زنگ خطر انحصار موبایل مانند انحصار خودرو
انحصار و عدم واردات در بازار خودرو و لوازم خانگی گریبانگیر بازار موبایل نیز می شود؟
آوا فلاح در دنیای اقتصاد نوشت: درحالی‌که فصل رونمایی از موبایل‌های جدید داغ است، خریداران ایرانی همچنان امکان دسترسی به آی‌فون‌های تازه را ندارند و با افزایش ناگهانی قیمت دیگر پرچمداران بازار مواجه هستند. اگرچه دلایل ممنوعیت آی‌فون ارزبری بالا اعلام شده بود، اما همچنان شاهد ورود پرچمداران سایر برندها در بازار موبایل کشور هستیم که هم‌قیمت آی‌فون هستند. با این همه به‌رغم پایین آمدن قیمت موبایل در چند ماه اخیر بازهم شاهد آشفتگی در بازار موبایل کشور هستیم؛ چراکه فاکتورهای دیگری بر قیمت موبایل‌های موجود در بازار تاثیر گذاشته است.
درحالی‌که فصل رونمایی از موبایل‌های جدید داغ است و مدل‌های متنوعی در صف ورود به بازار هستند، خریداران ایرانی همچنان امکان دسترسی به آی‌فون‌های جدید را ندارند و با افزایش ناگهانی قیمت دیگر پرچمداران بازار مواجه هستند. بسیاری از پرچمداران این برندها تنها چند روز پس از رونمایی وارد کشور شده و به فروش رفته‌اند، اما مسیر ورود برای پرچمدار جدید اپل مسدود است.
هرچند ممنوعیت واردات آی‌فون‌های سری۱۳ به بعد داستان تازه‌ای نیست، اما به تازگی دلیل این ممنوعیت، ارزبری بالای واردات آی‌فون‌های سری۱۴ و ۱۵ اعلام شده است. این در حالی است که مدل‌های جدید برخی از برندها با وجود آنکه هم‌قیمت آی‌فون‌های جدید هستند، اما به راحتی وارد کشور می‌شوند. ممنوعیت واردات آی‌فون‌های جدید تنها بازار این محصولات را تحت تاثیر قرار نداده و باعث التهاب در کل بازار موبایل کشور شده است؛ چراکه با رونمایی از آی‌فون‌های سری۱۵، بازار موبایل شاهد افزایش قیمت قابل توجه آی‌فون‌های سری۱۳ بود. این در حالی است که به گفته دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، تولید آی‌فون‌های سری۱۳ در دنیا متوقف شده است و مدل‌های موجود در بازار کشور ما اغلب کیفیت مطلوبی ندارند و ریپک هستند، یعنی آی‌فون‌هایی که از سمت شرکت رفع عیب و بسته‌بندی مجدد شده‌اند.
از رده خارج اما گران
هفته گذشته اپل رسما از آی‌فون‌های سری15 رونمایی کرد. موبایل‌هایی که احتمالا حسرتی برای کاربران ایرانی خواهند بود؛ چراکه طرفداران آی‌فون در کشور حالا علاوه بر قیمت بالای این موبایل‌ها باید با موضوع رجیستری هم دست‌وپنجه نرم کنند. هرچند ممنوعیت واردات برای طرفداران اپل در ایران موضوع جدیدی نیست؛ چراکه نسل پیشین آی‌فون هم در ایران رجیستر نشد و این موضوع مشکلات بسیاری را برای کاربران به‌وجود آورد. هرچند زمزمه‌هایی درباره این شنیده شد که دلیل این ممنوعیت، آمریکایی و لوکس بودن گوشی‌های آی‌فون است، اما تا امروز این موضوع رسما تایید نشده است. با این حال شایعاتی هم وجود دارند که ممنوعیت واردات سری‌های جدید آی‌فون به‌دلیل برخوردار بودن از قابلیت ارتباط ماهواره‌ای است. با این همه عدم رجیستری سری‌های جدید باعث شده است قیمت سری آی‌فون۱۳ – که آخرین آی‌فون‌های رجیسترشده در ایران هستند- به‌طور قابل توجهی افزایش پیدا کند. از سوی دیگر، بسیاری از سودجویان از این شرایط سوءاستفاده کردند و به بهانه رجیستر کردن گوشی‌های آی‌فون۱۴ در ایران، دست به کلاه‌برداری از برخی مشتریان زدند. در نهایت بسیاری از کاربران مجبور شدند قید استفاده از جدیدترین آی‌فون‌های شرکت اپل را بزنند و آنهایی هم که علاقه‌مند به استفاده از این گوشی‌ها بودند، مجبور شدند بدون رجیستری و در کنار یک گوشی دیگر -که رجیستر شده است- از آنها استفاده کنند.
کمی پس از رونمایی اپل از پرچمدار جدید خود، مهدی عبقری، دبیر انجمن واردکنندگان موبایل در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، درخصوص مشکلات رجیستری گوشی‌های آی‌فون اعلام کرد که مسوولان به‌خاطر شرایط تحریم، کمبود ارز و ارزبر بودن آی‌فون‌ها به این نتیجه رسیده‌‌اندکه جلوی واردات آی‌فون را بگیرند. او همچنین افزود: «البته نباید تاثیر مسائل دیگر در این موضوع را نادیده بگیریم. به‌عنوان مثال، آمریکا واردات فرش و پسته از ایران را تحریم کرده و تصمیم ایران در ممنوعیت واردات آی‌فون نیز به‌نوعی متقابل با این اقدام آمریکایی‌ها بوده است.» وی در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد از تاریخ اول اسفند۱۴۰۱، اساسا هر گوشی آی‌فونی که در سطح بازار واگذار شود، کالای قاچاق محسوب می‌شود بنابراین واردات آی‌فون۱۴ و آی‌فون۱۵ قانونی نیست و این گوشی‌ها در ایران رجیستر نخواهند شد.گوشی موبایل سامسونگ۸,۰۹۹,۰۰۰ تومانخرید
البته کمی پس از منتشر شدن این خبر جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مجلس، با انتقاد از انحصاری شدن بازار موبایل مانند خودرو در پستی در پلتفرم ایکس نوشت: «دبیر انجمن واردکنندگان بهتر است در کاری که به ایشان مربوط نیست، دخالت نکند. با توجه به حرکت خطرناک و زیرپوستی برای انحصاری کردن بازار موبایل به بهانه کمبود ارز (همان چیزی که برای خودرو اتفاق افتاد) و حفظ کرامت مردم عزیز ایران این موضوع را در مجلس پیگیری خواهم کرد.»
تبعیض برای واردات آی‌فون
موضوع ممنوعیت واردات آی‌فون‌های جدید به‌دلیل ارزبری بالا وقتی متناقض به نظر می‌رسد که واردات و رجیستری موبایل‌هایی از برندهای دیگر که بعضا مدل‌های پرچمدار آنها هم‌قیمت آی‌فون‌های جدید هستند، آزاد و قانونی است. مهدی بکاهی، فعال بازار موبایل درخصوص افزایش قیمت قابل توجه آی‌فون‌های سری13 و ممنوعیت واردات آی‌فون‌های سری14 و 15 به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «در حال حاضر نسبت به اپل نوعی تبعیض وجود دارد. این در حالی است که اپل به خودی خود برند خوبی است. صرف‌نظر از این موضوع که شرکت تولیدکننده آنکه آمریکایی است، اپل از نظر تولیدات بی‌نظیر است و به همین دلیل مردم از آن استقبال و استفاده می‌کنند. ما نمی‌توانیم با تکنولوژی سر جنگ داشته باشیم.»
او در ادامه می‌افزاید: «زمانی که تحریم‌ها شروع شد، سامسونگ از کشور رفت؛ اما در حال حاضر قیمت مدل جدید این برند 1500دلار است و با این حال وارد بازار کشور می‌شود. اگر قیمت دلاری آن را به قیمت روز بازار خودمان تبدیل کنیم، حدود 60میلیون تومان خواهد شد؛ اما آی‌فونی که برای 2سال پیش است، همچنان با قیمت نجومی در بازار فروخته می‌شود.»
بکاهی با تاکید بر اینکه ممنوعیت واردات موبایل‌های اپل منطقی نیست، ادامه می‌دهد: «اگر ارز دولتی به این گوشی‌ها تعلق می‌گرفت، قابل توجیه بود؛ اما در حال حاضر این گوشی‌های همراه به شکل مسافری وارد می‌شوند و هزینه موبایل را مسافر پرداخت می‌کند. اگر قرار بر رجیستر نشدن این گوشی‌ها بود، چرا به آی‌فون‌های سری14 آنتن دادند و اگر قرار بر استفاده از آنهاست، چرا بدون هویت از آنها استفاده می‌شود. وقتی قانونی تصویب می‌شود، باید به آن احترام گذاشته شود. مشکل اصلی این است که موبایلی از برند دیگر با همین قیمت وارد و رجیستر شده است و هیچ‌کس هم مشکلی با آن ندارد و دو روز پس از معرفی در بازار کشور با گارانتی به فروش می‌روند.»
این فعال بازار در پاسخ به این سوال که حالا حدود دو ماه می‌شود که قیمت ارز تغییر نکرده است، اما چرا همچنان شاهد افزایش قیمت موبایل‌ها هستیم، می‌گوید: «سیستم تعیین قیمت‌ها اقتصادی نیست. واردکنندگان قبل از این مسائل برای واردات موبایل ارز دولتی دریافت می‌کردند. یکسری از موبایل‌هایی که در گذشته با ارز دولتی وارد کشور شده بودند، حالا با قیمت ارز آزاد به فروش می‌رسند. سوالی که پیش می‌آید آن است که چرا کسی این موارد را بررسی نکرده است. این موبایل‌ها شرکت‌های واردکننده مشخصی دارند و معلوم است که با چه قیمتی وارد شده‌اند و با چه قیمتی باید در بازار فروخته شوند، اما نظارت و کنترلی بر فروش این محصولات نبوده است.»
با این اوصاف بازار آشفته گوشی‌های آی‌فون، همچنان آینده روشنی را در پیش‌روی خود ندارد. مهدی عبقری درخصوص ممنوعیت آی‌فون‌های سری13 به بعد به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «در این مدت ما پیگیری کردیم و نامه‌های زیادی درخصوص واردات آی‌فون‌های 14 ارسال کردیم، اما در نهایت مسوولان اعلام کردند که فرآیند واردات آی‌فون‌های بالاتر از 13 از طریق تجاری، پستی و مسافری بسته شده است.» او درخصوص افزایش قیمت آی‌فون‌های13 می‌گوید: «آی‌فون‌های سری13 در حال حاضر در بازار جهانی هم پیدا نمی‌شوند و حالا که به سمت عرضه آی‌فون‌های سری15 رفته‌ایم، آی‌فون‌های سری13 دیگر از رده خارج شده‌اند. سال گذشته پس از معرفی آی‌فون14، آی‌فون13 کم و بیش در بازار بود. هرچند که ما اعتقاد داشتیم آی‌فون‌های13 که وارد کشور می‌شوند، اکثرا ریفربیش و ریپک هستند. اما الان همان هم در بازار پیدا نمی‌شود.» عبقری ادامه داد: «کسانی که طرفدار اپل هستند، آی‌فون13 خود را خریده‌اند و از آن استفاده می‌کنند. در نتیجه حالا میزان تقاضا برای آی‌فون‌های13 بسیار کم است.»
دبیر انجمن واردکنندگان در خصوص واردات گوشی‌های بالای 600 دلار برندهای دیگر می‌گوید: «بسیاری عنوان می‌کنند که چرا سامسونگ s23 به راحتی وارد کشور می‌شود، درحالی‌که این گوشی هم هزار دلار قیمت دارد. در این خصوص باید گفت که میزان مصرف این گوشی میان کاربران بسیار پایین و تقاضا برای آن یک‌دهم آی‌فون است. مصرف آی‌فون در میان کاربران بالاست. ما اگر تمام گوشی‌های بالا 600دلار برندهای دیگر در بازار را باهم جمع کنیم، یک‌دهم آی‌فون هم نمی‌شود.» به نظر می‌رسد حالا نه‌تنها مسیر ورود مدل‌های جدید آی‌فون به بازار مسدود شده، بلکه مدل پیشین این برند، یعنی آی‌فون13 هم به‌دلیل توقف تولید جهانی، در بازار بسیار کم شده است. موضوعی که در نهایت دسترسی طرفداران اپل به آی‌فون‌های جدید را به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل می‌کند.
تغییر محل تامین ارز واردات موبایل‌های بالای ۶۰۰دلار
ایسنا: با تصمیم دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت، محل تامین ارز گوشی تلفن همراه بالای ۶۰۰دلار صرفا به «ارز صادراتی غیر» تغییر کرد. نرگس باقری‌زمردی، مدیر کل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت طی نامه‌ای به دفتر فناوری داده و اطلاعات و امنیت فضای مجازی اعلام کرد: تغییر محل تامین ارز گوشی تلفن همراه بالای ۶۰۰دلار صرفا به «ارز صادراتی غیر» در سامانه جامع تجارت اعمال شود.
بعد از آغاز به کار مرکز مبادله ارز و طلا مقرر شد موبایل‌های زیر ۳۰۰دلار با ارز نیمایی، ۳۰۰ تا ۶۰۰دلار با ارز تالار دوم مرکز مبادله و بالای ۶۰۰دلار با ارز حاصل از صادرات خود وارد شود. اما انجمن موبایل طی نامه‌ای از بانک مرکزی خواست همه موبایل‌ها با ارز تالار دوم مرکز مبادله وارد شود که موافقت شد همه موبایل‌های زیر ۶۰۰دلار با ارز تالار دوم مرکز مبادله ارز و طلا وارد شود. اما هنوز این تصمیم اجرایی نشده است. با این حال به‌دلیل مشکلاتی که ایجاد شده بود تامین ارز از محل «ارز صادراتی غیر» جای «ارز حاصل از صادرات خود» را گرفت. پیش از این، روزبه، عضو هیات‌مدیره انجمن واردکنندگان تلفن همراه، تبلت و لوازم جانبی، از برخی سوءاستفاده‌ها ناشی از تداوم تخصیص ارز حاصل از صادرات به موبایل‌های بالای ۶۰۰دلار خبر داد. طبق گفته‌های او در حال حاضر برای صادرکنندگان سقف و سابقه وجود ندارد و برای رفع تعهد ارزی با ارز خود واردات کالای غیرتخصصی انجام می‌دهند. بنابراین برخی از صادرکنندگان در حال سوءاستفاده‌های کلان و اجاره کارت بازرگانی هستند.
موضوع دیگری که در رابطه با واردات موبایل‌های بالای ۶۰۰ دلار با ارز حاصل از صادرات خود وجود دارد، این است که به خاطر ممنوعیت واردات آی‌فون۱۴ و ۱۵ و توقف تولید آی‌فون۱۳ و مدل‌های پایین‌تر، این صادرکنندگان موبایل‌های دست دوم (رفرش) امارات و کشورهای دیگر را جمع می‌کنند و همین آی‌فون۱۳ را به قیمت بالا عرضه می‌کنند. البته به جز آی‌فون چند مدل سامسونگ بالای ۶۰۰دلار است که در رابطه با برند سامسونگ هم مشکلاتی وجود دارد؛ چراکه برخلاف قیمت گذاری موبایل‌هایی که با استفاده از ارز مرکز مبادله وارد می‌شوند، موبایل‌هایی که با استفاده از ارز حاصل از صادرات وارد می‌شود، این فرآیند را طی نمی‌کنند.
