کشف جدید جیمز وب؛ سیاره‌ای با باران شن
فرادید نوشت: تلسکوپ فضایی جیمز وب اخیرا سیاره‌ای را شناسایی کرده است که در آن ذرات سنگ به اندازۀ دانه‌های شن به صورت باران می‌بارند.
این سیاره که Wasp-107b نام دارد، در فاصله ۲۰۰ سال نوری از ما در صورت فلکی سنبله قرار دارد و قبلاً توجه ستاره‌شناسان را به خود جلب کرده بود، چون بسیار بزرگ اما بسیار سبک است و به همین دلیل سیاره «نخ نباتی» نامیده می‌شود. آخرین مشاهدات به این سیاره، نگاه بی‌سابقه‌ای به دنیای عجیب و غریبی فراتر از منظومه شمسی بود که دارای ابرهای شنی سیلیکات و باران، دمای سوزان، بادهای سهمگین و بوی کبریت سوخته دی اکسید گوگرد است.
پروفسور لین دسین، نخستین نویسنده این تحقیق گفته است: «دانش ما از سایر سیارات بر اساس چیزهایی است که از زمین می‌دانیم. این دانش بسیار محدود است.»
این سیاره سال ۲۰۱۷ پس از آن کشف شد که ستاره‌شناسان هر بار که سیاره از مقابل ستارۀ خودش عبور می‌کرد، سوسو زدن دوره‌ای نور ستاره میزبان را مشاهده می‌کردند. دسین می‌گوید: «مثل مگس مقابل چراغ خیابان بود. کاهش نور جزئی قابل‌مشاهده بود.»
این سیاره اولین بار با سایه‌ای که در مقابل نور ستاره‌اش ایجاد می‌کرد شناسایی شد
جیمز وب این مشاهدات را با اندازه‌گیری نور ستاره‌ای که از طریق جو سیاره فیلتر می‌شود، به سطح بالاتری برد. از آنجا که عناصر مختلف طول موج‌های مختلف نور را جذب می‌کنند، طیف نور ستاره نشان می‌دهد که کدام گازها در جو سیاره وجود دارند.
Wasp-107b از نظر جرم شبیه نپتون است اما تقریباً به اندازه مشتری است و همین گستردگی به تلسکوپ جیمز وب اجازه داد به اعماق جو آن نگاه کند.
آخرین مشاهدات منتشرشده در نیچر (Nature) شواهدی از بخار آب و دی اکسید گوگرد را گزارش داد که بوی کبریت سوخته به جو می‌دهد. همچنین این نخستین باری است که ترکیب شیمیایی ابرها در یک سیاره دیگر (در این مورد شن سیلیکات) شناسایی شده است.
جو این سیاره چیزی شبیه چرخه آب زمین دارد، اما در عوض با چرخش شن و ماسه بین حالت‌های جامد و گاز. از سطوح گرمتر و پایین‌تر جو، با دمای نزدیک به ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد، بخار سیلیکات بالا آمده، سرد می‌شود و دانه‌های میکروسکوپی شن را شکل می‌دهد که قابل‌رویت نیستند. در نهایت، این ابرهای شن به اندازه‌ای متراکم می‌شوند که شروع به باریدن دوباره روی لایه‌های پایین‌تر جو می‌کنند. زیر یک سطح معین، ماسه دوباره به بخار تبدیل می‌شود و چرخه را کامل می‌کند.
دسین می‌گوید: «ابرها مانند یک غبار مه‌آلود هستند. این ذرات شن و ماسه با سرعت بسیار بالایی در اطراف جریان دارند. چند کیلومتر در ثانیه.»
هدف اصلی تلسکوپ فضایی جیمز وب، تجزیه و تحلیل جو سیارات دورافتاده و جستجوی گازهایی است که می‌توانند نشان‌دهنده وجود حیات باشند. Wasp-107b با توجه به آب و هوای ۱۰۰۰ درجه سانتیگرادی و عدم‌وجود سطح جامد، نامزد محتمل برای وجود حیات در نظر گرفته نمی‌شود.
اما به گفته دسین: «جهان شگفتی‌های زیادی دارد. به گمان من ممکن است راه‌های جایگزین مختلفی برای تشکیل حیات در سیاره دیگر وجود داشته باشد. ممکن است با چیزی که شما اینجا روی زمین می‌دانید بسیار متفاوت باشد. ما باید به تخیل‌مان پروبال بدهیم.»
انتهای پیام
