آماری از سالمندان مشهد و روند افزایش سالمندی در کشور

«مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد: در حوزه دانشگاه علوم پزشکی مشهد بالغ بر 512 هزار نفر سالمند وجود دارد.»

بهاره موفقی در روزنامه خراسان رضوی نوشت: «گرد و غبار پیری بر هرم جمعیتی کشور نشسته است، طوری که 6/9 درصد از جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد را سالمندان تشکیل می دهند. وضعیت نگران کننده است و آمارها نشان می دهد که اگر این روند ادامه یابد، تا سال 2050 میلادی میزان جمعیت سالمند به بیش از 30 درصد افزایش خواهد یافت؛ موضوعی که اگر تمهیدات لازم در مواجهه با آن صورت نگیرد وضعیت کشور را همه جانبه تحت الشعاع خود قرار خواهد داد. همچنین در شرایط بغرنج از نظر نیروی کار با جمعیت سالمندی مواجه خواهیم شد که نیازمند مراقبت های درمانی هستند، در حالی که ظرفیت موجود، کفافِ پاسخگویی به نیازهای جمعیت سالمند را نخواهد داد. در این گزارش به گفت و گو با مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد می پردازیم تا وضعیت جمعیت سالمند تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد را جویا شویم.

سهم 6/9 درصدی جمعیت سالمندان تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد

محمد احمدیان، مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به چگونگی میزان آمارها درباره تعداد جمعیت سالمند در سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: هم‎اکنون در حوزه دانشگاه علوم پزشکی مشهد بالغ بر 512 هزار نفر سالمند وجود دارد. این عدد 6/9 درصد جمعیت دانشگاه را به خود اختصاص می دهد. حدود 48 درصد از سالمندان مرد و 51 درصد از آنان زن هستند. حدود 79 درصد ساکن شهرند و حدود 20 درصد در روستاها زندگی می کنند. وی افزود: به کسانی سالمند می گوییم که بالای 60 سال سن دارند، اما تعریف جهانی در برخی از کشورها سن 65 سال را مدنظر قرار می دهد. مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: وقتی شما می گویید سالمندی جمعیت، مولفه دومی که مطرح می شود این است که برای این 6/9 درصد جمعیت سالمند قرار است چه اتفاقی بیفتد.

طبق بررسی های آماری وزارت بهداشت، صندوق جمعیت جهانی سازمان ملل و مطالعات خودمان طی چند سال آینده میزان جمعیت سالمند از 10 درصد هم خواهد گذشت و در سال 2050 میلادی ممکن است به بالای 30 درصد برسد. طبیعتا مولفه سالمندی روی نیروی کار، نیروهای امنیتی، آموزش دهنده و… تاثیر می گذارد. وی افزود: بحث سوم پنجره جمعیتی است و به این اشاره دارد که تعداد موالید و کودکان و نوجوانان زیر 15 سال و تعداد افراد سالمند ما با هم مقایسه شوند. تا زمانی که میزان درصد سالمندان از مرز 70 درصد نگذشته باشد؛ یعنی میزان موالید ما بیشتر باشد، امیدی به پویایی و پیشرفت و گشتن چرخه اقتصاد ما هست؛ چون تعداد آدم‎هایی که کار می کنند نسبت به آدم‎هایی که بازنشست شده اند، بیشتر است. زمانی که این درصد از مرز 70 درصد بیشتر شود و تعداد سالمندان بیشتر شود، این پنجره بسته می شود. پیش بینی شده است که اگر با همین روند پیش برویم تا سال 1430 این پنجره بسته می شود.

روند افزایشی جمعیت سالمند طی سال‎های اخیر

دکتر احمدیان در پاسخ به این سوال که میزان جمعیت سالمند استان نسبت به میانگین کشوری چقدر است، بیان کرد: چندان فرقی ندارد. در کشور این میزان حدود 10 درصد است. در برخی از استان ها مثل شهرهای شمالی تا مرز 14 درصد هم رسیده است. وی در پاسخ به این سوال که برای جمعیت سالمند در سال آینده چه برنامه ای دارید، گفت: برنامه ریزی برای سالمندان دو بعد دارد که برای بعد سلامت برنامه داریم؛ برنامه های بهبود شیوه زندگی سالم برای سالمندان، ادغام آموزه های طب ایرانی برای سالمندان، مراقبت پایه سالمندان و خطرپذیری سالمندان چهار برنامه پایه ای است که بر اساس تعداد و پیش بینی آینده آن‎ها طرح ریزی شده است، اما این‎که در سطح کشور چه خواهد شد باید از استانداران پرسیده شود، چون این سالمندان در خیابان معبری برای عبور می‎خواهند، اتوبوس برای سوار شدن باید دارای پله های مناسب باشد، مراکز نگهداری و خدمات خاص خود را می خواهند که این برمی گردد به مدیریت خدمات شهری که آیا ما در آینده، شهری دوستدار سالمند را خواهیم داشت یا خیر.

دکتر احمدیان در پاسخ به این سوال که کدام شهرستان‎های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد به ترتیب بیشترین جمعیت سالمند را دارند، بیان کرد: شهرستان‎های کوهسرخ، درگز و قوچان دارای بیشترین جمعیت سالمند و شهرستان‎‌های تایباد، خواف و سرخس دارای کمترین میزان جمعیت سالمند در حوزه دانشگاه علوم پزشکی مشهد هستند. او درباره چگونگی سیر روند افزایش جمعیت طی سال‎‌های اخیر گفت: در سال 1399 به میزان 56/8 درصد، سال 1400 به میزان 84/8 درصد، سال 1401 و سال 1402 به میزان 59/9 درصد بوده است.

سیر سالمندی طبق مقایسه این چند سال یکنواخت بوده، اما افزایشی است. مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این سوال که تدبیر دانشگاه علوم پزشکی برای جلوگیری از سالمندی جمعیت چیست، بیان کرد: سالمندی پدیده ای طبیعی است که دارد اتفاق می افتد، اما برای پیشگیری از سالمندی ابزاری که در هر جامعه ای وجود دارد، جوانی جمعیت است؛ یعنی باید آمار ازدواج، ازدواج به هنگام و فرزندآوری افزایش یابد. این موضوع از طریق استانداری هر استان و وزرات کشور در قالب جوانی جمعیت در حال پیگیری است و دانشگاه علوم پزشکی مسئول کمیته بهداشت و درمان جوانی جمعیت استان ها هستند. ما غیر از این که کارهای آموزشی داریم، کارهای درمانی و تخصصی خود را نیز عهده دار هستیم.

او خاطرنشان کرد: تکان دهنده ترین آماری که در سطح کشوری روی آن مانور داده می شود این است که ما یک کشوری هستیم با میزان سالمندی 10 درصد که در کنارمان کشورهایی هستند که درصد سالمندی شان حدود 10 درصد یا کمتر است. اگر فاکتورهای جمعیتی در همین میزان باقی بماند تا سال 2050 میلادی میزان سالمندی در ایران به 30 درصد می رسد. یعنی کشوری پیر در بین کشورهای جوان می شویم که این موضوع از حیث نیروی کار و حفاظت از حریم‎مان مخاطره ای برای ما محسوب می شود.

وجود 1600 واحد مراقبتی برای سالمندان در سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد

مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به چگونگی اقدامات دانشگاه علوم پزشکی برای مراقبت از سالمندان بیان کرد: مراقبت از گروه سالمند ما بدین صورت است که در همه خانه های بهداشت و پایگاه های سلامت حدود هزار و 600 واحد مراقبتی داریم که به طور متوسط هر 12 هزار نفر جمعیت به یکی از پایگاه‎های ما در شهر و هر 4 هزار نفر به یکی از پایگاه‎های ما در روستاها دسترسی دارند. وی افزود: در این واحدها نیروی کارشناس بهداشتی آموزش دیده وجود دارد. مراقبت های این عزیزان از قبیل آزمایش چربی خون و قند خون رایگان انجام می شود. همچنین آموزش های مرتبط با سبک زندگی برای آن ها نیز رایگان است. کسانی که کسالت دارند و شناسایی می شوند توسط نیروی کارشناس ما به پزشک خودمان ارجاع داده می شوند که به صورت رایگان ویزیت می شوند. حتی اگر نیاز باشد به پزشک متخصص بیمارستان هم ارجاع می دهیم و مهم تر از آن پیگیر هستیم.»

انتهای پیام