هفتمین دورهمی یلدایی تحریریه انصاف نیوز با طعم فلسطین و فلسفه، سیاست و رسانه
| خاطرهی فرشاد مومنی از سال ۱۳۸۸ |
علی نیلی، انصاف نیوز: هفتمین سالروز تشکیل تحریریه انصاف نیوز با حضور تنی چند از همراهان این رسانه، گرمایی دلپذیر پیدا کرد؛ فرشاد مومنی، حسین جابری انصاری، حسن بهشتیپور، جواد امام، علیرضا کفشکنان، صادق حسینی و عدهای از دانشجویان دانشگاههای تهران از جمله میهمانانی بودند که روز پنجشنبه، 30 آذر 402 به دفتر انصاف نیوز آمدند تا در جشن کوچک یلدایی ما شرکت کنند. آنچه از نظر میگذرانید، گزارشی از گپ و گفتهای حاشیهای این جشن است.
چراغ اول را مهرداد خدیر، سردبیر نشریه حالا قدیمی امید جوان، دبیر سایت عصر ایران و عضو تحریریه روزنامه هممیهن روشن کرد؛ خدیر از چند و چون تحریریه انصاف نیوز پرسید و سپس تجربیات خود در رسانهها را در قالب چند خاطره بیان کرد.
این روزنامهنگار، شیوه روایتش را الهام گرفته از مهدی اسداللهی میخواند که پیش از انقلاب در کیهان ورزشی قلم میزد و گزارشهای خود را در صفحه «دور و نزدیک» این مجله منتشر میکرد. خدیر گفت: «حالا 26 سال است که در هر شماره امید جوان، دو صفحه وسط را کامل و به شیوه روایی مینویسم. برای خودش تاریخی شده است.»
کشکول نیستید، کشکول نشوید
خدیر به تفاوت روزنامهنگاری چاپی و روزنامهنگاری برخط اشاره کرد و از چالشهای نوع اخیر گفت؛ اینکه اقتصاد ناتراز رسانه، معیشت روزنامهنگاران و سردبیران را به کلیک و وایرالشدن وابسته کرده و این خطر را به وجود آورده که کلیکخور بودم محتوا، مهمتر از صحت و دقت و اصالت مطالب تولیدی شود.
مهرداد خان «کشکول»ی نشدن انصاف را یکی از ویژگیهای مثبت آن خواند و گفت: اینکه توجه دارید هر مطلبی را از هر جایی بازنشر نکنید و آنچه بازنشر میکنید هم استانداردهای حداقلی را داشته باشد، مشهود است. اینکه هر محتوایی را به صرف کلیکگرفتن منتشر نمیکنید هم مشخص است. تلاش کنید بر همین مسیر بمانید و از کشکولیشدن انصاف اجتناب کنید.
گپ و گفت ما با آقای خدیر، فراز و فرودهای دیگری هم داشت؛ ما به تناوب از وضعیت مجله امید جوان و سایت عصر ایران و روزنامه هممیهن میپرسیدیم و او پاسخ میداد و گاه آقای خدیر از سابقه و کار اعضای تحریریه انصاف نیوز سوال میکرد. درباره زردنویسی، مخاطبشناسی، قوانین و شیوههای برخورد با رسانهها و… هم گپ زدیم.
خوش آن روزگاری که اخلاق ملاک رفاقت بود
دومین میهمان هفتمین سالروز تشکیل تحریریه انصاف نیوز، دکتر فرشاد مومنی، استاد برجسته اقتصاد توسعه دانشگاه علامه طباطبایی بود. حسن پورعلی و سید ناصری از همراهان موسسه مطالعات دین و اقتصاد آقای مومنی را همراهی میکردند.
با حضور دکتر مومنی در جمع میهمانان، خیلی زود بحث به دهه 1360 و شرایط سیاستورزی در آن سالها کشید. مومنی با نقل خاطراتی از آن دوره گفت: ملاک دوری و نزدیکی یا دوستی و دشمنی، اصولی و اخلاقیبودن افراد بود و نه گرایش سیاسیشان. او به ماجرای رقابت مرحومان سرحدیزاده و عسگراولادی در میاندورهای مجلس دوم اشاره کرد و گفت: برای تهران آقای سرحدیزاده کاندیدای نیروهای موسوم به خط امام یا جناح چپ وقت و مرحوم عسگراولادی کاندیدای جناح راست بود اما دوستان اطلاع دادند آقای سرحدی میخواهد انصراف بدهد و چون از روابط نزدیک من و ایشان اطلاع داشتند، به من ماموریت دادند که با آقای سرحدیزاده مذاکره و ایشان را مجاب کنم در رقابت باقی بماند. خدمتشان رفتم و دلیل این استنکاف از رقابت را پرسیدم. آقای سرحدیزاده گفت من با آقای عسگراولادی در زندان رژیم پهلوی همبند بودم و او به من قرآن و نهجالبلاغه آموخته است؛ چگونه با او رقابت کنم؟ بالاخره هم ایشان به شرطی که سخنرانی انتخاباتی نکند حاضر شد در جریان انتخابات باقی بماند و شرط کرد که در هیچ کار تبلیغی و فعالیت انتخاباتی، طوری عمل نشود که به رقیبشان یعنی آقای عسگراولادی توهین شود. این هر دو نفر چهرههای شاخص جناح سیاسی خودشان بودند اما هر دو متخلق بودند و برایشان اصول اخلاقی ملاک بود.
نقد 40 سال پیش با استانداردهای امروز
در اینجا یکی از دانشجویان میهمان، با خطاب قراردادن جمع، از مومنی پرسید پس ماجرای زندانها چه بود؟ مومنی پاسخ داد: قضیه زندانها و رفتار با زندانیان هم ماجرای مفصلی دارد و باید به دقت بررسیاش کرد. الان همهچیز از جای خود خارج شده و افراد حرفهای بیضابطه میزنند و احکام کلی صادر میکنند اما نمیشود در مورد چنین قضایایی حکم کلی صادر کرد. باید مورد به مورد بررسی کنیم و همه جوانب امر را در نظر بگیریم.
مهرداد خدیر هم گفت: یکی از نقدهایی که به نسل جوان وارد است این است که با استانداردهای امروز دهه 60 را قضاوت میکنند اما شرایط و فضای قالب را در نظر نمیگیرند.
دانشجوی میهمان، خشایار سفیدی، پاسخ داد: شما پاسخهای سیاسی میدهید اما من از منظر اخلاقی نگاه میکنم. از منظر سیاسی شاید کار آقای منتظری را اشتباه بدانید اما از منظر اخلاقی، او به عنوان یک مرجع تقلید ایستاد و ایستادگی کرد.
از اینجا، بحث پینگپنگی درباره مرزهای اخلاق و سیاست، وضعیت دهه 60، سهم هر یک از اقطاب قدرت در ماجراهای آن دهه و… درگرفت. در نهایت از آقای مومنی قول گرفتیم در فرصتی دیگر، مقابل چند دانشجو بنشینند و به ابهامات نسل جدید درباره دهه 60 پاسخ دهند.
در فراز دیگری از این گفتوگوی صمیمانه، ماجراهای سال 88 مورد بحث قرار گرفت؛ چند نفری با استناد به خاطرهای که محمدرضا باهنر در ماهنامه گفتوگوی اجتماعی نقل کرده، معتقد بودند مهندس موسوی میتوانست اعتراضات بعد از انتخابات ریاستجمهوری را طوری مدیریت کند که در سال 1392، رئیس جمهور شود.
فرشاد مومنی به ضرس قاطع این گزاره را رد کرد و گفت: برخی از کسانی که در اینباره اظهار نظر میکنند خیلی سادهانگارانه به صحنه سیاسی کشور نگاه میکنند و اصلا به ویژگیها و الزامات سیاستورزی در ساخت سیاسی ایران توجه نمیکنند و خیلیهایشان اصلا درکی از این پیچیدگیها ندارند.
عضو اسبق حزب جمهوری اسلامی به نقل خاطرهای از تدوین برنامه اقتصادی برای ستاد مهندس موسوی در سال 88 پرداخت و گفت: در جلسهای با حضور ایشان، من و آقای بهزادیاننژاد که ریاست ستاد را برعهده داشت، درباره این بحث شد که چند ساعت برای مهندس وقت خالی شود تا در جریان برنامه اقتصادی قرار بگیرد، نقد و نظرهایش را بگوید و بخشهایی را که صلاح میداند برای اعلام عمومی انتخاب کند. آقای بهزادیاننژاد استدلالش این بود که دو ماه بیشتر به انتخابات نمانده؛ بیست و چند استان در نوبت سفر هستند و نزدیک به 500 چهره هم وقت ملاقات خواستهاند که هیچکدام را نمیشود نادیده گرفت. من گفتم اگر بنده این برنامه را اعلام عمومی کنم، از منظر خودم به آن میپردازم و نه از منظر یک کاندیدای ریاستجمهوری که در کورس رقابت است.
مومنی وعدههای اقتصادی کاندیداهای سال 88 را یادآوری کرد و ادامه داد: رقابت سختی درگرفته بود که کدام کاندیدا پول پبشتری بین مردم پخش میکند و همه ستادها هم دیگری را متهم میکردند که برنامهشان را کپی کرده است. من گفتم در همان جلسه اول میگویم از هر ستادی که این برنامه را کپی کند، تشکر هم میکنم. منطق خود را به آقای موسوی عرض کردم و گفتم ما یک برنامه برای نجات ایران نوشتهایم و بنابراین من نه تنها منعی نمیبینم که این برنامه را دیگران هم مورد استفاده قرار دهند، که حتی از آنان ممنون هم میشوم.
مومنی گفت: آقای مهندس موسوی به من گفتند آن موقع که شرایط سنی و موقعیت سیاسیام اجازه میداد، خداوند عنایت کرد و حب جاه و مقام و پست و پول نداشتم. الان که اصلا اقتضایی ندارد برای حب پست و پول کاری کنم و بنابراین شما با منطق خودت برنامه اقتصادی ستاد را ارائه کن.
فرشاد مومنی درباره آینده ایران هم چند کلمهای سخن گفت که بهزودی در قالب یک مطلب مستقل در انصاف نیوز منتشر میشود.
حسن و حسین، تخفیف یلدایی، غیبت سعهصدر
هفتمین سالروز تشکیل تحریریه انصاف نیوز با حضور حسن بهشتیپور و حسین جابری انصاری، طعم و مزه بینالمللی گرفت!
بهشتیپور از برجستهترین کارشناسان مستقل روابط بینالملل است و جابریانصاری هم از معدود دیپلماتهای ایرانی است که 3دهه تمام روی یک حوزه متمرکز بوده است و آن هم حوزه جهان عرب و به ویژه فلسطین.
این دو میهمان از شرایط انصاف نیوز و ماجرای توقیف 40 و چند روزه بهار امسال پرسیدند. علیاصغر شفیعیان، مدیرمسئول انصاف نیوز هم به تشریح ماجرا و سرنوشت پروندههای گوناگونی پرداخت که در یکی دو سال اخیر، انرژی زیادی از تحریریه و مدیر انصاف گرفته است.
شفیعیان گفت: خیلی وقتها کارهایی را انجام میدهیم که اگر دقت کافی داشته باشند متوجه میشوند کاملا منافع ملی را مد نظر داشته است اما گاهی این سعه صدر وجود ندارد. پروندهای که به خاطر حرفهای آقای زیباکلام در مورد مقایسه جمهوری اسلامی و حکومت پهلوی تشکیل شد هم از همین جنس بود. آن مطلب در شرایطی که سلطنتطلبها در حال پررنگکردن حرفها و اقدامات رضا پهلوی بودند، حاوی این نکته بود که برخلاف فضاسازیها و تبلیغات دروغین، احزاب و رسانهها و افراد در دوره پهلوی در خوشی و آزادی و دموکراسی غرق نبودند. این حرف آقای زیباکلام بود با بیان خودش و البته با نقدهایی به شیوه حکمرانی در سالهای اخیر. ما فکر میکنیم این دست مطالب به سود منافع ملی است اما همانطور که گفتم گاهی وقتها سعهصدر و دقت لازم وجود ندارد.
شفیعیان ادامه داد: در این پرونده محکوم به پرداخت 10 میلیون تومان وجه نقد شدم که البته چند روز پیش از اجرای احکام تماس گرفتند و گفتند اگر تا چهارشنبه جریمه را پرداخت کنی، مشمول 20 درصد تخفیف میشوی. بنابراین با یک تخفیف یلدایی، دیروز 8 میلیون تومان کارت کشیدم!
روایت این ماجرا کافی بود تا فضا برای دقایقی آکنده از شوخی و خنده شود.
شکافهای داخلی به اضافه مشکلات شناختی
یکی از اعضای تحریریه انصاف سوالی را مطرح کرد که به در گرفتن بحثی جدی برای بیش از نیمساعت منجر شد؛ این عضو تحریریه انصاف نیوز پرسید: آیا اگر ایران در مساله فلسطین – اسرائیل دخالت نمیکرد، این مساله زودتر از اینها حل نمیشد؟ حسین جابری انصاری با بیان اینکه 30 سال است مساله فلسطین را مطالعه و پیگیری میکند، به این پرسش پاسخ مفصلی داد. این مطلب نیز به شکل مستقل در روزهای آتی در انصاف نیوز منتشر میشود اما مهمترین سرفصلهای پاسخ دیپلمات ایرانی به آن پرسش چنین بود:
- ملت فلسطین تنها ملتی در جهان است که از قرن قبل تا این قرن پیگیر تشکیل دولت – ملت خویش بوده و توفیقی پیدا نکرده است.
- بر خلاف تبلیغات متعدد، مساله فلسطین مسالهای تاریخی نیست بلکه مساله روز است؛ 7 میلیون آواره، ملتی پاره پاره بدون کشور و بدون دولت که هر روز هم بابت دنبال کردن آرمانش هزینه میدهد.
- یاسر عرفات به عنوان یک مبارز که مشروعیت خود را از ملت فلسطین میگرفت پای سند صلحی را امضا کرد که به اصطلاح نقد داد و نسیه گرفت. آن نسیه هم هیچگاه نقد نشد.
- ایران از زمان عدلالسلطنه معتقد بوده ایده دو دولتی، به معنای فعال نگهداشتن شعله جنگ است و گرچه جمهوری اسلامی این ایده را رسما نپذیرفته است اما هیچ عملی هم انجام نداده که شکلگیری آن را به تعویق بیاندازد.
جابری انصاری برخی موضعگیریهای ایرانیان در حوزه بینالمللی را ناشی از شکافهای سیاست داخلی خواند و گفت: بسیاری از منازعات ما در داخل تا عرصه دیپلماسی هم کشیده شده است و در واقع اختلاف در سیاست داخلی سبب شده که در سیاست خارجی صدای واحدی از ایران به گوش نرسد.
او این شکافها را نه تنها میان بخشی از مردم و دولت که حتی در میان نخبگان و در میان بخشهای رسمی حکومت هم ادامهدار میدانست.
جابری انصاری غیر از شکافهاس سیاسی، مشکل شناختی را از بزرگترین مشکلات ایرانیان در مواجهه با مسائل جهان خواند و به تحریریه انصاف نیوز توصیه کرد در زمینه تولید اطلاعات درست و دقیق در حوزه مسائل بینالمللی بکوشند.
صادق حسینی، فعال رسانهای که تازه به جمع میهمانان اضافه شده بود، فکتهایی در تایید گفتههای جابری انصاری ارائه کرد؛ اینکه پس از صلح اسلو، عرفات عملا محاصره شد و هیچ به دست نیاورد و…
هر کاری میشود بکنید تا دروغ نگویید!
حسن بهشتیپور نیز در تکمیل گفتههای جابری انصاری به شهرکسازی صهیونیستها در اراضی فلسطینی اشاره کرد و گفت: حتی آمریکا و اروپا که حامی تمامعیار اسرائیل هستند نسبت به شهرکسازی اعتراض دارند اما هیچ اقدام عملی برای توقف آن انجام نمیدهند و بنابراین اگر به فرض محال همین فردا دولتی چپگرا در اسرائیل بر سر کار بیاید و بپذیرد که دولت فلسطینی تشکیل شود، معضل شهرکها و ساکنان اغلب مسلح آن تازه سر باز میکند.
آقای بهشتیپور به الزامات روزنامهنگاری در زمانه بحران اشاره کرد و گفت: وقتی طرف اسرائیلی 19 هزار نفر را به خاک و خون کشیده که کسر بزرگشان زنان و کودکان هستند، مساله روی میز این کشتار است و از رسانه انتظار میرود به آن بپردازد. پس از بحران البته باید این آزادی و فرصت را داشته باشید که به نقد عملیات حماس هم بپردازید.
او پرهیز از انتشار دروغ را یکی از مهمترین حساسیتهای لازم برای اهالی انصاف نیوز و همه رسانهها دانست و توصیههایی در این زمینه ارائه داد.
این کارشناس مسائل بینالمللی نیز باور دارد که بخشی از موضعگیری ایرانیان در جنگ اخیر اسرائیل – فلسطین، تحت تاثیر مسائل داخلی است و آنچه همدلی با اسرائیل به نظر میرسد در واقعیت اعتراض به برخی سیاستها و موضعگیریهای داخلی است.
او گفت: اگر رسانهها بتوانند این واقعیت را برای مردم جا بیندازند که بخشی از حضور منطقهای ایران در جهت منافع ملی است و فارغ از نوع حکومت در ایران، حوزه منافع بینالملل چنین اقتضایی دارد، شاید شاهد همدلی بیشتری باشیم.
اخلاق قابل تقدیر یک فعال سیاسی، نقد یک جریان سیاسی
میهمان دیگر انصاف نیوز در ساعاتی مانده به شب یلدا، جواد امام بود؛ فعال سیاسی اصلاحطلب که به قول خودش «بر سر نخواستنمان دعواست.»
این نکته را باید اشاره کنیم که تفسیرهای انصاف نیوز از عملکرد اصلاحطلبان، گاه در تضاد با مواضع و باورهای آقای امام بوده است اما او پذیرای این تفاوت دیدگاهها بوده است و ضمن نقدهایش، بر خلاف عدهای دیگر تلاش نمیکند اهالی انصاف را از جرگه اصلاحطلبی اخراج کند. این ظرفیت و سعه صدر جواد امام را میستاییم و آن را الگویی برای عملکردهای آتی خود میدانیم.
آقای امام هم پرسش مهمی را از آقایان جابری انصاری و بهشتیپور مطرح کرد: اینکه چگونه باید عمل کرد که بخشی از افکار عمومی از بیتفاوتی نسبت به جنایات انجام شده در سرزمینهای اشغالی، خارج شود؟ برجستهترین بخش پاسخ این دو کارشناس دیپلماسی به این پرسش، وظیفه سنگین رسانههای مستقل و چهرههای مورد اعتماد جامعه را گوشزد میکرد؛ اینکه با تولید اطلاعات درست و کامل، نشان دهند آنچه در فلسطین میگذرد، ورای سیاست رسمی کشور، ما به ازایی برای منافع ملی ایرانیان هم دارد و ژئوپلیتیک ایران، خواهناخواه پایش را به مسائل منطقه بازمیکند.
بحثی هم میان آقای امام و علیرضا کفشکنان، فعال سیاسی اصلاحطلب درباره انتخابات پیشروی مجلس و نحوه تهیه لیست در تهران و شهرهای دیگر درگرفت؛ امام بستن لیست را موکول به رفتار و عملکرد شورای نگهبان میدانست و کفشکنان نیز برخی نقدها به رویههای قبلی را ابراز داشت.
کفشکنان در بخش دیگری از این نشست، ارجاع دیگر رسانهها به خبرهای انصاف نیوز را سرمایهای برای این رسانه دانست و برای تیم انصاف آرزوی موفقیت کرد.
احیای امید
غیر از خشایار سفیدی، دانشجوی دانشگاه هنر که پیشتر به حضورش در دفتر انصاف اشاره شد، میزبان چند دانشجوی دیگر هم بودیم.
آقای سفیدی از دانشجویانی است که پس از حوادث سال گذشته، دچار مضیقه شد و گرچه به نظر میرسید از اصلاحات عبور کرده است اما همچنان به اثربخش بودن کار جمعی و فعالیت صنفی باور داشت؛ روزنهای که شاید بتوان از آن وارد شد و بخشی از نسل جوان را به آینده این کشور امیدوار ساخت.
آقایان زراعتکار و شمسالدینی، دو دانشجوی دیگر بودند که به مراسم هفتمین سالروز تشکیل تحریریه انصاف نیوز آمدند؛ دانشجویانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران که سوالات گوناگونشان درباره نحوه کار تحریریه انصاف را هر یک از اعضای تحریریه به فراخور کاری که بر عهده دارد برایشان توضیح داد.
آنان پیشنهاد کردند در مورد شرایط نظام سلامت و برنامه هفتم توسعه کار بیشتری در انصاف نیوز انجام شود. میگفتند کار «امید» هنوز یکسره نشده و میشود احیایش کرد.
سالی دیگر پیش رویمان…
مراسم هفتمین سالروز تشکیل تحریریه انصاف نیوز با حضور چهرههای گوناگون، رنگ و طعم و گرما گرفت. حالا در هشتمین سال فعالیت مستمر، تحریریه انصاف مصممتر از همیشه است که از مسیر اطلاعرسانی منصفانه و درست منحرف نشود. پیمودن این مسیر، با سختیهایی که بیش و کم همه میشناسیم، قوت قلب میخواهد و همراهی همراهان و اعتماد مخاطبان را بزرگترین قوت قلب و سرمایه خود میدانیم… سال دیگر، کارنامهای پربارتر را رقم میزنیم چنان که به وجودمان افتخار کنید…
انتهای پیام
از سخنان جلسه بر می اید. شبهه دفاع ظاهری از اسرائیل در میان عوام و شاید خواص نوعی واکنش اعتراضی به سیاست های حکومت است.
شاید این مساله از عوام پذیرفته شود اما از نخبگان خیر . زیرا نوعی زیر پا گذاشتن نه عقیده که اخلاق و وجدان بشری است . نوعی استفاده ابزاری از خون های به ناحق ریخته کودکان فلسطینی به بهانه کسب قدرت در فرصتی جدید است. نوشته های کنایه آمیز و دو پهلو همین آقای خدیر در عصر ایران و صبوری آقای موسوی به زعم خودش برای سکوت در قبال جنایات غزه . آقایان اگر در قدرت بودید که همیشه بوده اید جز در مواردی ایا همین سیاست های فعلی نظام در قبال مظلومان فلسطینی را داشتید و یا آنجا هم بر هدف سیاسی تمرکز داشتید تا زدن حرف حق
. بعید میدانم انصاف نیوز انصاف به خرج دهد و اين نوشته را منتشر کند.
کیا، عزیزم! از نوشته ات پیداست که خودت را هم جزو خواص! و نخبگان!! میدانی!؟ خوب است اندکی چشمانت را باز کنی و ببینی که همین مردم کوچه و بازار که بزعم جنابعالی عوام هستند، از کسانی که بعنوان خواص و نخبگان مدنظر شما در مصادر مسئولیت نشسته اند، بمراتب داناتر فهیم تر و آگاه تر اند؛ و در حقیقت مردم، خواص و نخبگان اند و این، عوام و ناآگاهان هستند که به اشتباه در مصادر مسئولیت تکیه زده اند! وضعیت مملکت و مردم را نمی بینی یا نمی خواهی ببینی!!؟
وقتی فهمیدم آقای خدیر صاحب امتیاز “امید جوان” هستند واقعا شوکه شدم. از مجلات زرد اصلا خوشم نمیاد. سطح فرهنگ و خواسته های جامکعه را به انبذال سوق میدهند.
بعضی وقت ها نظر دادن سخت می شود!…
موفق باشید…
همین…