مینیاتور با طعم بستنی

مریم و مرجان بنی اسدی دو خواهر دوقلوی ایرانی که دست تقدیر آنها را سر از پاکستان درآورد حالا بعد از سال ها سکونت در آنجا، با دست پر به ایران برگشته اند و نمایشگاهی دو نفره با عنوان «دو حضور» از کارهایشان برگزار کرده اند. کارهایی که رنگ و بوی ایرانی دارند.

فاطمه محفوظی، سرویس هنری انصاف نیوز: مریم مینیاتورهایی با جزییات زیاد به تصویر کشیده که در نگاه اول لبخند را به لبان شما می آورد. چون بر خلاف مینیاتورهایی که تاکنون دیده اید خبری از شاه و به تصویر کشیدن واقعه ای جدی نیست بلکه صحنه هایی ساده از بستنی خوردن دانشجویان و نوشابه و پیتزا خوردن مردم می بینیم. مرجان نیز فرش هایی بافته که تار و پودشان نخ نما شده است.

متن گفتکوی انصاف نیوز با این دو خواهر در پی می آید:

انصاف نیوز: کمی از خودتان بگویید.

مریم بنی اسدی: مریم بنی اسدی هستم. متولد 72. کارشناسی مینیاتور دانشگاه  لاهور دارم و در حال خواندن دوره ی ارشد هستم.

مرجان بنی اسدی: من هم مرجان بنی اسدی هستم. دو قلو هستیم و من هم همان رشته ی خواهرم را می خوانم.

 انصاف نیوز: درباره تجربه برگزاری نمایشگاه در ایران به عنوان اولین بار برایمان بگویید.

مرجان بنی اسدی: ما نمایشگاه های متعددی در لاهور، کراچی و اسلام آباد به طور گروهی داشتیم. بعد از فارغ التحصیلی در تابستان به این فکر افتادیم که کارهایمان را در ایران نیز نمایش دهیم. چون کارهایمان مرتبط بود با هویت ایرانی و به طریقی می خواستیم آن ارتباط را با ایران و پاکستان برقرار کنیم.

مریم بنی اسدی: سبک مینیاتوری من مغولی است. تلفیق سبک مغول و پرشین. صحنه هایی که به تصویر کشیدم مدرن و موضوعاتی روزمره هستند. صحنه هایی که در پاکستان با آنها روبرو بودم یا صحنه هایی از دانشگاه. دوست داشتم کارهایم را در ایران نشان دهم و ببینم مردم ایران نظرشان راجب تلفیق صحنه های مدرن و مینیاتور چیست.

انصاف نیوز: در ثبت لحظاتتان، سهم فرهنگ ایرانی چقدر بوده؟

مریم بنی اسدی: در پاکستان متوجه شدم مینیاتوری که آنجا آموزش می دهند متفاوت است با ایران و آزادی بیشتری دارد. همزمان هر تابستانی که به ایران می آمدم پیش استادان مینیاتور مثل آقای محمد آقامیری می رفتم تا ببینم که آموزش اینجا چه گونه است و چه تفاوتهایی با آنجا دارد که همین امر در کارهایم خیلی به من کمک کرد.

مرجان بنی اسدی: به نظر من آموزش دیدن در ایران خیلی کمک کرد به کار ما. ما در لاهور فقط سبک را آموزش دیدیم و برای اجرا خیلی آزاد بودیم حتی خیلی ها به صورت ویدئو آرت یا اینستالیشن هم کار می کردند و اصلا دانشگاه در این زمینه محدودیتی برای دانشجو نداشت.

انصاف نیوز: در خارج از کشور فقط در پاکستان نمایشگاهتان برگزار شده؟

مرجان بنی اسدی: بله. ما در سه شهری که مریم گفت نمایشگاه گروهی داشتیم و در ایران هم اولین بار است که برگزار می کنیم و اولین بار است که دو نفره برگزار می کنیم. خیلی جالب است برای مخاطب چون با اینکه دو قلو هستیم ولی سبک کارهایمان کاملا متفاوت است و خیلی تجربه خوبی بود و حتما در آینده باز هم دو نفره نمایشگاه برپا می کنیم.

انصاف نیوز: جو نمایشگاه های پاکستان در مقایسه با ایران چه گونه است؟

مریم بنی اسدی: به نظر من مخاطب در پاکستان خیلی خاص است. چون اختلافات طبقاتی خیلی زیاد است و مردم عادی خیلی اهل گالری دیدن نیستند. ولی در ایران سایت های گالری گردی زیادی هست و مردم برای دیدن گالری ها برنامه می ریزند. این خیلی خوب است چون آدمهای مختلفی می بینی، نظرات مختلفی می شنوی. ولی در پاکستان هنر، مردمی نیست و مخاطب خاص خودش را دارد. با اینکه لاهور درس خواندیم ولی شهر کراچی به مراتب خیلی بهتر از لاهور و اسلامشهر بود. گالری های اصلی شهر همه در یک جا جمع شده اند و تو با یک روز وقت گذاشتن می توانی کلی گالری بروی و اثر هنری ببینی ولی در لاهور گالری ها خیلی پراکنده اند و دسترسی به آنها سخت است. خودشان هم می گویند لاهور هنرمند می پروراند و به کراچی می دهد. کراچی شهر اصلی ست برای مخاطب هنر.

انصاف نیوز: استقبال از کارهایتان در ایران بهتر بوده نسبت به پاکستان؟

مرجان بنی اسدی: نه استقبال در پاکستان نیز خوب بود چون هم کارها متفاوت بود و هم چون خارجی بودیم و برایشان جدید بود کارها. ولی در ایران فرهنگ گالری رفتن جا افتاده تر است.

انصاف نیوز: از چه زمانی متوجه شدید به هنر علاقه دارید؟ با توجه به اینکه رشته ی تحصیلی تان علوم تجربی بوده چطور سر از این رشته در آوردید؟

مریم بنی اسدی: از آنجایی که خانواده ها به هنر به عنوان رشته تحصیلی، خیلی جدی نگاه نمی کنند ما هم روبرو شدیم با این قضیه. خونواده می گفت که یک دکتر هم می تواند هنرمند شود. برای همین تجربی خواندیم ولی علاقه مان به هنر کماکان بود. کلاسهای موسیقی می رفتیم، کلاسهای نقاشی. بعد از اینکه بنا به شرایطی مجبور به مهاجرت به لاهور شدیم دو سه ماهی معماری خواندیم ولی بعد که با دانشگاه ملی لاهور آشنا شدیم تصمیم خود را برای نقاشی گرفتیم که خیلی تصمیم خوبی بود، راضی هستیم و پشیمان نیستیم.

انصاف نیوز: درباره کارهایتان دوست دارید بیشتر سلیقه ی خودتان باشد یا به سلیقه مخاطب و فروش آثار هم توجه می کنید؟

مریم بنی اسدی: تجربه نمایش کارهایمان در ایران به خودی خود برایمان مهم بود و اصلا به فروش کارها فکر نکردیم. بیشتر دلمان می خواست کارهایمان در ایران هم دیده شود. ولی زمانی که پاکستان بودیم استادی داشتیم به نام آقای بشیر احمد که خیلی معروف هم هستند در زمینه ی مینیاتور و اصلا خودشان دپارتمان مینیاتور را در سال 1982 در پاکستان تاسیس کردند که همین امر باعث شد پاکستان اولین کشوری باشد که برای رشته مینیاتوری مدرک کارشناسی ارائه کند. ایشان به جنبه ی فروش آثار اهمیت ویژه ای می دهند و دانشجویان تازه وارد را تشویق به فروش کارها می کنند. به دلیل اینکه کارهای مینیاتوری کوچک و قابل حمل هستند برای ارائه خیلی راحت می توان آنها را جابجا کرد و به نمایش گذاشت. برای ما هم طبیعی است که دوست داریم بعد از سال ها تحصیل در کلاس های مختلف و صرف هزینه، به استقلال مالی برسیم و به اندازه ای این موضوع را در کارها در نظر می گیریم.

انصاف نیوز: خانم مرجان بنی اسدی، کمی درباره کانسپت کارتان برای ما توضیح بدهید. هدف تان از نقاشی کردن فرش هایی به تحلیل رفته چه بوده؟

مرجان بنی اسدی: مردم پاکستان با اینکه همسایه ی ایران هستند، خیلی کم درباره فرش می دانند. فرش برای من مثل خانه بود و با اینکه در پاکستان بودیم چون در خانه فرش داشتیم و پدر و مادرم کنار ما بودند حس می کردم در ایرانم. هر ایرانی از بچگی با فرش بزرگ شده و همه در خانه هایمان فرش داریم. تمرین های من هم با این موضوع پیش رفت که در ابتدا فیگور هم داشت ولی بعد احساس کردم که خودِ فرش همان حس را منتقل می کند و گویی دارای فیگور است برای همین فیگورها را حذف کردم تا فرش به خوبی دیده شود. در مورد نخ نما بودن فرش ها باید بگویم که می خواستم حضور مدرنیته را در عصر حال نشان دهم که شاید باعث کمرنگ تر شدن نقش فرش و حضور افراد دور تا دور آن شده ولی هنوز هم وقتی که یک فرش را می بینیم برایمان حس نوستالژیکی دارد و عزیز بودنش را می بینیم. با اینکه نخ نماست ولی زیبا است و نگه اش می داریم. مثلا ما در ایران هیچ وقت با کفش روی فرش نمی رویم ولی در پاکستان امری عادی است. فرش برای ما فقط یک کالا نیست و یک بار معنوی قوی هم دارد. و همین جنبه ی معنوی فرش، الهام بخش کار من بوده است.

انصاف نیوز: می شود گفت با رفتن به پاکستان و کمرنگ تر شدن خاطرات تان از ایران و دوران کودکی تان، باعث شده فرش را که ارتباط دهنده ی شما با آن دوران است به طور نخ نما شده ای نشان دهید.

مرجان بنی اسدی: بله. به طوری جایگیزینی خاطره ای با خاطره ی دیگر است و خیلی خوشحالم که مخاطب با دیدن آثارم این ارتباط را می فهمد. ولی یک جنبه ی شخصی هم دارد و آن مربوط به آینده ی من است و تصمیمی که هنوز برایش نگرفته ام. اینکه بعد از پایان تحصیلاتم پاکستان بمانم یا بیایم ایران و… فکر می کنم آدم در یک سنی به جایی می رسد که دیگر خود را متعلق به یک جا نمی داند.

انصاف نیوز: در پاکستان ارتباط مخاطب با کارهایت چطور بود؟

مرجان بنی اسد: خیلی راحت با کارهایم ارتباط برقرار کردند. چون آنها هم از فرش استفاده دارند و تا حدودی فرهنگشان شبیه به ما است. مسلمان هستند مثل ما و خیلی هم ایران دوست هستند.

انصاف نیوز: شما خانم مریم بنی اسدی درباره مینیاتورهایتان برای ما بگویید. چه حسی از لحظه هایی که ثبت کردید داشتید؟

مریم بنی اسدی: من مینیاتورهای قدیمی خیلی نگاه می کنم. مخصوصا مینیاتورهای مغولی، که روال کارشان به این صورت بود که پادشاه ها به آنها دستور ثبت یک لحظه را در قالب مینیاتور به آنها می دادند. برای کار خودم دوست داشتم لحظه هایی را ثبت کنم و تصور کنم که صد سال دیگر آیندگان چگونه به این مینیاتورها نگاه می کنند. با توجه به اینکه مینیاتور در حال کمرنگ شدن است، می خواستم با این کار آن را زنده نگه دارم و مردم ببینند. در ایران هم خیلی خوشحالم که برای مخاطب نگاهم جالب بود و توانستند با دیدن مینیاتورهای من، مینیاتورهای قدیمی را درک کنند. برای خود من هم همین طور است و به درک من کمک زیادی کرد، نسبت به وقتی که بدون هیچ اطلاعی مینیاتورهای قدیمی را می دیدم.

انصاف نیوز: در ایران با سبک کارهایی که به کارت نزدیک باشد مواجه نشدی؟

مریم بنی اسدی: حقیقتش نه. من ندیدم مینیاتوریست ها چنین کارهایی کرده باشند اگر هم کسی انجام داده دیگر در حوزه ی مینیاتور نیست. مثلا برخی کارهای آیدین آغداشلو بسیار ملهم از سبک مینیاتور است. و این سبک ها در پاکستان نیز زیاد استفاده می شود.

انصاف نیوز: بین مکاتب ایرانی، بیشتر از کدام مکتب الهام گرفتید یا دوست داشتید؟

مریم بنی اسدی: راستش در پاکستان خیلی از نظر تئوری با ما کار نمی کنند و این یکی از نقاط ضعف سیستم آموزشی دانشگاه بود. جز دو سبک مغولی و پرشین دیگر چیزی آموزش نمی دهند. برای همین خیلی با مکاتب آشنایی ندارم و در کارم از همه ی مکاتب یک جورهایی بهره بردم تا با سبک خودم تطبیقشان دهم.

انصاف نیوز: درباره هنرمندانی ایرانی یا پاکستانی که از کارهایشان کمک گرفته اید برای ما بگویید؟

مریم بنی اسدی: من و مرجان در ایران نزد استاد خطایی می رفتیم که کارهایشان خطوط نرم مینیاتور را دارد. کارهای ایشان را دوست دارم. با اینکه مینیاتور نیست. در پاکستان هم استاد آرام نعیم بسیار خوب بودند و کمک کردند. یا عمران قریشی که بسیار در سطح بین المللی مطرح هستند. در کل من به پروسه ی کارهای هنرمندان بسیار توجه دارم و کارهایشان را از قدیمی تا جدید دنبال می کنم. مثلا کارهایی که در 1995 انجام داده اند مینیاتورهای سنتی با دید مدرن است و الان دیگر کار مینیاتور انجام نمی دهند. کارهای اینستالیشن بزرگ انجام می دهند. ولی هنوز هم الهامی از مینیاتور دارند.

انصاف نیوز: شما چند تا گالری گروهی برگزار کردید، گالری های گروهی چه تفاوتی با این گالری دو نفره تان دارد؟

مرجان بنی اسدی: تجربه ی دو نفره خیلی خوب بوده. از بقیه بهتر بوده و حتی برای آینده هم قصد داریم همین را ادامه دهیم. وقتی یکی متوجه دوقلو بودن ما می شود برایش خیلی عجیب و جالب است که چقدر کارهامان متفاوت است. ولی در نمایشگاه های گروهی کسی متوجه این امر نمی شود.

انصاف نیوز: مهمترین دغدغه ای که دارید چیست؟

مریم بنی اسدی: بیشترین دغدغه ی ما در حال حاضر دوره ی ارشد است که در حال خواندن آن هستیم. ولی مساله ی مهمتر ما این است که بعد از آن چه قرار است شود؟ ما کجا هستیم؟ در کجا می خواهیم کار کنیم چون هنر خیلی نمی شود به جنبه ی کاری آن نگاه کرد. در سنی هستیم که به آینده نگاه می کنیم در حالی که نمی دانیم چه اتفاقی قرار است بیفتد.

انصاف نیوز: به برگزاری نمایشگاه در کشورهای دیگر فکر کرده اید؟

مرجان بنی اسدی: قطعاً. ایران برای ما یک شروع بود. می خواهیم در ادامه با کشورهای اطراف ارتباط برقرار کنیم و آنجا هم نمایشگاه بگذاریم. باید ببینیم چه پیش می آید. چون همین ایران هم خیلی ها ما را از برگزاری گالری در اینجا ترساندند ولی بلاخره اتفاق افتاد. نباید آدم بترسد. فقط باید برود جلو. این اتفاق خوبی بود که در آینده ممکن است همکاری ما با گالری طراحان آزاد بیشتر شود و برخی هنرمندان از پاکستان را تشویق به برگزاری گالری در اینجا کردیم و رابطه ای در هنر بین ایران و پاکستان ایجاد کنیم.

انصاف نیوز: درباره جایزه ی اسکولار شیپ دانشگاه ملی لاهور که آن را کسب کردید برای ما بگویید.

مریم بنی اسدی: هر ساله دانشگاه به پنج نفر از هر ورودی که بالاترین فعالیت و امتیاز را کسب کنند این جایزه را می دهد. ما هم هر سال موفق به دریافت این جایزه از بین 40 نفر می شدیم که خیلی تشویق خوبی بود و به ما انرژی می داد.

انصاف نیوز: رشته ی هنری دیگری را دنبال می کنید؟

مرجان بنی اسدی: من بله موسیقی کار می کنم. تار می زنم که در پاکستان در جشن پایان سال قطعه ای اجرا کردم و برنده ی جایزه ی موسیقی آن شدم. مریم نیز سنتور و تنبک کار می کند.

انصاف نیوز: چه هدفی دارید و چه چیزی انگیزه بخش شماست؟

مریم بنی اسدی: اینکه محدود نشویم به جایی و چهره ی مطرحی شویم. دیگر اینکه صحنه های خوب را نشان بدهم. در کارهای مینیاتور من، صحنه هایی از زندگی شاد پاکستانی ها را می بینید. مثل بستنی خوردن، خرید، بازی و… خیلی از هنرمندان پاکستانی که مطرح شدند به حاطر نشان دادن صحنه های خون و تروریسمی بود در حالی که به نظر من جنبه های مثبت را نشان دهی و دیده شوی خیلی مهم تر است تا اینکه به جوانب منفی فقط فوکوس کنی. یا در کارهایم همه نوع آدمی هست. آدم با حجاب، آدم بی حجاب، کارگر یا… که همه در یک سطح و اندازه هستند. مثل کارهای بهزاد. ولی یک سری مینیاتور هست که شاه را بزرگ می کشند و نوچه هایش را کوچک. در حالی که همه برای من مساوی هستند.

مرجان بنی اسدی: من  بیشتر برایم ارتباط مخاطب با کارم مهم است. اینکه به من بگوید تابلو چه حسی به او داده و از اینکه ببینم درست متوجه شده خیلی خوشحال می شوم.

انصاف نیوز: سهولت برقراری ارتباط بین اثر و مخاطب برای شما مهم است. نظرتان درباره آثاری که رویه برعکس را در پیش گرفته اند و سعی در پیچیده نشان دادن هنر و غیر قابل فهم کردن آن دارند، چیست؟

مرجان بنی اسدی: وقتی هنر می خوانی محیط دانشگاه باعث می شود تو به خودت بقبولانی که این کارها هم هنر است. من به شخصه به هر نوع هنری احترام می گذارم و چیزی را رد نمی کنم و دید بازتری پیدا کرده ام و سعی می کنم هنگام دیدن کارهای اینستالیشن و ویدئو آرت، ارتباطم را برقرار کنم. ولی خودم هنر نقاشی را دوست دارم. خیلی ها از من می خواهند روی خود فرش کارهایی بکنم ولی من نقاشی روی بوم را می پسندم. شاید در آینده امتحان کنم.

انصاف نیوز: و حرف آخر؟

مریم بنی اسدی: حرف آخر اینکه آدم باید برود جلو و نگذارد چیزی نگه اش دارد. خیلی ها من و مرجان را از هنر مایوس کردند و نظرات خیلی متفاوتی می دادند. یا مثلا اساتیدی که برای یادگیری نزدشان می رفتیم می گفتند نمی توانید طی دو ماه چیزی یاد بگیرید. آدم باید به خود ایمان داشته باشد. این خوب است که با بقیه مشورت کنی ولی خیلی وقتها باید راه خودت را بروی و به خودت ایمان داشته باشی. جلو بروی و ببینی چه درهایی به رویت باز می شود.

نمایشگاه دو حضور تا 21 دی در گالری طراحان آزاد واقع در میدان فاطمی، میدان گل ها، میدان سلماس، پلاک 5 برگزار است و از ساعت 4 تا 8 عصر برپاست.

انتهای پیام