در همایش اندیشه‌ها و آرا آیت‌الله منتظری با موضوع حقوق بشر چه گذشت؟

دومین همایش علمی اندیشه ها و آرای آیت الله منتظری با موضوع حقوق بشر: نشست اول حقوق بشر و فقه، در تاریخ پنجشنبه ۳۰ آذر۱۴۹۲ و‌مقارن با سالگرد درگذشت آیت الله منتظری(۲۹ آذر) در تهران توسط عده اي از شاگردان او برگزار شد.

به‌گزارش دریافتی انصاف نیوز، در این نشست که جمعی از شخصیت های علمی و فرهنگی حضور داشتند عمادالدین باقی دبیر علمی همایش ضمن خیر مقدم، گزارش كوتاهي از چگونگي برگزاري اين همايش و موانع و مشكلات موجود بر سر راه طراحي و تشكيل اين نشست و نشست قبلي  ارايه داد. پس از آن اقاي دكتر مير احمدي از شاگردان آيت الله منتظري بحثی کوتاه درباره فقه و حقوق بشر، ارايه كرد.

میراحمدی با اشاره کوتاه به سیر تاريخی و خاستگاه موضوع فقه و حقوق بشر از مرحوم نجم آبادی، محمود محمد طه، النعیم، فضل الرّحمان، عبدالرّزاق  تا مطهری و… منتظری به عنوان عالمانی که مسئله زمان خود و ضرورت توجه به تحول و روزآمدن شدن، یاد کرد، سپس به چند رویکرد اشاره کرده و در ادامه  به راه حل مرحوم آیت الله منتظری با خاستگاهی کلامی و درون فقهی پرداخته و سخنانی از او را شاهد آوردند.

دکتر میراحمدی همچنین به یک لغزش مهم در تبدیل هر استنباط فقهی به قانون و خطر تبدیل مصلحت گرایی به اقتدارگرایی نیز اشاره کرد و افزود: شرط قانون شدن هر قانونی، خواست و پذیرش مردم است.

وی گفت: درست است که اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاقین و کنوانسیونهای ذیل آن تقریبا مورد قبول عامه ملل قرار گرفته است، اما در عمل و اجرا بسیاری از داعیه داران آن را اجرا نمی کنند! همانگونه که در ماجرای غزه شاهد آن هستیم. این ایراد را هم نباید برای رد اعلامیه حقوق بشر مطرح کنیم که داعیه داران خود به آن عمل نمی کنند! مگر ما به آنچه که اسلام و ائمه شیعه گفته و دستور داده اند عمل می کنیم؟!

میراحمدی در ادامه افزود: مرحوم آیت الله منتظری در گفته ها و فتواهای خود استنادی به اعلامیه جهانی حقوق بشر ندارند، بلکه فراتر از آن را مورد توجه قرارداده اند و آن حقوق انسان بما هو انسان است و نگاه ایشان محدود به اعلامیه جهانی حقوق بشر نبوده و فراتر از آن است.

سخنران بعدي آقای دکتر محمدحسن ضیایی فر دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی بردند. او  در تطبیق نظرات آیت الله منتظری با موازین بین المللی حقوق بشر درباره امکان یا امتناع حقوق بشر اسلامی سخن گفت و دیدگاه آیت الله منتظری  را در این زمینه مورد بررسی قرار داد و افزود: عنوان حقوق بشر اسلامی عنوان نارسایی است زیرا اگر از این عنوان بشر اسلامی را مدنظر داشته باشیم، می شود حقوق مسلمانان نه حقوق همه انسانها، اگر مقصود ما حقوق اسلامی در مورد بشر است که بازهم نارساست چون بسیاری از بزرگان قائل به حقوق در اسلام نیستند، بلکه قائل به تکلیف و دستورند.

ضیایی فر گفت: مرحوم آیت الله منتظری نگاهشان به حقوق بشر و حقوق انسان فراتر از تکلیف و با نگاهی غیر از نگاه رایج میان علمای حوزه و اقران خودشان هست.

ما در رابطه با کنوانسیونهای حقوق بشر مثل حقوق زنان با بیش از چهل تن از علما و مجتهدین و مراجع حوزه صحبت کردیم و سوالاتی را خدمتشان مطرح کردیم، پاسخهای جالبی گرفتیم، اما پاسخ های مرحوم آیت الله منتظری بسیار کاربردی تر و انسانی تر بود. سپس جزییات این استفتا و‌ پاسخ را بیان کرد.

سخنران بعدي آقای دکتر حبیب الله پیمان بود كه با یادآوری خاطراتی از زندان قبل از پیروزی انقلاب با مرحوم آیت الله منتظری و ارتباطات پس از پیروزی انقلاب با ایشان، اظهار داشت: نگاه ما به دین و برداشت ما از قرآن و سیره عملی رسول خدا و اهل بیت(ع) با واقعیت دین که نگاهی فرا دینی و انسانی داشته است، تفاوت داشت. پیامبر که به مدینه آمدند با همه مردم اعم از مسلمان، یهودی، مسیحی و حتی مشرکان گفتگو و مشورت می کرد. نمی فرمود اول مسلمان شوید تا بعد من با شما مشورت کنم.  ما باید به قرآن و سیره رسول خدا و اهل بیت(ع) با نگاه واقعی که خواست خدا و رسول است برگردیم.

چهارمین سخنران آقای محمد حکیم پور با عنوان پرتوهای قرآنی در الهیات حقوق بشری منتظری گفت: مرحوم آیت الله منتظری یک الهیات سیاسی حکومتی داشت و یک الهیات حقوق بشری و انسانی. به نظر من بین این دو الهیات تعارض وجود دارد. وی نقدهای خود را به الهیات سیاسی آیت الله منتظری در زمینه حکومت دینی مطرح کرد و گفت گرچه ایشان از نظریه خود در دهه شصت به نظریه نظارت فقیه رسیدند ولی نظارت فقیه هم واجد اشکالاتی است. وی پس از ذکر این اشکالات از دیدگاه خود افزود اما الهیات حقوق بشری آیت الله منتظری خیلی متعالی و پیشرو بود و او از راه الهیات حقوق بشری اش به جامعه بازمی گردد و جامعه به او نیاز دارد.

سپس حجت الاسلام و المسلمین بهرام شجاعی با اشاره به سخنان آقای حکیم پور به نقل از کتاب مبانی فقهی و آثار بعدی این الله منتظری گفت او معتقد بود هیچکس بر هیچکس ولایت ندارد و فقیه هم فاقد ولایت است مگر اینکه مردم در انتخابات بخواهند فقیهی را در چارچوب یک قرارداد برگزینند.

آقای شجاعی سپس ۱۷ اصل بنیادی نظریه سیاسی و فقهی آیت الله منتظری را نقل کرد و افزود این اصول که از کتاب  مبانی فقهی حکومت اسلامی استخراج شده و در مقدمه نظام الحکم آمده به نظر و تایید خود مرحوم آیت الله منتظری رسیده است، وی سپس به بیان این اصول هفده گانه و‌توضیح‌کوتاهی درباره برخی از آنها پرداخت.

در پایان، حجت الاسلام والمسلمین هادی قابل به عنوان سخنان اختتامیه، گزارشی درباره موانع و مشکلات ایجاد شده فراروی برگزاری نشست های علمی درباره نقد و بررسی آرای آیت الله منتظری ارایه کرد و بطور مشخص ماجرای ممانعت از برگزاری نشست سال گذشته با عنوان« آیت الله منتظری و نهج البلاغه» را در قم و مشهد را ذکر کرد.

به عنوان میان برنامه، دکتر سعید عرفانی نویسنده‌ و استاد دانشگاه، شعر «ای نامت از دل و جان در همه جا به هر زبان جاری است» را با صدایی دلنشین خواند.
همچنین در نشست پنج شنبه ۳۰ اذر۱۴۰۲ سه‌گانه ای با عنوان «شریعت نامه منتظری»(فقیه انسانگرا)، سیاست نامه منتظری( فقیه دور اندیش) و روایت نامه منتظری(داستان مستندهایی درباره آیت الله منتظری) که به تازگی گردآوری شده اند و در اصل به صورت pdf عرضه می شود در شمارگان محدودی در اختیار حاضران قرار گرفت.

انتهای پیام