ظریف: مردم بزرگترین مانع در برابر تهدیدات هستند | صالحی: گفتمان «هر کسی می‌خواهد برود» خطرناک است | صالحی امیری: ریل نظام حکمرانی باید تغییر کند
نشست علمی آسیب شناسی مهاجرت نخبگان با حضور جواد ظریف، علی‌اکبر صالحی و سیدرضا صالحی امیری در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش انصاف نیوز، این نشست ابتدا قرار بود در «سالن حافظ» مجموعه خانه اندیشمندان برگزار شود، که به دلیل ازدحام جمعیت و استقبال متفاوت از این نشست، به «سالن فردوسی» منتقل شد.
ابتدا جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در دولت حسن روحانی ضمن تاکید بر شناخت علت و چرایی مهاجرت نخبگان، این مسئله را متاثر از سه آسیب دانست.
او فاصله گرفتن از انسان محوری، ناامیدی و برنامه ریزی بر اساس اوهام و آرزوها را از جمله اصلی‌ترین دلایل مهاجرت نخبگان دانست و افزود: مقصود از انسان محوری این است که مردم مهمترین سرمایه‌ی ما هستند. ما مزیت انقلاب اسلامی در جذب مردم را خرج کارهایی کردیم که در آن تخصص نداریم.
جواد ظریف در ادامه «ناامیدی» را علتی مهم برای مهاجرت ایرانیان دانسته و افزود: ما در سال ۹۴ و ۹۵ شاهد مهاجرت معکوس نخبگان بودیم. یعنی نخبگان به ایران باز می‌گشتند. دلیلش این بود که امیدی به آینده در بین مردم ایجاد شده بود و به دلیل همین امید بود که تورم و آمارهای اقتصادی ما در آن زمان بهبود یافته بود.
ظریف در ادامه به نقش رسانه در ترویج ناامیدی پرداخت و افزود: در همان دوران وزارتم سفری به کربلا داشتم. وقتی در کربلا بودیم، یک آقای لبنانی که جانباز حزب الله لبنان در جنگ با رژیم صهیونیستی بود، آنجا من را دید و از من تشکر کرد و گفت شما دنیای اسلام را سربلند کردید. اما در همان سفر، یک آقای ایرانی من را دید و گفت شما ما را ذلیل کردید! آن آقای ایرانی تحت تاثیر بمباران ذلت آفرین صداوسیما آنطور گفت در حالی که برخورد آن جانباز لبنانی شکل دیگری بود.
او در ادامه به عامل سوم مهاجرت یعنی برنامه ریزی بر اساس اوهام پرداخت و افزود: جوانی که مهاجرت می‌کند یک آرزوهایی در مورد دنیای خارج دارد در صورتی که بقیه کشورها آنطور که تصور می‌کند نیست. از آقای روح الله رمضانی نقل می‌کنم که گفتند مشکل جامعه ایران از زمان صفویه این است که بر اساس آرزوها و نه مقدورات برنامه‌ریزی می‌کنند.
آقای ظریف همچنین ایرانیان خارج از کشور را یک فرصت برای کشور دانست و ادامه داد: گرچه مهاجرت در قرآن آمده و ذاتا بد نیست اما مهاجرت برای جامعه ما یک حقیقت تلخ است؛ حالا به هر دلیلی این مهاجرت رخ داده؛ ما که نباید جوان نخبه‌ای که مهاجرت کرده را تهدید بدانیم. او هم دلسوز کشور خودش است و خواهان آبادانی ایران است. ما باید زمینه مهاجرت معکوس نخبگان را فراهم بیاوریم.
ظریف در پایان، مردم ایران چه در داخل و چه در خارج از کشور را مهمترین منبع و برساخت قدرت و بزرگترین مانع در برابر تهدیدات دانست.
در ادامه‌ی مراسم، علی‌اکبر صالحی وزیر اسبق امور خارجه نیز نکاتی را در خصوص مسئله مهاجرت نخبگان مطرح کرد.
صالحی با مقایسه‌ی دهه‌ی اول انقلاب با زمانه‌ی فعلی گفت: اوایل انقلاب و در زمان جنگ، جوانان دانشگاهی دائم به دنبال این بودند که به جبهه‌ها بروند اما امروز جوان دانشجو به دنبال مهاجرت و رفتن از کشور خودش است. دلیل آن شوق، معرفت‌شناسی امام بود که جوانان را جذب کرده بود اما امروز جوانان ما پرسشگری می‌کنند و متاسفانه ما به سوالات آنها به طور دقیق پاسخ نمی‌دهیم.
او در ادامه افزود: متاسفانه ما در معرفی اسلام از طریق مناسک وارد شدیم نه از طریق حب اسلام؛ اگر دین را با عشق معرفی می‌کردیم، مناسک هم به دنبال آن می‌آمد. ما دین را درست معرفی نکردیم و جوانان را جذب نکردیم. اگر کوچکترین مشکلی در یک جوان دیدیم فوری برخورد کردیم و این مسئله در ترغیب یک جوان نخبه به مهاجرت موثر واقع شده است.
صالحی در ادامه جوان ایرانی را کوشا و سختکوش دانست و اضافه کرد: جوان ایرانی اهل کار و تلاش است اما به این شرط که شرایطش فراهم باشد و امید داشته باشد. با بخشنامه و دستور نمیتوان از مهاجرت نخبه پیش گیری کرد بلکه باید زمینه را برای آنها فراهم کنیم که بمانند.
صالحی افزود: برخی در تریبون نماز جمعه بزرگوارانه صحبت می‌کنند و البته نیت خیر هم دارند و مثلا می‌گویند که آقای دولت! قیمت‌ها را بیاورید پایین! این خیلی خوب است اما سوال این است که چگونه قیمت را پایین بیاورد؟ مگر دولت قصدی غیر از پایین آوردن قیمت هم دارد؟ بنابراین با دستور و بخشنامه نمیتوان کاری کرد.
وزیر اسبق امور خارجه در ادامه افزود: متاسفانه ما دین را در ذهن جوان تاریک نشان دادیم و آن گوهر گرانبها را درست برای جوانان معرفی نکردیم و همین مسئله در مهاجرت جوانان موثر واقع شده است.
صالحی گفت: من چندین بار مطلبی را شنیدم که خیلی از جوانان حرف‌شان این است که حتی اگر شرایط اقتصادی هم دخیل نباشد اساسا ما نمی‌خواهیم در ایران باشیم، اگر این مسئله صحت داشته باشد خیلی خطرناک است. یعنی ما هیچ نقطه امیدی برای این جوان نگذاشته‌ایم. جوان گفته اگر حتی مشکل معیشتی و اقتصادی هم نباشد هم من می‌خواهم بروم! این مسئله خیلی خطرناک است.
صالحی ترویج گفتمان «هر کسی می‌خواهد برود» و تاثیر آن بر نسل جوان را بسیار خطرناک توصیف کرد و افزود: این گفتمان قطعا بر ناامیدی و مهاجرت نخبگان تاثیر می‌گذارد و خطرناک خواهد بود.
در پایان، سیدرضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ دولت حسن روحانی مهاجرت را در حالت کلی یک امر طبیعی در همه‌ی کشورها دانست اما مشکل مهاجرت در ایران را عدم دسترسی به آمار و ارقام مربوط به مهاجرت خواند.
او افزود: ما بعضا مجبوریم از کانون‌های مهاجر پذیر، آمارهای مهاجرت را دریافت کنیم و شاید از معدود کشورهایی باشیم که هیچ وقت نتوانستیم آمار دقیقی از میزان مهاجرت و فرار مغزها داشته باشیم.
وزیر اسبق فرهنگ افزود: باید ببینیم چرا جوان نخبه فرار را بر قرار ترجیح میدهد. در واقع علت العلل این مسئله در مطالعاتی که ما انجام دادیم، الگوی معیوب حکمرانی در چند دهه گذشته بوده که نسل جوان، اهل قلم، اهل علم و اندیشه را به مهاجرت ترغیب کرده است.
صالحی امیری در ادامه به تبیین نقش حکمرانی معیوب در مهاجرت ایرانیان و به خصوص نخبگان پرداخت و گفت: قطعا حکمرانی معیوب در تمایل به مهاجرت موثر است. این آمار رسمی است که حدود شصت درصد عامه مردم تمایل به مهاجرت دارند. در دانشجویان این عدد به شصت و هفت درصد می‌رسد. چه کردید با این جامعه؟!
او نظام حکمرانی معیوب را عامل اصلی رانش نسل فرهیخته و توسعه گرا دانست و گفت: اگر فرض کنیم همین امروز مسئله‌ی برجام حل و تحریم‌ها برداشته بشود، سوال این است که چه کسی باید کشور را توسعه دهد؟! مشکل اینجاست که نسل توسعه‌گرای ما مهاجرت کرده و رخت بربسته‌اند.
صالحی امیری در ادامه افزود: سرمایه‌ی اجتماعی و رضایت اجتماعی به شدت کاهش پیدا کرده و به همین دلیل آقایان امروز به دنبال مشارکت هستند. نمیتوان با مدیران نا لایق از جوان نخبه خولست که بمانند و سکوت کنند.
صالحی امیری انزوا گزینی نخبگان را عامل موثر دیگری در مسئله‌ی مهاجرت نخبگان دانسته و افزود: چه انتظاری دارید که با حضور فرومایگان و مسئولین نالایق در مناصب، نخبگان دچار انزوا گزینی و تمایل به مهاجرت نشود.
صالحی امیری در پایان، مسئله مهاجرت نخبگان را یک مگا پروژه دانست و اضافه کرد: این مسئله با دستور و قانون و خواهش و تمنا حل نمی‌شود بلکه ریل نظام حکمرانی باید تغییر کند. طبیعی‌ست که وقتی رادیکالیسم در کشور قدرت میگیرد و در مقابل نخبگان عرض اندام می‌کند، و نا امیدی و یاس و ناکارآمدی در مسائل مختلف مثل حجاب و پوشش، محیط زیست، دسترسی به فضای مجازی و جریان آزاد اطلاعات باشد، مطمئنا مهاجرت به این شکل گسترده رخ میدهد.
صالحی امیری افزود: حق بدهید که عده زیادی در کشور نگران باشند و ما باید قبل از اینکه از جوان نخبه بپرسیم که چرا رفتید، از مدیران و مسئولین بپرسیم چرا بستر های فرار نخبه را فراهم کردید؟
انتهای پیام
اگه به جای گیر دادن به ظاهر و اعتقاد جوونا، زمینه کار و ازدواج و مسکن و… رو فراهم کنن قطعا هیچکس عطش مهاجرت که نداره. نمیتونع زندگی کنه که میره