پیشنهاد آخر هفته فیلم‌نیوز | این هفته روی کاناپه فیلم سینمایی «شوکران» با بازی هدیه تهرانی را ببینید | جذابیت مرگبار«سیما»
فیلم نیوز نوشت: دیسه عسکری | سالی که «شوکران» روی پرده سینما رفت دو اتفاق مهم رقم خورد. حضور و درخشش ستاره‌ای متفاوت بر پرده سینما و اعتراض گسترده پرستاران به قصه جذاب فیلم. بهروز افخمی کارگردان باسابقه سینمای ایران، سال ۱۳۷۷ «شوکران» را ساخت؛ فیلمی که در آن روزها آدم‌های زیادی را به سینما کشاند و جنجال‌های زیادی به همراه داشت.
سالی که «شوکران» روی پرده سینما رفت دو اتفاق مهم رقم خورد. حضور و درخشش ستاره‌ای متفاوت بر پرده سینما و اعتراض گسترده پرستاران به قصه جذاب فیلم. بهروز افخمی کارگردان باسابقه سینمای ایران که سال‌های اخیر بیشتر به خاطر اظهارنظرهای عجیب و غریبش شهره است تا کارنامه فیلمسازی، سال ۱۳۷۷ «شوکران» را ساخت. فیلمی که در آن روزها آدم‌های زیادی را به سینما کشاند و جنجال‌های زیادی به همراه داشت. تحصن و اعتراض پرستاران از مشهورترینش است. نقش سیما ریاحی با بازی هدیه تهرانی پرستار بیمارستان برای اهالی این صنف خوشایند نبود. پرستاران معتقد بودند چنین تصویری شایسته این شغل نیست. قصه‌ای تکراری. اعتراض به نقش‌ها و تصویر مشاغل، اقوام و طبقه‌های مختلف در سینمای ایران سابقه طولانی و پرتکرار دارد. اغلب مشاغل، اقوام، طبقه‌ها به تصویر منفی خود در سینما معترضند.
قصه فیلم از این قرار است؛ محمد بصیرت با زن و دو پسرش و برادرش که با آنها زندگی می‌کند به نظر می‌رسد زندگی خوبی را دارند. مهندس خاکپور مدیر کارخانه طی حادثه‌ای که به نظر توطئه می‌آید در بیمارستان بستری می‌شود و بصیرت مدیریت کارخانه را به عهده می‌گیرد و در این بین به دلیل رفاقتی که با خاکپور دارد بین تهران و زنجان در رفت‌و‌آمد است. در بیمارستان با پرستار بخش سیما ریاحی با بازی هدیه تهرانی آشنا می‌شود. محمد بصیرت که مردی سنتی و مذهبی است به سیما پیشنهاد می‌دهد که برای اینکه احتمال به گناه افتادن در این رابطه هست، صیغه بخوانند. محمود سخت پابند سیما شده و به بهانه‌ی رسیدگی به وضعیت خاکپور در بیمارستان دائما به تهران و نزد سیما می‌آید. مهندس خاکپور که کمی بهبود می‌یابد از ماجرای این رابطه باخبر است به محمود در مورد این رابطه هشدار می‌دهد و محمد تصمیم می‌گیرد این قائله را پایان دهد.
فیلمنامه «شوکران» را بهروز افخمی به همراه مینو فرشچی نوشته. اقتباسی از فیلم تراژدی آمریکایی «جذابیت مرگبار» که خودش بر اساس رمانی به همین نام است؛ نوشته تئودور ترایزر. پیش از این هم در سینمای ایران از این فیلم اقتباس شده. جلال مقدم سال ۱۳۴۹ فیلمی با عنوان «پنجره» را از این رمان اقتباس کرده که بهروز وثوقی، نوری کسرایی و گوگوش از بازیگران این فیلم هستند. بازیگران فیلم «شوکران» فریبرز عرب‌نیا، هدیه تهرانی، رزیتا غفاری، آرش مجیدی هستند و نقش‌های اصلی را فریبرز عرب‌نیا و هدیه تهرانی بازی می‌کنند.
شخصیت محمود با بازی فریبرز عرب‌نیا نمادی از مرد ایرانی و سنتی و مذهبی‌ست که به اظهار خودش در نمایی ابتدایی از فیلم کبریت بی‌خطر است. اما کمی که فیلم جلو می‌رود می‌بینیم که به زن‌ها خیلی هم بی‌توجه نیست. محمود نگران است که در رستوران گوشت حرام به خوردش ندهند، غذای موردعلاقه‌اش آبگوشت و کشک بادنجان به عنوان نمادی از غذاهای ایرانی و سنتی است. برای اینکه احتمال به گناه افتادن در رابطه‌اش با سیما هست به حکم شرع و عرف سیما را صیغه می‌کند. به راحتی به همسر و اطرافیانش برای توجیه غیبت‌هایش دروغ می‌گوید. برای پیشرفت وارد بازی و زیر و روکشی می‌شود. شخصیت دوگانه محمود و تردیدهایش در مقابل سنت و مدرن شدن در جاهای مختلف فیلم نمایان است. به‌عنوان مثال در صحنه ابتدایی فیلم جایی که پسرش از قول مدیر مدرسه می‌گوید که آوردن کوله‌پشتی به مدرسه به دلیل اینکه ایرانی نیست ممنوع است می‌گوید که از هر چیز خوبی باید استفاده کرد و نمی‌شود که بقچه به مدرسه برد. از این نقل قول از معلم و شخصیت محمود می‌توان جامعه در حال گذار ایران را در دهه ۷۰ دید. جامعه‌ای که هنوز دارد دست و پا می‌زند تا برای از دست نرفتن ارزش‌های انسانی‌اش به نشانه‌ها، ابزار و حفظ تصویر افراد در اجتماع متوسل شود.
سیما ریاحی با بازی هدیه تهرانی زنی خوش سیماست که رایحه‌ای متفاوت در زندگی محمود بصیرت است. زنی مستقل و متفاوت و عصیانگر هم در زندگی محمود بصیرت هم در سینمای ایران. هدیه تهرانی در سال ۱۳۷۵ با بازی در فیلم سلطان ساخته مسعود کیمیایی وارد سینمای ایران شد و با بازی در غریبانه ساخته احمد امینی در سال ۱۳۷۶ به ستاره نوظهور سینمای ایران بدل شد و حالا با حضورش در فیلم «شوکران» دوباره نقش زنی مستقل را به عهده دارد که نماز نمی‌خواند، سیگار می‌کشد و اوست که حریف مردان است. در صحنه ورود فریبرز عرب‌نیا به بیمارستان، پرستاران حریف داد و بیدادهای محمود نمی‌شوند و تنها سیما ریاحی است که حریف اوست و او را آرام می‌کند. تصویری که از هدیه تهرانی هم می‌بینیم، تصویر زنی‌ست که از یک سو در محیط کار خود مستقل و موفق است و از سوی دیگر در خانه در مقابل پدر خود با ادبیات کاملا متفاوت رام و مطیع سنت‌هاست و حتی نشسته و دارد سبزی پاک می‌کند؛ که این سبزی پاک کردن هم نماد زن سنتی شده…نمی‌دانم چرا.
پیش از هدیه تهرانی، نیکی کریمی عروس و ستاره سینمای ایران بود و حتی تصویر جسورانه‌ای که کریمی ارائه می‌داد، محافظه‌کارانه‌تر بود. حضور هدیه تهرانی در سینمای ایران و نوع کاراکتر و چهره او بیراه نیست اگر بگوییم باعث ایجاد و پیدایش چهره‌های متفاوت زن در سینمای ایران در این دهه شد. همان‌طوری که در مورد این فیلم شوکران هم قرار بود غوغا بیات بازیگر اصلی این فیلم باشد که به دلایلی این همکاری میسر نشد که هدیه تهرانی در مصاحبه‌ای در مورد تجربه حضورش گفت: «شخصیت سیما بر اساس حضور غوغا بیات نوشته شده بود. در همان سکانس اول به مشکل برخوردیم. نماها را گرفتیم؛ ولی هم من ناراضی بودم هم آقای افخمی و تازه این جا متوجه شدیم که با آن کاراکتر پیشین نمی‌توانیم جلو برویم و این شخصیت جدید به مرور زمان شکل گرفت و به‌تدریج به کل از آن چه که در فیلمنامه بود متفاوت شد…». این فیلم یک جایزه بازیگری از چهارمین جشن حافظ برای هدیه تهرانی به ارمغان آورد و نامزد دریافت جایزه بازیگری در چهارمین جشن سینمای ایران شد. فیلم «شوکران» در فروردین ۱۳۷۹ بر روی پرده سینما رفت و ۳۸۵ میلیون تومان در سینماهای تهران فروش کرد.
کاناپه: قسمت بیست‌وشش | فیلم: شوکران | کارگردان: بهروز افخمی| نویسنده: بهروز افخمی |تهیه‌کننده: سیدضیا هاشمی | بازیگران: هدیه تهرانی، فریبرز عرب‌نیا، محمد صالح‌علا، رزیتا غفاری و… | موسیقی: محمد میرزمانی |آی ام دی بی 6.6 :از 10
