آیا پایان نفت سرآغازی برای گردشگری پایدار است؟

روزنامه پیام ما نوشت: «کجای این نقطه عطف تاریخی ایستاده‌‌ایم؟ هزینه‌‌های سرسام‌آوری را برای تمدنی می‌‌پردازیم که بر بنیان سوخت‌‌های فسیلی بنا شده‌‌است. همین تمدنی که بیش از دو قرن آن را ساخته‌‌ایم، امروزه ما را به سوی حوادث و بلایای طبیعی ناشی از گرمایش جهان پیش می‌‌برد و واقعیتی را در برابرمان قرار می‌‌دهد که فکرش را هم نمی‌‌کردیم.» این بخشی از نوشته جرمی ریفکین- نظریه‌پرداز اقتصادی و اجتماعی- است که بیش از ۲۰ کتاب در خصوص تأثیر تغییرات علم و فناوری بر اقتصاد، نیروی کار، جامعه و محیط زیست را به رشته تحریر درآورده است. این کتاب که با نام اصلی عهدنامه سبز نوین در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، با عنوان «عالمی دیگر بباید ساخت» از سوی انتشارات گاندی به چاپ رسیده است. نویسنده با نگاهی دقیق به بررسی نقش سوخت‌های فسیلی در آینده‌‌ای تاریک و اهمیت انرژی‌های جایگزین می‌‌پردازد. به عقیده ریفکین، نسل جوان بر وجود بحران زمین آگاه است و خود را برای مقابله با پیامدهای تغییر اقلیم آماده می‌کند. عهدنامه سبز نوین مصداق یکی از مطالبات جدی همین نسل است که می‌توان جنبه‌های توسعه پایدار را در بدنه اصلی این طرح مشاهده کرد.

قرارداد سبز نوین خواستار سیاست‌گذاری عمومی برای کاهش پیامدهای تغییر اقلیم و افزایش دستیابی به اهداف اجتماعی مانند ایجاد شغل‌، رشد اقتصادی و کاهش نابرابری است. استفاده حداکثری از انرژی‌های تجدیدپذیر، ارتقای ساختمان‌ها برای بهره‌وری بیشتر، گسترش حمل‌و‌نقل عمومی، موازنه انرژی بین جوامع و ارتقای عدالت اجتماعی از موارد مهم در اساسنامه این قرارداد است. به طور کلی، طرح جدید سبز به دنبال ارائه راه حلی جامع برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و رشد پایداری در جهان است. از زمان کشف نفت، دولت‌ها برای مدت طولانی به عنوان منبع اصلی درآمد به آن وابسته بوده‌اند، در نتیجه توانایی سایر بخش‌های غیرنفتی که می‌تواند کشور را به سمت اقتصاد پایدارتر سوق دهد، نادیده گرفته شده است. از طرفی دیگر، نوسانات قیمت جهانی نفت و بحران اقتصادی ناشی از آن تأثیر زیادی بر اقتصاد کشورهای نفت خیز ‌داشته که این امر بر برنامه‌های توسعه محور و اجرای پروژه‌های سرمایه‌‌گذاری اثرگذار است، چراکه دولت‌ها در بسیاری از موارد مجبور به کاهش هزینه‌های ملی به دلیل کمبود درآمد سالانه از نفت شده‌اند.
یکی دیگر از خطرات بالقوه اقتصادِ مبتنی بر نفت این است که نفت یک محصول تمام شدنی و غیر‌قابل تجدید است. بنابراین بشر در بازه زمانی کوتاه، ناچار به انتخاب گزینه‌های دیگر برای ایجاد اقتصاد پایدار خواهد بود.
این در حالی است که در آینده‌‌ای نه چندان دور ساکنان کره زمین بر بستر زیرساخت‌های الکترونیک و هوشمند، مفهومی را به نام راه ابریشم دیجیتال تجربه خواهند کرد. این شبکه توزیع برق سراسری که پیش‌بینی می‌شود تا اواخر دهه ۲۰۳۰ تمام مردم زمین را به یکدیگر متصل کند‌، دنیایی فراتر از دهکده جهانی مک لوهان خواهد ساخت و دریچه ورود به سومین انقلاب صنعتی خواهد شد.
اما باید خاطر‌نشان کرد که تولد یک تمدن سبز و محیط زیستی از میان بقایای سوخت‌های فسیلی، تعامل بسیار گسترده و تلاش جمعی بشریت را می‌‌طلبد. هر چند به علت پیچیدگی‌های انتقال انرژی و قیمت بالای آن، همه روزه بر تعداد مردمانی که به سمت استفاده از انرژی‌‌های پاک می‌‌روند، افزوده می‌‌شود. همچنین صنایع سبز به عنوان رویکرد جدید و خلاقانه در صنعت، منجر به شکل‌‌گیری تنوع مدل درآمدی شده است که می‌‌توان صنعت گردشگری را به مثابه یکی از صنایع جایگزین نفت و گاز در نظر گرفت.
در طول دهه‌ها، گردشگری رشد مداومی را با رویکردهای گوناگون تجربه کرده است تا بتواند به یکی از سریع‌ترین بخش‌های اقتصادیِ در حال رشد در جهان تبدیل شود. گردشگری مدرن ارتباط تنگاتنگی با توسعه دارد و تعداد فزاینده‌ای از مقاصد جدید را در بر می‌گیرد. این پویایی‌‌ها گردشگری را به یک محرک کلیدی برای پیشرفت اجتماعی- اقتصادی تبدیل کرده است. امروزه حجم تجارت گردشگری با صادرات نفت، محصولات غذایی یا خودرو برابری می‌‌کند و حتی در بسیاری از کشورهای فراتر رفته است. گردشگری به یکی از بازیگران اصلی تجارت بین‌الملل تبدیل شده و در عین حال یکی از منابع اصلی درآمد برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه است.
کشور ایران با داشتن چهار فصل و تنوع اقلیمی، پیشینه تاریخی، گستردگی اقوام و فرهنگ های مختلف، یکی از مقاصد سفرهای فرهنگی در دنیا محسوب می‌‌شود. با توجه به امکانات بالقوه کشور ایران‌، تنوع قومی‌، غنای زیستی و پراکندگی اقلیم‌های متفاوت در یک جغرافیای سیاسی واحد و با استفاده از آگاهی بخشی جمعی می‌توان به گردشگری مسئولانه، سرمایه‌گذاری‌های پایدار محلی صحیح‌تر و استفاده بهتر از منابع طبیعی دست یافت.
و شاید در این زمانه، قصه‌‌ای نو لازم است تا داستان گردشگری را روایت کند و دولت‌‌ها را متقاعد سازد که با چشم‌‌پوشی از بخشی از ثروتشان می‌‌توان برای داشتن مردمانی شادتر، جامعه‌‌ای پویاتر و نسلی آگاه‌‌تر گام بردارند. برای آیندگانی که امیدوارانه چشم به راه ادامه حیات این پهنه پهناور هستند.

انتهای پیام