روشن ساختن مسیر تاریخ عنوان و تصریح کرد: جامعه بعد از رحلت رسول خدا(ص) دچار ابهام و سرگردانی شده بود و مسیر روشنی نداشت و اگر حضرت فاطمه(س) حرکت را شروع نمیکرد بسیاری از زوایای تاریخ تفسیر نمیشد و شاید جهت آن نیز عوض میشد. بنابراین باید توجه داشت که معصومین یک حقیقت تاریخی و معرفتی و دارای یک جوهره ثابت هستند که در همه شرایط میتوانیم منطبق با نیاز خود آنها را تعبیر، تفسیر و به روز کنیم، اما متأسفانه مورخان در به روز کردن این جوهره موفق نبودند.
به گزارش انصاف نیوز (رسانه کمپین انتخاباتی دکتر پزشکیان)، دکتر صادق آیینه وند در گفت وگو با شفقنا، با بیان اینکه در طول تاریخ به زوایای شخصیتی حضرت فاطمه(س) پرداخته شده است، اظهار کرد: حضرت فاطمه(س) در طول تاریخ بسیار تأثیرگذار بوده است به طوری که حتی فاطمیون که 250 سال حکومت کردند و یک تمدن بزرگ آفریدند، فعالیت خود را به نام مبارک ایشان شروع کردند یا یک متفکر مصری به نام عباس محمود العقاد درباره زندگی حضرت فاطمه(س) کتابی به نام فاطمة و الفاطمیون مینویسد و در این کتاب اشاره میکند که هیچ شخصیتی به اندازه حضرت زهرا(س) در تاریخ اسلام تاثیرگذار نبوده است، اما باید توجه داشت که هنوز شخصیت و مقام حضرت فاطمه(س) به طور کامل شناخته نشده است چرا که مقام، منزلت، زوایای معرفتی و عرفانی ایشان بسیار بیشتر از آن است که گمان کنیم، شناخته شده باشد.
او ادامه داد: حضرت زهرا(س) بیشتر در زمینههای همسرداری، روابط خانوادگی و مسئله فدک شناخته شده است و به سیره سیاسی و اجتماعی ایشان کمتر پرداخته شده است در صورتی که حضرت فاطمه(س) از نظر سیاسی و اجتماعی شخصیت بسیار تاثیرگذاری داشتهاند و تمام زوایای زندگی آن بزرگوار در تاریخ ثبت شده است، اما هنوز توسط مورخان و محققان معاصر بازگشایی و تفسیر نشده است.
او در مورد سیره سیاسی حضرت فاطمه(س) و تأثیرگذاری ایشان در زمینه سیاست تصریح کرد: اگر حضرت فاطمه(س) حرکت را شروع نمیکرد بسیاری از زوایای تاریخ تفسیر نمیشد و شاید جهت آن نیز عوض میشد؛ حضرت بسیار از مقام ولایت و مقام امام علی(ع) دفاع کرد و مسیر را روشن ساخت. بعد از حرکت حضرت بود که در تاریخ اسلام ام سلمه و اصحاب دیگر نیز به تبعیت از حضرت فاطمه(س) وارد میدان شدند.
آیینه وند با اشاره به نقش حضرت فاطمه(س) بعد وفات پیامبر(ص) و نشان دادن روش صحیح در تمام زمینهها گفت: جامعه بعد از رحلت رسول خدا دچار ابهام و سرگردانی شده بود و مسیر روشنی نداشت. از نگاه مورخان بی طرف و حقیقت جو این مسیر از حیث سیاسی، اجتماعی و حتی معرفتی و دینی همان مسیری بود که توسط حضرت فاطمه(س) به طور کامل و دقیق روشن شد و در حقیقت مسیری که در حال پیمودن هستیم همان مسیری که حضرت فاطمه(س) مشخص کرده است.
این استاد تاریخ اسلام دانشگاه، دقت و به کارگیری سیره رفتاری ایشان را راهی برای پاسخگویی به نیازهای امروز دانست و افزود: معصومین یک حقیقت تاریخی و معرفتی و دارای یک جوهره ثابت هستند که در همه شرایط میتوانیم منطبق با نیاز خود آنها را تعبیر و تفسیر کنیم. اینکه سخنان حضرت فاطمه(س) را در صدر اسلام بررسی کنیم اشتباه است بلکه باید بتوانیم جوهر گفتمان معنایی و معرفتی که در نگاه و تفسیر حضرت است را به روز کنیم، یعنی باید تفسیر سیاست را با نگاه امروز، اما با جوهر معصومین معنی کنیم. این جوهر ثابت در نگاه معصومینی مانند حضرت فاطمه (س) وجود دارد.
او ادامه داد: اگر ما تاریخ را به گذشته ببریم متوجه می شویم که جوانهای امروز معنای سقیفه و سخنرانی حضرت در مسجد و اصحاب را نمیدانند از این رو ضروری است که اصطلاحاتمان را روز آمد کنیم. بنابراین اشکال نیست که تحولات فکری و تمدنی بشر تغییر کند، اما آن جوهر ثابت معصومین را می توانیم با این تغییرات سازگار کنیم و این مساله بسیار مهم و کلیدی است.
او مورخان را در به روز آمد کردن سیره معصومین موفق ندانست و اظهار کرد: مورخان در به روز رسانی تاریخ معصومین موفق نبودند چرا که گذشته گرا هستیم و تاریخ را به گذشته میبریم و گمان میکنیم راه حل در گذشته است. به عنوان مثال گروههای عقب مانده و خشن یا کج فهم سلفی و وهابی میگویند چون مسواک در زمان پیامبر(ص) نبوده پس ما با مسواک نظافت نکنیم و از همان چوب استفاده میکنیم یا چون میکروفن و ماشین در زمان پیامبر نبوده ما نمیتوانیم از آنها استفاده کنیم. این کج فهمی یعنی تاریخ را به عقب بردن و آن جوهره ثابت تاریخ را به اقتضای روز تبدیل نکردن است. اگر کسی تاریخ را اینگونه تفسیر کند نمیتواند هیچ پیامی برای نسل جدید داشته باشد و لازم است که این مانع توسط یک فهم دقیق تاریخی، اجتماعی، سیاسی، فکری و دینی برداشته شود.
آیینه وند در مورد رویکرد و نگاه تاریخی دین اسلام به حضور زنان در عرصههای اجتماع تصریح کرد: از لحاظ تاریخی ما هیچ محدودیتی برای زنان در زمان پیامبر(ص) و امام علی(ع) نداشتیم و زنان همیشه در عرصههای فکری، سیاسی، اجتماعی و نظامی حضور داشتند. در حقیقت محدودیت را عصر امویان، عباسی و عصرهای بعد آفریدند. آنان به زن به عنوان یک موجود جاهل و بی اصالت نگاه میکردند، اما در نگاه اسلام و قرآن هیچ محدودیتی برای زنها نداریم و در این زمینه نمونههای بسیاری در تاریخ وجود دارد.
او به جایگاه فعلی زنان در عرصههای اجتماع اشاره کرد و گفت: متأسفانه زنان جایگاه مناسبی در عرصههای اجتماع ندارند و باید سعی کنیم زمینه حضور آنان در جامعه را فراهم سازیم تا بتوانند تواناییهای خود را نشان دهند. نگاه گذشتگان به زن منفی بوده است و امروز در مورد زن هنوز با نگاه منفی گذشتگان قضاوت میشود و همین مساله مانع از رشد کافی زنان جامعه شده است، اما باید توجه داشت که این نوع نگاه هیچ ارتباطی به اسلام ندارد چرا که اسلام برای زن بسیار ارزش و احترام قائل شده است و این نوع نگاه به زنان در اصل حاصل برداشت اشتباه افراد از اسلام است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر نگاهمان نسبت به زن را از نگاه قبیلهای، جاهلیت، تمدنهای گذشته یونانی و رومی جدا کنیم و یک تفسیر درست و قرآنی مطابق سیره رسول خدا(ص) و ائمه داشته باشیم در این صورت نگاه منفی به زن نخواهیم داشت. ممکن است برداشتهایی در بیان معصومان باشد، اما باید توجه داشت که آنها برداشتهای صحیح نیست بلکه از زبان معصومان ما جعل کردهاند بنابراین ما نمیتوانیم با اتکا به اسناد بگوییم که زنان از نظر اسلام دارای محدودیت هستند.
او وجود دو روایت در مورد شهادت حضرت فاطمه(س) را دلیلی برای اختلاف میان شیعه و سنی ندانست و افزود: بعد از حوادثی که پیش آمد، حضرت زهرا(س) بسیار از جامعه دلگیر بودند به همین دلیل خواستند مخفیانه به خاک سپرده شوند از سوی دیگر در آن زمان تاریخ نگاری آن قدر رشد نکرده بود و مورخی نبود تا تاریخ دقیق وفات ایشان را به ثبت برساند، از این رو در وفات آن حضرت دو روایت مطرح شد، اما این اختلاف در تاریخ وفات حضرت فاطمه(س) باعث اختلاف میان شیعه و سنی نیست چرا که در همه مکتبها، تمدنهای تاریخی و ادیان این نوع اختلافات را داریم. در همین تاریخ معاصر خودمان روایت های مختلفی داریم، وقتی حادثه ای اتفاق میافتد با وجود همه اسناد، مدارک، کامپیوتر و امکانات ثبت که در اختیار ماست، باز در بیان دقیق زمان اتفاقها به مشکل برمیخوریم.
آیینه وند در پایان درباره دو روایتی بودن تاریخ وفات حضرت فاطمه(س) اظهار کرد: براساس روایتهای درون مذهبی که توسط معصومان نقل شده است تاریخ وفات حضرت فاطمه(س) بیان شده است. در مورد تاریخ شهادت ایشان دو روایت داریم که بنا به احتیاط هر دو را به رسمیت میشناسیم البته اهل شیعه روایت دوم را معتبرتر میدانند و اهل سنی نیز مطابق تاریخ و برداشت خودشان سند میدهند و روایت اول را معتبرتر میدانند، با وجود همه این مسائل هنوز مورخان در مورد تاریخ دقیق وفات حضرت فاطمه(س) به قطعیت نرسیدهاند.
انتهای پیام