صحرای «قره‌قوم» ترکمنستان یکی از منشأهای اصلی ریزگرد شمال شرقی کشور
ریزگردهای عراقی کم بود ریزگردهای ترکمنستانی هم وارد ایران می شود؟
به گزارش پیام ما،
دولت و کارشناسان بر ورود ریزگردها به ایران با منشأ صحرای «قره‌قوم»، اتفاق نظر دارند. کارشناسان معتقدند باید ایران و ترکمنستان با همکاری هم، این کانون ریزگرد را که سه استان ایران را متأثر می‌کند، مهار کنند. دولت اما با وجود تأیید، اقدامی انجام نمی‌دهد. به‌نظر می‌رسد آخرین تصمیم‌ها برای رایزنی و گفت‌وگو با این کشور همسایه در مورد یک چالش مشترک، مربوط به حدود یک‌دهه پیش است، گرچه چالش هنوز پابرجاست.
ریزگردهای صحرای «قره‌قوم» ترکمنستان سال‌هاست که به‌عنوان یکی از منشأهای ریزگرد و غبار در شهرهای مرزی ایران در ۳ استان خراسان شمالی، رضوی و گلستان و مناطقی مانند «سرخس»، «کلات»، «درگز» و حتی کلانشهر مشهد مطرح است و طی سال‌های گوناگون، دولت و کارشناسان در مورد رایزنی با ترکمنستان برای رفع این منشأ یا کاهش اثرات آن صحبت کردند. حالا یک‌بار دیگر با وقوع طوفان غبارآلود در مناطق مرزی صحرای ترکمن استان گلستان، موضوع این منشأ ریزگرد مطرح شده است.
دی‌ماه سال ۱۴۰۰ و در پی وقوع طوفان ریزگرد که خراسان شمالی، رضوی و بخش‌هایی از گلستان را متأثر کرد، مدیرکل وقت منابع‌طبیعی خراسان‌رضوی استان اعلام کرد: «استان برای مذاکره با ترکمن‌ها دربارۀ مقابله با این ریزگردها در حال تلاش است. از سوی دیگر همان زمان، نمایندگی وزارت خارجه در شمال‌شرق کشور نیز دربارۀ آخرین پیگیری‌ها برای حل معضل ریزگردهای صحرای قره‌قوم اعلام کرده بود: «پیگیری‌ها در این‌خصوص در همۀ سطوح در حال انجام است و بناست در جلسات آیندۀ مسئولان دو کشور، مسئلۀ ریزگردهای قره‌قوم نیز مطرح شود.» صحبتی که به‌نظر می‌رسد به نتیجه‌ای نرسیده است و البته گویا بی‌نتیجه ماندن این موضوع به‌‌دلیل شکل نگرفتن گفت‌‌وگویی جدی میان دو کشور بود.
صحرای «قره‌قوم» ترکمنستان یکی از منشأهای اصلی ریزگرد در استان‌های شمال شرقی کشور به‌حساب می‌آید. باوجوداین، برنامۀ مشخصی میان دو کشور ایران و ترکمنستان برای کنترل این کانون ریزگرد وجود ندارد
حالا پس از هجوم ریزگردها در هفتۀ گذشته که میان خبرهای طوفان سیستان‌وبلوچستان حتی خبری از آن منتشر نشد، مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری گلستان، در مورد طوفان اخیر و میزان نقش صحرای قره‌قوم در این ریزگردها به پیام‌ما می‌گوید: «عوامل طبیعی از جمله اقلیم و عوامل انسانی در بیابان‌زایی گلستان نقش دارند و قرارگیری در مجاورت بیابان‌های کشور ترکمنستان (صحرای قره‌قوم)، بیابان‌زایی را در این استان افزایش می‌دهد.»
به گفتۀ «حمید سلامتی» عوامل اقلیمی و انسانی دو عامل مهمی است که موجب شده زنگ خطر بیابانی شدن در گلستان زده شود. با‌توجه‌به شرایط ایجادشده قطعاً در آینده، گلستان با پدیدۀ بیابانی‌شدن روبه‌رو می‌شود و باید هر چه سریع‌تر با تدابیر پیشگیرانه با این پدیده مقابله شود. اما استان‌ها با وجود تأثیر مستقیم از این موضوع، امکان پیگیری مستقیم ندارند و باید در انتظار تصمیم ملی و مذاکرات در سطوح بالا باشند.
«مجتبی نجفی»، کارشناس بیابان و مدرس دانشگاه منابع‌طبیعی گرگان نیز معتقد است اهمیت توجه به موضوع ریزگردها از صحرای قره‌قوم به ایران، پوشیده است: « درحالی‌که ما می‌دانیم ترکمنستان نیز برنامۀ جدی‌ای برای مقابله با بیابان‌شدن به‌ویژه در مرز زمینی با ایران ندارد؛ ما هم این منطقه را رها کرده‌ایم. من فکر می‌کنم تا زمانی‌که این اتفاق رخ ندهد، یعنی هجوم ریزگردهای ورودی به مناطق شمال‌شرق ایران، مانند آنچه در سیستان و گاه جنوب کشور می‌بینیم رخ ندهد، کسی به فکر نمی‌افتد.»
این کارشناس معتقد است که کریدور ریلی اینچه برون، تبادل انرژی، حتی «مختومقلی فراغی» مواردی هستند که می‌تواند زمینه‌های موفقیت ایران در این گفت‌وگوها باشد، اما اگر ضرورت انجام آن از سوی دولت پذیرفته شود: «این مشکل فقط در مورد قره‌قوم نیست و مبتلابه بسیاری از نقاط مرزی ماست. اما اگر به دایرۀ اثر ریزگردهای با منشأ ترکمنستان نگاه کنیم، می‌بینیم که این موضوع رو به گسترش است و ما در روزهایی از سال حتی در مرکز استان گلستان، غبار در هوا را داریم که شاید حتی برای شهروندان ملموس نباشد.»
این مدرس دانشگاه می‌گوید: «حتی زمانی‌که دولت با مسئولان ترکمنستان، در یک کوپۀ قطار گذشتند و کریدور ریلی را افتتاح کردند و از قره‌قوم هم عبور کردند، خبری از شروع مذاکرات منتشر نشد. یعنی این بخش در برنامه‌های دولت اساساً جایی ندارد.»
انتهای پیام
