روایتی از پناهندگی ارامنه باکو به گیلان

بخشی از خاطرات میناسیان در روزنامه آلیک را به نقل از کانال تلگرامی آهستان می‌خوانید:

آن روزها اشغال باکو هدف سربازان عثمانی بود که به سوی قفقاز در حرکت و ارامنه با آنها در حال جنگ بودند. بالاخره باکو شکست خورد و مهاجرت ارامنه به سوی ایران ( انزلی) شروع شد. هزاران نفر سوار کشتی‌ها شده به سوی سواحل ایران حرکت می‌کنند.

در این زمان وظیفه بس مهمی به دوش ارامنه گیلان، هیأت‌های ارامنه انزلی و کمیته مهاجرین سنگینی می‌کرد. کار و تلاش شبانه‌روزی و خستگی‌ناپذیر شروع شد. هدف همگی یک چیز بود: کمک و یاری به مهاجرین. فقط تعدادی از کشتی‌ها مسافران خود را پیاده کرده بودند که ژنرال تامسون ( فرمانده نیروهای انگلیسی در گیلان) فرمان می‌دهد که کشتی‌ها کسی را پیاده نکنند، کشتی‌ها برگردند وگرنه با حمله توپخانه مواجه خواهند شد. وضعیت خیلی اسفبار بود، مردم گرسنه و خسته و مجروح و بیمار، در کشتی‌ها مانده بودند. چه باید کرد؟ کجا بروند؟ چکار کنند؟ ولی بایستی می‌رفتند. تمام تلاش‌های ما برای به رحم آوردن ژنرال، بی‌فایده بود.

این مردم ما بودند که به بهای خونشان به نفع متفقین، سقوط باکو با تاخیر انجام شد و باز به واسطه‌ی کمک همین ارامنه بود که ژنرال توانسته بود بنزین قوای خود را فراهم سازد. فقط یک راه چاره وجود داشت و آن تخلیه مسافران کشتی در مناطقی که تحت کنترل انگلیسی‌ها نبود، یعنی در اسکله‌ی ماهیگیری تالش، شفارود و حسن‌کیاده. ولی این مناطق دور از ما قرار داشتند و در دسترس ما نمی‌توانستند باشند. همچنین فاقد امکانات رفاهی بودند. چاره دیگری نبود. برای اینکه از این مناطق مجوز بگیریم، بایستی قبلا مسأله را با کوچک‌خان در میان می‌گذاشتیم. به همین منظور هیأتی از طرف ارامنه به نزد کوچک‌خان می‌روند. کوچک‌‌خان به گرمی از هیأت ارامنه استقبال می‌کنند. یک رشته مذاکرات با کوچک‌‌خان انجام دادیم. کوچک‌‌خان نامه‌ای به مسوولین آن مناطق نوشت و نمایندگان ما را به آنها معرفی کرد.

کوچک‌‌خان به گمرکچی‌ها و مقامات مسوول تالش، کرگانرود و شفارود، همچنین به فرمانده نظامی حسن‌کیاده ( دکتر حشمت) دستور داد که ارامنه مهاجر را بپذیرند و از هیچ‌گونه کمک انسان‌دوستانه دریغ ننمایند. به مدد حمایت‌های کوچک‌‌خان، ارامنه در آن مناطق از کشتی پیاده شده و به رشت پناه می‌آورند. کوچک‌‌خان به همه‌جا دستور و هشدار می‌دهد که مهاجرین را غارت یا اذیت نکنند و خود به نوبه خود قول می‌دهد که بیست هزار پوط برنج را به ارامنه اهدا کند.

خاطرات میناسیان در روزنامه آلیک، چاپ تهران، بهمن ۱۳۳۳، به نقل از کتاب پناهندگی ارامنه باکو به گیلان، روایتی مستند از یک بحران انسانی، نشر فرهنگ ایلیا

انتهای پیام