شكاف نخبگان و شكنندگی دولت‌ها
عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی در یادداشتی با عنوان «شكاف نخبگان و شكنندگی دولت‌ها» در روزنامه ایران نوشت:
اين روزها نحوه برخورد مخالفان تندروي دولت با آن تعجب همگان را برانگيخته است. هيچ عقل سليمي نمي‌پذيرد كه اين حد از دشمني کور و چشم بسته با دولت انجام شود. هرچند اكثريت اصول‌گرايان فاصله خود را از تندروها حفظ كرده‌اند، ولي آنها سكوت را ترجيح داده‌اند، سكوتي كه معلوم است به نفع كشور نيست. این تقابل عیر مفید و زیانبار حتی به سطح مدیران قوا نیز سرایت کرده است. شدت مخالفت‌ها در ادبيات رسانه‌اي آنان نيز بازتاب دارد. وقتي كه مطالب آنان را مي‌خواني احساس مي‌كني كه در يك جامعه آنارشيستي زندگي مي‌كني. استفاده از چنين ادبياتي از طرف يك گروه برانداز چندان دور از ذهن نيست، ولي از كساني كه خود را مقيد به قانون معرفي مي‌كنند، پذيرفتني نيست. جمله‌اي از امام علي (ع) در توصيف فردي كه با شدت هرچه تمام‌تر عليه ديگري بدگويي و مخالفت مي‌كرد به اين مضمون نقل شده است كه او را همچون کسی دانسته که براي كشتن مخالفش كه پشت او ايستاده حاضر است شمشير را به سينه خود فرو ببرد بلكه از آن طرف بيرون آيد و آن فرد را زخمي كند. در واقع ضربه زدن به ديگري را به قيمت خودكشي خود مي‌خواهد! اين افراد نيز چنان رفتار مي‌كنند كه گويي از آتش زدن اين قيصريه هيچ ابايي ندارند.
اين روزها متن طنزي به عنوان نامه محمدرضا شاه به كارگردان سريال معماي شاه منتشر شده است كه نشان مي‌دهد داشتن حداقلي از واقع‌بيني در تحلیل سیاسی و تاریخی نيز بد نيست. وقتي كه همه چيز را سياه و سفيد ببينيم، نتيجه همين مي‌شود كه مردم از ديدن چنين سريال‌هايي نيز منزجر و روگردان مي‌شوند. ظاهراً ما نه فقط با تاريخ بلكه با واقعيت موجود سياست در اين سرزمين نيز همين گونه برخورد مي‌كنيم. طرف مقابل چنان همه چيز را سياه مي‌بيند كه حاضر نيست به كوچك‌ترين دستاوردهاي اين دولت نيز اقرار و اذعان كند، حتي بدتر از آن اينكه دستاوردها را وارونه جلوه مي‌دهند. كاري كه با دشمنان اين مملكت هم نبايد كرد و حدي از انصاف را بايد رعايت نمود. بگذريم.
اخيراً گزارش سالانه شاخص شكنندگي دولت‌ها از سوي “بنياد براي صلح” براي سال 2016 منتشر شده است. براساس اين گزارش فنلاند بهترين نمره را دارد. كه از صفر نمره شكنندگي تا 120 نمره كه بدترين حالت است، نمره 8/18 را آورده كه پايدارترين دولت و حكومت را در بلندمدت دارد. كشورهاي بعدي هركدام با فاصله 10 امتياز منفي اختلاف طبقه‌بندي شده‌اند و بدترين کشور نيز سومالي با نمره شكنندگي 114 است. و كشورهايي كه از نمره 90 بيشتر دارند، در موقعيت بالاي خطر از حيث شكنندگي تلقي مي‌شوند.
اين شاخص از مجموع 12 شاخص ديگر به دست آمده كه آنها نيز هركدام به تناسب از چند شاخص جزيي‌تر به دست آمده‌اند. هركدام از اين 12 شاخص ميان صفر و 10 متغير هستند. برخي از اين شاخص‌ها عبارتند از مشروعيت دولت، کیفیت خدمات عمومي، چنددستگي نخبگان، تنش‌هاي گروهي، فرار مغزها، فقر و ركود اقتصادي، فشارهاي جمعيتي و… نمره ايران 9/86 است كه در رتبه 47 از كل 178 كشور قرار دارد. يعني دولت در 46 كشور وضع شكننده‌تري از ايران دارند، در مورد جزییات نمره ايران چند نكته بسيار مهم است.
اول اينكه نمره ايران نسبت به 10 سال پيش بدتر شده و به اندازه 1/4 نمره شكنندگي آن افزايش يافته است. بدترين نمره ايران در سال 1389 است كه 92 است و از مرحله High warning كه 90 است گذشته بود. ولي در سال‌هاي اخير اين شاخص بهبود يافته و از آن كاسته شده است.
نكته بسيار مهم ديگر بدترين شاخص از ميان شاخص‌هاي 12گانه ايران، شاخص چنددستگي نخبگان سياسي است كه از حداكثر رقم ممکن یعنی 10، عدد 6/9 را براي ايران منظور كرده‌اند. اين شاخص در ایران نه تنها بدترين امتياز را دارد، بلكه در سال‌هاي گذشته و بر خلاف سایر شاخص‌ها بدتر هم شده است. در سال 2015 برابر 4/9 بوده، در 5 سال پیش، 3/9 بوده و در روند تغییرات 10 ساله 9/8 بوده كه به مرور افزايش يافته است. شايد گمان كنيد كه اينها ارزيابي‌هاي سوگيرانه و خصمانه غربي‌هاست. ولي باور كنيم كه هرچه باشد مردم دنيا براساس اين ارزيابي‌ها با ساير كشورها تعامل و رفتار مي‌كنند.
واقعيت اين است كه وحدت نخبگاني در ايران در حداقل قابل تصور است. وقتي كه مي‌بينيم يك نفر مذاكرات خصوصي را درست يا تحريف شده منتشر مي‌كند و هيچ‌كس هم از اول سوالي نمي‌كند، و به منافع ملي ضربه مي‌زند، اين امر نشانگر اوج شكاف نخبگاني است. گويي كه هيچ فصل‌الخطابي براي جمع كردن اين شكاف وجود ندارد و فعال نيست. متأسفانه دومين شاخصي كه بدتر از ساير موارد است مربوط به شاخص قانون است كه نمره 5/9 دارد. فساد جزيي از اين شاخص است. وقتي اين شاخص در وضعيت بحراني باشد به معناي آن است كه فصل‌الخطابي براي رفع اختلافات ميان نخبگان نيز نيست. جامعه ايران هيچ‌گاه به اندازه امروز به تفاهم نخبگانش نيازمند نبوده ولي هيچ‌گاه به اندازه امروز شاهد تفرق آنان نیز نبوده است.
انتهای پیام
