انتقاد رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان بختگان از سدسازی در فارس
مریم شمالیان با رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان بختگان درباره‌ی موضوعات زیست‌محیطی بختگان در روزنامه شیرازنوین گفت‌وگویی داشته‌است که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید.
«علی‌رغم اینکه پاییز پربارشی برای کشور پیش‌بینی شده بود، اما پاییز بدون بارش خاصی به پایان رسید. پاییز چندان شبیه پاییز نبود و حالا زمستان بیشتر شبیه پاییز است و در حالی که درختان باید بدون برگ و عریان شده باشند، اما برگ‌های پاییزی آنها تازه نمودار شده است.
طبق آمار اعلام شده از سوی مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی سازمان هواشناسی اعلام کرده بود با توجه به تغییرات اقلیمی، پیش‌بینی‌های مورد انتظار فصل پاییز محقق نشده و بارندگی‌ها مطلوب نبوده است. میزان بارش ثبت‌شده نشان می‌دهد با کاهش جدی بارندگی مواجه هستیم؛ زیرا بارندگی امسال ۴۳ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده است.
وزارت نیرو نیز اعلام کرده که میزان پرشدگی سدهای بزرگ و مهم کشور از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهرماه ۱۴۰۲) تا دوم دی‌ماه، به ۴۰ درصد رسیده که نشان از خالی بودن ۶۰ درصدی مخازن سدهاست. کاهش بارندگی و خالی شدن منابع آبی قطعاً همچنین بخش کشاورزی را تحت تأثیرات نامطلوب خود قرار خواهد داد و تأمین آب برای بخش صنعت را نیز دشوار و با مشکل مواجه خواهد کرد.
اما وقتی شاهد کم‌آبی در بخش‌های مختلف هستیم، تالاب‌ها به محض کم شدن بارندگی و کمبود آب باید از حقشان بگذرند تا چرخ بخش کشاورزی و صنعت بچرخد.
این اتفاق همواره در حالی رخ می‌دهد که تمام سنگینی بار کم‌آبی بر دوش محیط‌زیست و تالاب‌ها می‌افتد و همین شده که با گذشت سال‌ها شاهد کم‌آبی و خشک شدن بسیاری از تالاب‌های کشور هستیم که تالاب‌های فارس نیز از این رویه بی‌نصیب نماندند.
باید از سهم هر بخشی کم شود تا روزهای خشک را پشت سر بگذاریم؛ اما متأسفانه در کشور ما این‌طور نیست و به نظر می‌رسد فقط حریف تالاب‌ها که در پایین‌دست حوضه آبریز قرار گرفته‌اند، می‌شویم.
شرایط تالاب‌های زیادی در کشور خوب نیست و این وضعیت به امسال یا دو سال گذشته برنمی‌گردد؛ مثلاً تالاب بختگان در استان فارس بیش از ۱۵ سال است که با بحران خشکی مواجه است. تاوان این بی‌توجهی به تالاب‌ها را با بروز گرد و غبار، بالا رفتن دمای منطقه و تحت‌تأثیر قرار گرفتن معیشت مردم محلی می‌پردازیم. در این خصوص با رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان بختگان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
خالی‌شدن آب زیر بستر تالاب‌ها در فارس
سیدحسن طباطبایی با اشاره به اینکه تالاب‌ها همواره مورد کم‌لطفی قرار گرفته‌اند، در گفت‌وگو با شیرازنوین می‌گوید: تالاب طشک و بختگان به لحاظ وسعت، از بزرگ‌ترین تالاب‌ها در کشور است؛ این تالاب از سال 85 به بعد حال و روز خوشی ندید و احداث 2 سد در بالادست آن (سد ملاصدرا و سیوند) کاهش حجم آب درودزن و سپس تالاب را رقم زد.
او ادامه می‌دهد: احداث سدها و حفر چاه‌ها عمده‌ترین دلایل انسانی هستند که منجر به کاهش سطح آب و خشکی تالاب‌ها می‌شوند؛ از سال 85 به بعد، حفر تعداد چاه‌های زیاد منجر به کاهش شدید حجم برداشت از آبخوان‌ها شد که مشرف به تالاب‌ها هستند.
رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان بختگان تصریح می‌کند: همین برداشت آب از طریق چاه‌ها و عوامل انسانی موجب شده است تا بیش از 10 متر از آب زیر بستر تالابی مانند پریشان خالی شود.
او اعلام می‌کند: قبل از سال 85 تراز آب زیرزمینی 1570 مترمکعب بود و آب بر بستر تالاب‌ها مشرف بود؛ اما پس از آن با افت سفره‌های آب زیرزمینی به میزان 70 تا 100 مترمکعب کاهش یافته است.
طباطبایی در ادامه با اشاره به نقش بارش‌ها در وضعیت تالاب‌ها عنوان می‌کند: مقایسه شدت تغییرات اقلیمی با شدت اتفافات در طبیعت نشان می‌دهد که احداث سد و حفر چاه‌های غیرمجاز، خشکی تالاب‌ها را در پی داشته است.
او در پاسخ به این سؤال که آیا دست پشت پرده‌ای برای عدم بارش‌ها ابرها وجود دارد، می‌گوید: چنین ادعایی به هیچ عنوان درست نیست و جنبه علمی هم ندارد. وقتی میکرواقلیم‌هایی مانند تالاب طشک و بختگان خشک شوند، بر بارش ابرها هم تأثیر می‌گذارد و هرچه تالاب‌ها خشک‌تر باشند، میزان بارش کمتر می‌شود؛ چراکه افزایش دما منجر به تبخیر بیشتر شده و ابرهایی که در این شرایط تشکیل می‌شوند، چندان منجر به بارش نمی‌شوند.
طباطبایی ادامه می‌دهد: زمین سال به سال در حال گرم‌تر شدن است و شاهد بارش کمتر و تبخیر بیشتر در ایران هستیم که محدود شدن بیلان آبی کمتر را در پی دارد.
زمین تب و لرز دارد
او می‌افزاید: طی 4 دهه گذشته شاهد افزایش بسیار قابل‌توجه احداث سدها بوده‌ایم و این در حالی است که سدسازی برای اقلیم‌های پرآب مناسب است، نه کشوری مثل ما که بارشش یک‌چهارم جهان و تبخیرش سه برابر میزان تبخیر در جهان است.
رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان بختگان همچنین با اشاره به اینکه سدسازی منجر به ایجاد رسوب می‌گردد هم عنوان می‌کند: در استان فارس هرجا باران ببارد، در انتهای حوزه شاهد آب پررسوبی هستیم؛ زیرا حجم انبوهی رسوب پشت سدها وجود دارد.
طباطبایی با تأکید بر اینکه زمین تب و لرز دارد، اظهار می‌کند: دلیل عمده بی‌بارشی‌ها در کشور ما تغییرات اقلیمی و گازهای گلخانه‌ای است؛ این وضعیت منجر شده که در کشوری مانند عربستان شاهد بارش برف باشیم و کشور ما با کم‌بارشی مواجه شود. این شرایط دقیقاً پاسخ زمین به ناهنجاری‌های اقلیمی بروز یافته است.
حقابه تالاب‌ها در زمان کشت رهاسازی نشود
او با اشاره به حقابه تالاب‌ها نیز می‌گوید: طبق قانون، اولویت اختصاص آب به ترتیب به آب شرب، محیط‌زیست و کشاورزی و صنعت باید باشد، اما در عمل آب برای کشاورزی و صنعت زودتر از تالاب رهاسازی می‌شود و اگر آبی اضافه آمد، به اسم حقابه تالاب رهاسازی می‌گردد؛ که باز هم همین آب در مسیر بیشتر نصیب کشاورزان می‌شود.
طباطبایی ادامه می‌دهد: در ستاد احیای تالاب‌ها مقرر شده بود که سال گذشته 100میلیون مترمکعب به عنوان حقابه تالاب‌ها به طشک و بختگان اختصاص یابد که تنها 25میلیون مترمکعب آن رهاسازی شد که اکثر آن در مسیر توسط کشاورزان برداشت شد. در پایان از این 25میلیون مترمکعب تنها 10 درصد نصیب تالاب شد و امسال هم که تاکنون حقابه‌ای رهاسازی نشده است.
او تصریح می‌کند: تالاب طشک و بختگان برای اینکه ارتفاع یک متری آب در خود داشته باشد، نیاز به یک‌میلیارد و 260میلیون مترمکعب آب دارد.
طباطبایی در ادامه با اشاره به پیامدهای اقتصادی و اجتماعی خشک شدن تالاب‌ها می‌گوید: خشکی تالاب طشک و بختگان بر معیشت مردم نی‌ریز، بختگان، ارسنجان، خرامه و… اثر می‌گذارد و آنها را ناچار به مهاجرت به شیراز می‌کند که از آن به عنوان خشک‌سالی اقتصادی یاد می‌کنیم و مهاجرت به شهرها هم منجر به تبعات اجتماعی می‌شود که از آن تحت عنوان خشک‌سالی اجتماعی یاد می‌کنیم. او تأکید می‌کند: حقابه تالاب باید در آخرین ایستگاه هیدرومتری تحویل تالاب داده شود و همچنین این رهاسازی نباید در زمان کشت انجام
شود.
او در پایان با اشاره به اینکه سالانه ظرفیت‌های عدیده‌ای در خصوص برداشت آب در استان تعریف می‌شود هم می‌گوید: باید در این خصوص با برنامه‌ریزی عمل شود؛ وگرنه مشکل خشکی تالاب‌ها بیشتر خواهد شد.»
انتهای پیام
