توافق ایران و عربستان: از ورود عقلانیت به سیاست خارجی تا شکست سیاست‌های افراطی
جمیل میلانی، پژوهشگر در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز درباره‌ی توافق ایران و عربستان نوشت:
هرچند اعلام توافق بین ایران و عربستان با محوریت و میانجیگری کشور چین ظاهراً تأثیر مثبتی در افکار عمومی و همچنین بازارهای مالی گذاشت و حتی با استقبال کنشگران سیاسی داخلی و خارجی همراه شد اما نباید این توافق ابتدایی و اولیه را حلال مشکلات سیاست خارجی و همچنین مشکلات اقتصادی کشور پنداشت.
در واقع ساده اندیشانه است اگر فکر کنیم که با این توافق مشکلات بین ایران و عربستان پایان خواهد یافت چرا که این رابطه بسیار پیچیده‌تر از آن است که فکر می‌کنیم.
زیرا مناسبات بین دو کشور متأثر از مسائل بسیار پیچیده ایدئولوژیکی، فرهنگی و همچنین مسائل منطقه‌ای بوده و به نظر می‌رسد حتی اگر طرفین اراده‌ای جدید جهت بهبود روابط و تعمیق آن داشته باشند حداقل در کوتاه مدت یک راهبرد تاکتیکی قلمداد می‌شود که تضمینی برای پایدار بودن آن وجود ندارد.
علیرغم این تفاسیر نمی‌توان همین توافق اولیه را نادیده گرفته و به سادگی از کنار آن گذشت چرا که بعد از هفت سال مشکلات فیمابین و تعطیل بودن سفارتخانه‌های دو کشور، توافق مذکور نوید روابط بهتر و مسالمت‌آمیزتری بین دو کشور مهم همسایه داده و حداقل در شرایط کنونی می‌توان با کاهش تنش‌ها فرصت بیشتری به دیپلماسی داد تا در بهبود هر چه بیشتر این روابط مثمرثمر واقع گردد.
به ویژه با سفر اخیر وزیر امور خارجه عربستان به ایران می‌توان انتظار پیشرفت جدی‌تری در مذاکرات و گفتگوهای طرفین داشت. لذا در ارتباط با توافق مذکور نکات زیر به نظر می‌رسد:
اول. بحث مسائل و سیاست‌های داخلی دو کشور و وضعیت آنها و همچنین نگاهشان به این توافق است؛ تا جایی که به وضعیت ایران و البته سیاست‌های اتخاذی دولت سیزدهم برمی‌گردد به نظر می‌رسد که هرچند با تأخیر و با گذشت نزدیک دو سال از تشکیل دولت، عقلانیت وارد سیاست خارجی شده و دولتمردان دریافته‌اند که با شعار و حرف‌درمانی وضعیت کشور به ویژه در دو حوزه سیاست خارجی و مسائل اقتصادی اصلاح نمی‌شود.
بنابراین دولت ناچار است در روبرو شدن با واقعیت‌های جامعه همان راهی را برود که دقیقاً به خاطر آن دولت قبلی را نقد می‌نمود و اتفاقاً سیاست خارجی به سفره مردم هم ارتباط دارد که واکنش بازار به توافق صورت گرفته به خوبی این مهم را نشان داد.
از طرفی این توافق می‌تواند به مثابه شکستی برای تندروهای داخلی قلمداد گردد. همان گروه‌هایی که معماران بن بست فعلی و از مسببین اصلی وضع موجود بوده و همچنین قطع رابطه با عربستان در سال ۹۴ نیز نتیجه عملکرد آنها بوده و برای جلوگیری از پیش برد اهداف و برنامه‌های سیاست خارجی دولت روحانی بیشترین سنگ‌اندازی را می‌کردند.
هرچند امروزه همین گروه توافق با عربستان را موفقیتی برای دولت مطلوبشان قلمداد کرده و منت آن را بر سر مردم می‌گذارند غافل از اینکه توافق مزبور تازه بازگشت به سیاستها و توافقات صورت گرفته در دولت اول اصلاحات می‌باشد.
هرچند تندروهای داخلی فقط به ظاهر از توافق ایجاد شده استقبال نموده و در ادامه آنها بیکار ننشسته و اهداف خود را دنبال خواهند کرد؛ چرا که کسانی که تا چند ماه پیش در خیابان مرگ بر عربستان سر داده‌اند طبیعتاً امروزه توافق و کنار آمدن با عربستان برای آنها قابل هضم نیست.
به ویژه آنکه در قضایایی همچون قضیهٔ نوجوانان ایرانی در فرودگاه جده، قضیه یمن، اعدام شیخ نمر و حادثه منا اهدافی را که دنبال آن بودند محقق نشده است. البته در جهت‌گیری‌های صداوسیما و مهمانانی که جهت تحلیل توافق صورت گرفته طی یکی دو ماه اخیر دعوت شده‌اند به خوبی این نارضایتی‌ها را می‌توان مشاهده نمود.
بحث دوم در ارتباط با وضعیت عربستان و نگاه این کشور به توافق است که باید گفت که عربستان به دنبال اصلاحات اساسی در داخل بوده و در پی ایفای نقشی جدی‌تر در منطقه می‌باشد و در تلاش است تا با استقبال از گسترش روابط با دیگر کشورها زمینه جذب سرمایه‌های مختلف را فراهم نماید که بدیهی است اعمال این سیاستها نیازمند فضایی آرام و مبتنی بر صلح در منطقه است.
از طرفی عربستان می‌تواند در قضیه یمن نیز امتیازاتی را با این توافق کسب کند و از حمایت ایران از گروههای یمنی بکاهد.
مسئله سوم چین و سیاست‌های این کشور و نگاه آن به توافق می‌باشد. چین نگاهی جدی و بر مبنای منافع اقتصادی به منطقه خاورمیانه و حوزه خلیج فارس دارد و در این راستا عربستان را به عنوان یک شریک استراتژیک نگاه میکند و در پی سرمایه‌گذاری گسترده در این حوزه است.
لذا امنیت منطقه برای چین نیز مهم و حیاتی است و در نگاه چین آرامش حوزه خلیج فارس یا حداقل یکی از راه‌های آن در توافق و کنار آمدن ایران و عربستان است دقیقاً به همین دلیل ابتدا عدم تنش و در مرحله بعدی روابط مسالمت‌آمیز بین دو کشور تاثیرگذار منطقه برای چینی‌ها و امنیت سرمایه گذاری آنها مهم و حیاتی است.
همچنین برای آمریکا هم آرامش منطقه خاورمیانه و خلیج فارس مهم است. بنابراین از توافق صورت گرفته استقبال خواهند کرد. اما اسرائیل می‌تواند ناراضی باشد و در ادامه به دنبال ایجاد اخلال در این توافق خواهد بود و چه بسا به دیگر کشورهای منطقه مثل امارات نزدیکتر خواهد شد و حتی از پتانسیل آذربایجان برای ضربه زدن به ایران استفاده خواهد کرد.
در نهایت سؤال دیگری که مطرح می‌شود این است که توافق ایران و عربستان چه تاثیری بر سرنوشت گروههای مورد حمایت ایران موسوم به گروههای مقاومت خواهد داشت؟ آیا این گروه‌ها به حاشیه رانده می‌شوند؟ یا آنها نیز از در دوستی و توافق با عربستان در خواهند آمد؟
به نظر می‌رسد توافق مزبور حداقل در کوتاه‌مدت به ضعف و حاشیه‌نشینی این گروه‌ها منجر خواهد شد و احتمالاً در توافقات مسائلی مثل عدم حمایت ایران از آنها و متقابلاً قضیه فعالیت‌های ضد ایرانی عربستان همچون حمایت از شبکه ایران اینترنشنال مطرح خواهند شد.
از طرفی سیاست‌های چین در رقم خوردن توافقی نهایی و ماندگار بین دو کشور تاثیرگذار خواهد بود. طبیعتاً چین بر مبنای منافع خود تصمیم‌گیری خواهد کرد و تا زمانی از آن حمایت میکند که منافعش تأمین گردد.
به همین خاطر است که ضروری‌ست توافق مذکور باید از سایه حمایت چین خارج شده و دو کشور بر اساس واقعیت‌های منطقه‌ای و بین المللی روابط خود را تنظیم و به پیش ببرند.
اینکه سرانجام توافق چه خواهد شد و طرفین چگونه به آن می‌اندیشند و سایر بازیگران و کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه ای آن را چگونه ارزیابی می‌کنند باید منتظر ادامه مذاکرات و گفتگوهای بعدی باشیم.
انتهای پیام
درود واحترام
در حکایتهای فولکلوریک ( سنتی _محلی) مناطق ترک نشین نقل است که ؛ گوساله ای سوسول واتو کشیده وافاده ای از مادر متولد شده بود لذا به خاطر اینکه پستان مادر ظاهر خوبی نداشته وکاه وکلش و مایعات خروجی زایمان به آن چسبیده بوده از مکیدن آن امتناع میکرده است صاحب گاو وگوساله نگران بوده که نکند گوساله از گرسنگی وضعف تلف شود ولی پدر پیر اش که تجربه بالاتری داشته میگوید که خودات را ناراحت نکن گرسنه که شد به غلط کردن خواهد افتاد القصه دل صاحب دل رحم ، آرام نمیشده وبا اضطراب شاهد قضایا بوده که مشاهده میکند که گوساله پس از چند ساعت ودر اثر فشار گرسنگی پستان کثیف ! مادر را گرفته ومشغول شیر خوردن است اینجاست که با صدای بلند میگوید که
(( هه ننن امرن !؟!)) ترجمه قریب به مضمون : ها دیدی که مادرت را خواهی مکید ؟