مازوتی که به ریه های ما می رود
شرق نوشت: تعداد روزهای ناسالم هوا سه برابر شده است. این چکیده‌ای از گزارش کمیسیون اصل 90 در صحن علنی مجلس است که در آن به گسترش استفاده از سوخت بسیار آلاینده مازوت اشاره می‌شود. مازوت تولیدی ایران هفت برابر میزان استاندارد گوگرد است و استفاده از مازوتی چنین آلوده دو سال است که در جهان متوقف شده است؛ اما گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد که ناترازی تولید انرژی، نه‌تنها مصرف این سوخت آلاینده را متوقف نکرده؛ بلکه بیشتر کرده است.
روزهای ناسالم هوا 3 برابر شده است
خبر آلودگی هشدارآمیز هوای تهران در شرایطی منتشر می‌شود که احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، با اشاره به منشأ سوختی آلودگی روزهای اخیر هوای تهران به خبرآنلاین گفته است که «در فصل تابستان بیشترین آلودگی شهری غالبا از ترکیبات نیتروژن NOx ناشی می‌شود و منبع اصلی آزادشدن ترکیبات نیتروژنی از بخش حمل‌ونقل و خودروهای بنزین‌سوز و همچنین فعالیت‌های صنعتی و کارخانجات است». درعین‌حال علی خضریان، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، در صحن علنی مجلس درباره خطرات بالای مازوت‌سوزی هشدار داد و به نقل از سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که «از ۱۶ نیروگاه کشور، ۱۴ نیروگاه مازوت مصرف می‌کنند که باعث آلودگی بیشتر هوای شهرهای کشور شده است». او تأکید کرد «وزارت نیرو در تأمین برق مورد نیاز کشور نه‌تنها از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده نکرده؛ بلکه به دلیل شرایط خاص تحریمی کشور، مصرف مازوت در حال افزایش است». خضریان در ادامه گفته است: «اجرانشدن قانون هوای پاک در تهران باعث شده است که تعداد روزهای پاک از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا ۱۸ دی‌ماه همان سال از ۱۵ روز به دو روز در همان بازه زمانی در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ تقلیل پیدا کند و براساس گزارشی که کمیسیون اصل ۹۰ منتشر کرده، شرایط ناسالم هوا برای همه گروه‌ها از هشت روز در سال ۱۳۹۹ به ۲۴ روز در سال ۱۴۰۱ رسیده است که نشان‌دهنده اوج بحران است». در گزارش کمیسیون اصل ۹۰ همچنین اشاره شده است که براساس جدیدترین گزارشی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، با همکاری مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال ۱۴۰۰ تهیه کرده، کل هزینه‌های ناشی از مرگ‌ومیر منتسب به ذرات آلاینده معلق در هوا در ایران در سال ۱۴۰۰ بیش از سه میلیارد دلار برآورد شده است.
براساس این گزارش تعداد مرگ‌ومیر در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال که ناشی از ذرات آلاینده معلق در هوا بوده، در سال ۱۴۰۰ در شهر تهران به طور میانگین شش‌هزارو ۳۹۸ نفر بوده است». کمیسیون اصل ۹۰ در ادامه از وزارت نفت خواسته است که با توجه به شرایط خاص تحریمی کشور و لزوم استفاده از مازوت و سوخت‌های نظیر آن این وزارتخانه به‌عنوان تولیدکننده سوخت کشور، سریعا درباره کاهش بار آلودگی گوگردی مازوت مصرفی و بنزین و گازوئیل اقدام کند.
رشد مصرف سوخت‌های آلاینده در ایران
به جز گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی ایران، شرکت BP بریتانیا و از کمپانی‌های بزرگ نفتی، در آخرین گزارش سالانه خود از مصرف انرژی در جهان توضیح داده است که سال قبل هم‌زمان با کاهش مصرف گاز و افزایش تولید انرژی برق‌آبی در جهان، مصرف سوخت‌های آلوده نفتی ایران افزایش چشمگیری داشته است. براساس این گزارش مصرف فراورده‌های نفتی ایران سال گذشته بیش از ۱۰ درصد در مقایسه با سال ۲۰۲۱ رشد داشته است. مصرف گاز ایران در همین دوره بیش از سه درصد کاهش داشته است و تولید برق‌آبی کشور نصف شده و تولید انرژی‌های تجدیدپذیر ایران نیز تغییری نداشته است. آمارهای BP نشان می‌دهد به خاطر افت مصرف انرژی برق‌آبی و گاز، رشد مصرف فراورده‌های نفتی کشور در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۲ برابر میانگین رشد مصرف نفت کشور در یک دهه گذشته بوده است. ایران سال قبل روزانه یک‌میلیون‌و ۹۱۲ هزار بشکه مصرف داخلی نفت، ازجمله مازوت، گازوئیل، بنزین و دیگر فراورده‌ها را داشته است. تولید انرژی برق‌آبی ایران به نصف سطح سال ۲۰۲۲ و یک‌سوم سطح تولید ۲۰۱۹ سقوط کرده است. در کنار سهم بسیار کم تولید برق هسته‌ای، افت مصرف گاز کشور منجر به جهش بی‌سابقه مصرف سوخت‌های آلاینده نفتی در کشور شده است. این گزارش می‌افزاید کل تولید برق ایران از همه منابع در سال گذشته حدود ۳۴۸ تراوات ساعت بوده که کمتر از یک درصد رشد در مقایسه با سال قبل آن داشته؛ در‌حالی‌که رشد سالانه تولید برق ایران در یک دهه گذشته ۳.۴ درصد بوده است. محقق‌نشدن برنامه‌های رشد تولید برق در چند سال گذشته، منجر به کسری شدید آن در فصول گرم سال شده است. همچنین باید گفت افت چشمگیر مصرف گاز، به‌عنوان پاک‌ترین سوخت فسیلی، در حالی است که ایران از لحاظ انتشار گازهای گلخانه‌ای که مهم‌ترین عامل آلودگی هوا و گرمایش زمین است، بعد از چین، آمریکا، هند، روسیه و ژاپن در جایگاه ششم جهان قرار گرفته است. این در حالی است که تولید ناخالص داخلی ایران در مقایسه با این کشورها ناچیز است و در مقایسه با کشورهای همسایه باید گفت ترکیه و عربستان با اقتصادهایی 2.5 برابر حجم اقتصاد ایران، به ترتیب نصف و ۲۰ درصد کمتر از ایران تولید گازهای گلخانه‌ای داشته‌اند و تولید گازهای گلخانه‌ای ترکیه به دلیل رشد سریع تولید انرژی‌های پاک تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی، سال گذشته ۲.۳ درصد کاهش داشت و تولید انرژی‌های خورشیدی و بادی ترکیه در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۵ برابر ایران بوده است.
مازوت‌سوزی بی‌موقع؟!
اخبار مربوط به آلایندگی شدید هوا سال‌های گذشته معمولا زمستان‌ها روی خروجی رسانه‌ها قرار می‌گرفت. زمستان‌هایی که مصرف گاز به اوج خود می‌رسید و ناترازی تولید و مصرف سبب جیره‌بندی گاز صنایع و تحویل مازوت به‌عنوان سوخت جایگزین به صنایع می‌شد؛ اما حالا در اولین روزهای تابستان خبر آلایندگی شدید هوای تهران و منشأ سوختی آن به روایت احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، در شرایطی منتشر می‌شود که روز یکشنبه چهارم تیر سال جاری جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی کشور، از ذخیره‌سازی مازوت برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها در روزهای اوج نیاز برق تابستانی خبر داده و به ایسنا گفته است: «۴.۳ میلیارد لیتر سوخت مایع در مخازن سوخت مایع نیروگاه‌های کشور برای اوج نیاز برق تابستانی و همچنین ناترازی گاز زمستانی ذخیره شده است». از آن سو عراقی‌ها خبر داده‌اند که با افزایش گرمای هوا در این کشور، ایران وعده افزایش صادرات گاز برای تأمین سوخت نیروگاه‌های برق این کشور را داده است. دنیای اقتصاد به نقل از خبرگزاری دولتی واع عراق نوشته که احمد موسی العبادی، سخنگوی وزارت برق عراق، خبر داده است: «سفر هیئت وزارت برق عراق به ایران در اوایل خرداد امسال منجر به افزایش واردات انرژی گاز به عراق شد و ایران ۴۵ میلیون مترمکعب گاز عراق را تأمین می‌کند که به افزایش ظرفیت نیروگاه‌ها و راه‌اندازی نیروگاه‌های دیگر کمک کرده است». این مقام عراقی در ادامه گفته است که «طرف ایرانی تمایل خود را برای افزایش صادرات گاز به عراق اعلام کرده است و این کشور به ۵۵ تا ۶۰ میلیون مترمکعب گاز نیاز دارد؛ اما طبق مذاکرات با طرف ایرانی اکنون ۴۵ میلیون مترمکعب گاز تأمین شده است». او ابراز امیدواری کرد که این گازرسانی همچنان برای افزایش تولید برق نیروگاه‌ها و بهره‌برداری از آنها ادامه داشته باشد. افزایش صادرات گاز ایران به عراق در حالی رخ می‌دهد که حمید حسینی، رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی، بهمن سال گذشته به ایلنا گفته بود که صادرات گاز ایران به عراق در زمستان تنها هفت میلیون مترمکعب در روز بوده است. این مقام صنفی چندی پیش هم به «شرق» گفت که ایران از طریق زیر فشار گذاشتن عراق با قطع صادرات گاز و برق توانسته طلب خود را با این کشور تسویه کند. با این حال حسینی در اظهارنظری جدید به «شرق» می‌گوید که به نظر نمی‌رسد فعلا نیروگاه‌های برق کشور از نظر تأمین سوخت گاز مشکل داشته باشند. او با استناد به ادعای جواد اوجی، وزیر نفت، می‌گوید: «وزیر نفت به‌تازگی اعلام کرده که ما روزانه ۳۲۰ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌ها می‌دهیم که تقریبا معادل کل مصرف سوخت نیروگاه‌هاست و ما اصولا در تابستان مشکلی در تأمین سوخت نیروگاه‌ها نداریم».اما مرتضی بهروزی‌فر، دیگر کارشناس انرژی، با تأکید بر اینکه با افزایش گرمای هوا در عراق میزان واردات گاز این کشور از ایران افزایش دارد، به «شرق» می‌گوید با توجه به ناترازی گاز در کشور احتمال دارد که مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها در تابستان به این دلیل باشد.
مازوت ایران ۷ برابر استاندارد گوگرد دارد
گزارش‌های مربوط به افزایش مصرف مازوت در ایران در حالی منتشر می‌شود که ابوالفضل موتابها، مدیرعامل نیروگاه رجایی بهمن، سال گذشته به تسنیم گفته بود: «سوخت مازوت نیروگاه‌ها هفت برابر میزان استاندارد گوگرد دارد و راهکار رفع آلودگی نیروگاه‌ها گوگردزدایی سوخت مازوت در پالایشگاه‌ها است». او تأکید کرده بود: «طبق استاندارد میزان گوگرد مازوت باید زیر نیم درصد باشد؛ اما درحال‌حاضر میزان این گوگرد هفت برابر میزان استاندارد است و دلیل آلایندگی سوخت مازوت در نیروگاه همین موضوع است».
مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی، به «شرق» توضیح می‌دهد: «وقتی پالایشگاه‌ها مازوت تولید می‌کنند، اگر امکان مصرف داخلی و صادرات وجود نداشته باشد، کار به جایی می‌کشد که مخازن مازوت ما پر می‌شود. وقتی مخازن پر می‌شود، اگر امکان یافتن مخازن جدید روی آب یا هر کجای دیگر را نداشته باشیم، مجبور هستیم مصرفش کنیم؛ چون نمی‌توان آن را در دریا یا چاه ریخت یا داخل پالایشگاه سوزاند. به‌همین‌دلیل باید مصرف یا صادر شود که به دلیل آلایندگی بالای مازوت تولیدی کشور امکان صادرات آن وجود ندارد». او ادامه می‌دهد: «گوگرد مازوت تولیدی کشور بسیار بالا است و هم‌زمان طبق قوانین دنیا بخش درخورتوجهی از مازوت مصرفی جهان هم در بخش حمل‌ونقل دریایی مصرف می‌شود و طبق قوانینی که در دو سال اخیر در جهان وضع شده، مازوتی که ایران تولید می‌کند، قابلیت مصرف در خطوط کشتی‌رانی جهان را ندارد؛ یعنی حتی اگر تحریم هم نباشیم، مازوت ما قابل استفاده در خطوط دریایی و کشتی‌ها و کشورهای پیشرفته نیست». حمیدرضا صالحی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران، هم در همین زمینه به «شرق» می‌گوید: «مازوت یکی از محصولات جانبی در پالایشگاه‌های دنیا است؛ ولی در اکثر پالایشگاه‌های کشور به علت سیستم قدیمی و به‌روزنشده مازوت زیادی تولید می‌شود و مازوت تولیدی هم گوگرد بسیار بالایی دارد و در هیچ کشوری از کشورهای منطقه چنین مازوتی استفاده نمی‌شود؛ ولی در ایران استفاده می‌کنیم؛ چون درباره مسائل اساسی ازجمله اقتصاد انرژی درست تصمیم نگرفتیم و پیش نرفتیم».
انتهای پیام
