خطر حذف بافت‌های تاریخی در برخی شهرهای خوزستان

خبرگزاری ایلنا نوشت: یکی از اصلی‌ترین مصائب و مشکلات پیرامون حوزه میراث فرهنگی،  ورود بدون مجوز شهرداری‌ها به محوطه‌های تاریخی و فعالیت‌های خودسرانه این مجموعه تحت عنوان ساخت و سازهای عمرانی است که به دلیل نبود نگاه کارشناسی و عدم اشراف بر مسائل فرهنگی، اینگونه فعالیت‌ها نه تنها کمکی به ساختار عمران شهری نخواهند کرد، بلکه در ارزیابی فرهنگی، مصداق بارز ترک فعل شهرداری‌ها محسوب می‌شوند.

طبق ماده ۱۴ قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی و فرهنگی مصوب دوم تیر سال ۱۳۹۸ مجلس شورای اسلامی و ابلاغ آن توسط دولت به دستگاه‌های اجرایی و مسئول، شهرداری‌ها و شوراهای شهرِ دارای بافت‌های تاریخی و فرهنگی، مکلف شده‌اند در تخصیص بودجه عمرانی سالانه شهر، بافت‌های مذکور را در اولویت قرار دهند، اما نه تنها این اصل قانونی در برخی از شهرهای استان خوزستان رعایت نمی‌شود، بلکه طی ماه‌های اخیر شاهد تخریب برخی از آثار و بناهای تاریخی از سوی مالکان و حتی شهرداری بوده‌ایم.

سعید محمدپور از فعالان میراث فرهنگی، در این زمینه به ایلنا گفت: خطر حذف برخی بافت‌های تاریخی و تخریب و تجاوز به تک بناها در مناطق مختلفی از خوزستان جدی است. روندی نگران کننده که در شهرهایی مانند اهواز، هندیجان، مسجدسلیمان، ایذه، دزفول و رامهرمز بارها گزارش شده و باید به سرعت فکری عاجل برای نجات بخشی این مناطق کرد. در غیر این صورت باید فاتحه این محوطه‌ها و ساختمان‌های تاریخی را برای همیشه خواند.

مدیرعامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان« تاریانا» گفت: طبق قوانین مربوط به حفظ و حراست از آثار و ابنیه‌های تاریخی و ثبت شده، هر گونه ساختمان سازی در اطراف بناهای تاریخی که جزو آثار ملی هستند، به دلیل اینکه حس زیبایی‌شناسی و هویت این آثار به مخاطره می‌افتد، ممنوع است که به همین منظور برای آثار تاریخی، محدوده‌ای توسط متولی اثر و بر اساس ضوابط قانونی برای حفظ آن تعیین شده که از آن به عنوان حریم اثر تاریخی ثبت شده، نام برده می‌شود. ضمن اینکه ممانعت از احداث بناهای مرتفعی که باعث اختلال در دید بصری محیط می‌شوند، در قانون تصریح شده است.

وی افزود: قانون مربوط به حریم آثار و ابنیه‌های تاریخی، حریم حفاظتی شامل جلوگیری از فرو ریختن و آسیب دیدن کل اثر را تعیین کرده است تا در این حریم هر نوع فعالیت، کاربری‌ها و ساخت و سازهای نامناسب تحت رصد و کنترل قرار بگیرد. بر اساس مفاد همین قوانین مصوب، حریم بصری با هدف ایجاد ارتباط دیداری دو طرفه بین محیط و اثر تاریخی و حریم کاربردی به منظور پیوستگی اثر تاریخی و محدوده پیوسته به آن نیز برای آثار و خانه‌های تاریخی و قدیمی تعریف شده است.

محمدپور تصریح کرد: یکی از محوطه‌های تاریخی شناخته شده در حیات شهری ایذه که همواره و از آغاز کشف، مرمت و ثبت آن در فهرست آثار ملی تاکنون بارها مورد تخریب قرار گرفته، محوطه موسوم به عمارت اتابکان در انتهای خیابان محمد رسول الله «ص» است. این محوطه ارزشمند که بنا بر آثار و شواهد، بخش بزرگی از بافت تاریخی ایذه را تشکیل می‌داده و امروزه به یک تک بنا تبدیل شده، در چندین مرحله به بخش‌هایی از بنا آسیب‌ وارد شده است. ازجمله این آسیب‌ها می‌توان به صدور مجوز ساخت و ساز در حریم شماره یک این اثر، آن هم بدون دریافت استعلام از پایگاه و اداره میراث فرهنگی ایذه اشاره کرد. از سوی دیگر شهرداری اقدام به پی ریزی ساختمانی تحت عنوان کتابخانه روی پیکر بنای موسوم به چهار برجی و بر یک بستر الیمایی نیز کرده است.

 مهدی فرجی (مدیر پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر) نیز با تاکید بر اینکه هیچ مجوزی از سوی سازمان میراث فرهنگی برای فعالیت در حریم عمارت منسوب به اتابکان صادر نشده است، گفت: شهرداری ایذه زمین‌های بسیاری در اختیار دارد، چه لزومی دارد که فضای سبز یک شهر را تبدیل به کتابخانه کند؛ آنهم زمینی که شائبه میراثی بودن آن نیز وجود دارد! در شهری که کمبود فضای سبز وجود دارد، چرا شهرداری به جای افزودن و تقویت فضای سبز، باید به تخریب روی بیاورد؟

وی تاکید کرد: شهرداری ایذه در جریان صدور مجوز فعالیت در حریم عمارت منسوب به اتابکان هیچ گونه مجوزی از ما دریافت نکرده و همین رویه را در پی ریزی یک ساختمان تحت عنوان کتابخانه در چهار برجی نیز ادامه داده است.

داوود اسماعیل وند (عضو شورای اسلامی شهر ایذه) نیز در همین باره به ایلنا گفت: در جریان دریافت استعلام از میراث فرهنگی برای صدور مجوز ساخت در پارک بهاران «چهار برجی» نیستم. اگر در جانمایی این کتابخانه ایرادی وجود داشته باشد، باید شهرداری پاسخگو باشد. اگر هم این مکان آنگونه که می‌گویید یک مکان تاریخی است، از طرف میراث فرهنگی نامه‌ای زده شود تا جلوی کار گرفته شود.

جهانبخش رشیدی (رئیس شورای شهر ایذه) دیگر مسئول شهری است که در همین باره گفت: اگر شهرداری بدون دریافت استعلام اقدام به صدور مجوز کرده باشد، پایگاه میراث فرهنگی برای ما نامه بزند تا جلوی فعالیت در حریم عمارت منسوب به اتابکان را بگیریم.

مجموعه عمارت منسوب به اتابکان، بقایای یک قلعه و کاروانسرای باستانی است که از جنس لاشه سنگ و ملات ساروج ساخته شده است. زیربنای این ساختمان تاریخی که از سنگ ساروج ساخته شده ۱۴ هزار متر مربع است. این بنا در دو طبقه ساخته شده. احتمالاً ورودی اصلی بنا از سمت شرق بوده است و در آن پله منتهی به فضای بالای دروازه به چشم می‌خورد. درهای چهار طرف تاق طویله ایذه و معماری اعجاب‌انگیز داخلی آن، باستان‌شناسان را با یکی از بی‌نظیرترین و پیچیده‌ترین معماری‌های دوره ایلخانی روبرو کرده است. پیچیدگی معماری این مجموعه پس از سه فصل کاوش، معماران را در پاسخ به سوالات بی‌شمار ناکام گذاشت.

گفتنی است باستان‌شناسان تاکنون هیچ کاربری مشخصی را برای این مجموعه تعریف نکرده‌اند.

چهاربرجی یکی از شناخته شده‌ترین بناهای تاریخی شهر ایذه است که بر بستری الیمایی در دوران قاجار ساخته شده و در اواخر دوره پهلوی تخریب گردید. تصاویر هوایی از ایذه در سال ۱۳۴۶ نشان می‌دهد که این مکان همچنان تا این تاریخ پا برجا بوده است. از چهار برجی به عنوان محل اسکان خوانین بختیاری و میهمانانی که از دیگر نقاط به این منطقه سفر می‌کردند یاد می‌گردد.

انتهای پیام