سیداحمد نجفی «آقاجون»: نماینده‌ی تصوف هیئتی

محسن‌حسام مظاهری، نویسنده و پژوهشگر اجتماعی تشیع و آیین‌های شیعی، در یادداشتی تلگرامی با عنوان «نماینده‌ی تصوف هیئتی» به بهانه‌ی درگذشت سیداحمد نجفی «آقاجون» نوشت:

ساعاتی پیش آقای سیداحمد نجفی (که مریدانش او را «آقاجون» می‌نامیدند) درگذشت. با فقدان وی، پرونده‌ی یکی دیگر از علمای معنوی و بانفوذ تهران بسته شد. نجفی از شاگردان آیات خویی و حکیم و داماد شیخ عباس قوچانی (وصی آقای سیدعلی قاضی) بود. نجفی، هم مریدان و علاقه‌مندان زیاد و هم مخالفان و منتقدان پروپاقرص داشت و از چهره‌هایی بود که نقش مؤثری در برخی تغییرات مناسکی دو سه دهه‌ی اخیر داشت. گرچه در سال‌های گذشته، پس از آن‌که در اثر فشارها از تهران تبعید شده و حلقه‌ی مریدانش گسسته شد، دیگر کمتر نامی ازو برده می‌شد و بسیاری از نسل‌ جدید «هیئتی‌ها» چه بسا نامش را هم نشینده باشند.

نجفی را به‌واسطه‌ی باورها و افکارش ( که در منبرها و نیز کتابش “شراب طهور” آمده) می‌توان نماینده‌ی جریان «تصوف هیئتی» دانست. جریانی که با دیگر شاخه‌های تصوف (در پدیدارهایش، نه تعاریف تئوریک) ازجمله «تصوف حوزوی» و «تصوف خانقاهی» تمایزاتی دارد. در این گرایش صوفیانه،‌ نوعی تشیع عامه‌پسند با الاهیات خاص خود و سویه‌های غلیظ عاطفی و معنوی، و نیز تقریری عرفانی از باورهای شیعی به‌ویژه در مقوله‌ی امام‌شناسی ارایه می‌شود که از منظر بیرونی می‌تواند غالیانه ارزیابی شود. کمااینکه نجفی هم همواره از منظر یک دسته از مخالفانش متهم به غلو و ترویج افکار انحرافی و شرک‌آمیز بود. پیوست مناسکی این باورها که در مجالس عزاداری بروز پیدا می‌کند، از امتیازات این جریان است. سال‌ها پیش پایگاه فعالیت نجفی و محفل انس او و مریدانش در تهران، حسینیه‌ی مشهور و مجللی به نام «کربلا» در خیابان اندرزگو بود که خود وی بنیان نهاده بود و وقتی مغضوب شد، مصادره‌اش کردند و پس از مدتی متروک‌بودن، به مداحان سلبریتی متصل به باندهای سیاسی خاص واگذار نمودند.

با رفتن نجفی، تهران یکی دیگر از پناهگاه‌های معنوی‌ و مرشدان اخلاقی‌اش را از دست داد. نکته‌ی مهم آن است که جای خالی این نسل (حق‌شناس، مجتهدی، ضیاءآبادی، سیدرضی شیرازی،‌ خوشوقت، فاطمی‌نیا، گلپایگانی، شریعتمدار، مصطفوی و…) پر نشده و نهاد حوزه و روحانیت از تولید علمای جایگزین‌ ناتوان بوده است. در چنین فقدانی است که نسل روحانیون سیاسی و منبریان سلبریتی و وابسته به باندهای قدرت و ثروت بر صندلی خالی علمای اخلاق تکیه زده و ریاست حوزه‌های علمیه و امامت مساجد بزرگ را عهده‌دار شده‌اند. تغییری که پیامدهای آن را در سیاست‌زدگی محافل مذهبی و افول اخلاقی و معنوی آن‌ها و به‌تبع کاهش اقبال مردم می‌توان دید.

انتهای پیام