حکمرانی نئوطالبان

عبدالحمید نورزایی، پژوهشگر افغانستانی مقیم ایران، که در سال ۱۳۹۹ ایده نئوطالبانیسم را در انصاف نیوز مطرح کرد، در یادداشتی به چگونگی «حکمرانی نئوطالبان» در حال خاضر پرداخته است که در زیر می‌خوانید:

“میل سرکش انسان نسبت به رفاه، قدرت، ثروت و آرامش باعث تغییر آرمان‌ها او می‌شود”

سال ۱۹۹۸ است در خیابان‌های کابل و هرات و مزار شریف افراد طالبان با شدت تمام نسبت به اجرای شریعت اسلامی اقدام می‌کنند از بستن سینما تا شکستن تلویزیون تا خانه نشینی زنان و بررسی ریش و لباس مردان و….حد و مرز دخالت آنها مشخص نیست. نوع تفسیر آنها از اجرای احکام اسلامی کاملا متفاوت است با تمام کشورهها.

پس از مشاور وزیر خارجه آمریکا و وزیر خارجه سعودی پای یوسف قرضاوی هم به قندهار باز شده، اصرار آنها کاهش سخت گیری‌هاست، این در حالی هست که مصالح ملی آخرین اولویت طالبان هم نیست. افغانستان مبدل شده به خانه تمام جنبش‌های مبارز مسلمان از عبدالله عزام تا بن لادن و…. همه یک مأمن (پناه گاه) مناسب برای امور خود در افغانستان دارند، از ابوسیاف فیلیپینی تا ابوهاجر و راشد حسین و…همه در افغانستان هستند.

سال ۲۰۰۱ است حمله امریکا به افغانستان شروع شده نیروههای طالبان در هر کجا که باشند با b52 مورد حمله قرار می‌گیرند. نیروهای مخالف طالبان نیز از طریق زمین و با حمایت کامل هوایی آمریکا شروع به تصفیه افغانستان می‌کنند و حتی در یک جنایت جنگی ۵ تا ۱۰ هزار نفر از اسیران طالبان توسط نیروهای مخالف طالبان و با چراغ سبز آمریکا در دشت لیلی زنده به گور می‌شوند.

تا ۲۰۰۶ خبری از انفجار و درگیری گسترده و سازماندهی نیست. بعد از آن از طرف جنوب و شرق حملات مکرری از سوی طالبان علیه آمریکا ساماندهی می‌شود و با کودهای کشاورزی و شکر و وایتکس بمب‌های کنار جاده‌ای می‌سازند و «همر»های نظامی امریکایی تا ۱۲ متر پرتاب می‌شوند. گزارشات روزانه تلفات سنگین در هلمند و پکتیکا و خوس آمریکا را پریشان کرده، مذاکرات با طالبان در ۲۰۰۹ در آلمان شروع می‌شود به صورت مخفی. در ۲۰۱۱ سرعت مذاکرات افزایش پیدا می‌کند و آمریکا آن را تائيد می‌کند، به نتیجه نمی‌رسند. در ۲۰۱۳ طالبان دارای دفتر رسمی می‌شوند در دوحه و بیرق سفید خود را بالا می‌برند. ۱۶ کشور با آنها وارد رابطه می‌شوند.

در ۲۰۲۰ توافق صلح دوحه با حضور نمایندگان ۳۰ کشور و سازمان بین المللی انجام می‌شود، بدون شرکت دولت افغانستان و طرف‌های سیاسی. در یکی از بندهای توافق نامه آمریکا از طالبان می‌خواهد که اجازه صدور ویزا و اقامت و پاسپورت را برای کسانی که علیه آمریکا می‌جنگند ندهد؛ همچنین به القاعده پناه ندهند.

این توافق نامه در شورای امنیت سازمان ملل نیز تائيد شد. آمریکایی‌ها و تمام نیروهای ناتو افغانستان را پس از حدود ۲۰ سال اشغال ترک کردند.

می‌رسیم به اکنون. طالبان پس از ۳۰ سال پیدایش چه تغییراتی کرده‌اند؟ و چرا باور داریم به نئوطالبان و تغییر آنها؟

در واقع تفکر و خود انتقادی و اندیشیدن به اشتباهات گذشته در بین طالبان بخصوص در سطوح کلان باعث بوجود آمدن اصلاحاتی شده است به عنوان مثال مولوی قلم الدین که مجری امر بالمعروف در ولایت کابل (امارت اسلامی نخست) بود و شلاق می‌زد از عملکرد خود پشیمان است و همواره منتقد … و یا آقای عبدالسلام ضعیف (سفیر امارت نخست) و یا وکیل احمد متوکل وزیر خارجه (امارت نخست) طالبان و…همیشه از عملکرد گذشته طالبان انتقاد می‌کنند.

این اصلاح طلبی به همراه رشد تحصیلات اکادمیک طالبان و راه یافتن دانشگاهیان در سطوح ارشد باعث غنای تحلیلی و تغییر نگرش انها شده است. تا جایی که می‌توان این تغییرات را پیدایش یک انقلاب در درون طالبان نامید انقلابی که باعث بوجود امدن نئوطالبان شده است!

نئوطالبان مانیفست یا بیانیه و مرام نامه اعلامی ندارند بلکه بر اساس آنالیز رفتاری و مواضع آنها وشیوه حکمرانی آنها من به آنها این عنوان”نئو طالبان” را می‌دهم. آنها اهل تساهل وتسامح هستند و عملکردی حیرت انگیز دارند. نئوطالبان یک انشعاب جداگانه از طالبان نیستند.

نئوطالبان به مجموعه مقامات وافرادی گفته می‌شود که فاصله معناداری از عملکرد گذشته طالبان گرفته‌اند و به قولی به اصلاح طلبی رسیده‌اند؛ این افراد دارای ۴ ویژگی هستند.

۱- مصلحت گرا هستند و در عملکرد خود مصالح ملی را در اولویت قرار می‌دهند. دیگر خبری از فتوای جهاد در بیرون از افغانستان و اعزام جنگجو نیست.

۲- عملگرا هستند و در ظرف زمان و با سرعت مناسب واکنش مناسب دارند. آنها تلاش دارند رفتار و واکنشی مسئولانه داشته باشند.

۳- ناسیونالیستند و به دنبال خلق هویت ملی “افغان” هستند و فاصله گرفته‌اند از قوم گرایی و زبان گرایی در داخل و دخالتی در امور داخلی دیگر کشورها ندارند.

۴- به هنجارهای ملی و بین المللی پایبند هستند و رفتاری دیپلماتیک دارند.

حالا با این ویژگی‌ها چه کسانی را داریم؟

۱- دیپلمات‌های دفتر قطر
۲- وزیر دفاع مولوی یعقوب
۳- نیروهای وزارت خارجه به رهبری متقی و استانکزی
۵- وزیر داخله و همه‌ی حقانی‌ها
۴- وزیران ارشد کابینه مانند مولوی شهاب
۵- علمای ارشد بیرون از دولت مانند شیخ حماسی و…
۶- ملا برادر معاون اقتصادی نخست وزیر

---

در برابر نئوطالبان چه کسانی قرار دارند؟

نئو طالبان پست‌های مهم کابینه را در دست دارند و اغلب نظرشان خلاف طیف قدرتمند و سنتی طالبان است. طیف سنتی قرائتی سخت گیرانه و بسیار ایدئولوژیک نسبت به اداره کشور دارد و در کوچکترین موارد آنها ابتدا رجوع می‌کنند به نظر شارع اسلامی و سپس اعلام نظر می‌کنند. این در حالی است که در بسیاری از موارد شارع اسلامی سکوت کرده و یا نظری نداده و یا برخلاف شرایط و اقتضائات امروزی حکم داده و همین باعث بن بست شده مانند پرداخت حقوق تقاعدی (بازنشستگی) و یا بیمه و یا گرفتن وام خارجی و…

همچنین همه نئوطالبان به صورت آشکار و واضح حمایت خود را از حق تحصیل و کار دختران اعلام کرده‌اند. بسیاری از زنان در وزارت داخله و دفاع مشغول به کار هستند. همچنین نئوطالبان دارای وزنه سنگین‌تری نسبت به طیف سنتی هستند و اکثریت معناداری دارند. اما چرا در موضوعاتی مانند تحصیل زنان نظر آنها اعمال نمی‌شود؟

به چند دلیل:

۱- بیعت و وحدت با رهبر امارت اسلامی و وجوب اطلاعت از امر امیرالمومنین مانع هرگونه انشقاق و اختلاف آشکاری شده است، در نتیجه اقتدار امیرالمومنین خدشه ناپذیر است.

۲- در طیف سنتی شیوخ ارشدی وجود دارند که از قضا قدرتمند هستند مانند شیخ فرید و شیخ ثاقب که نظر آنها مهم است برای رهبر امارت اسلامی و آنها مخالفت‌ها و قرائت‌های سرسختانه‌ای دارند.

۳- تلاش می‌شود از طریق مفاهمه و گفتگو به یک نتیجه جمعی برسند و از گسترش شکاف و اختلاف جلوگیری شود.

۴- رجوع به نظر شارع حتی در امور مباح و اموری که در اسلام مسکوت مانده و اختلاف علما در این مورد باعث بی تحرکی و سکون در امور امارت اسلامی شده.

۵- دست کشیدن از حمایت‌های بیرونی از مجاهدین جهان اسلام و جایگزینی مصلحت و ناسیونالیسم افغانی برای طیف سنتی قابل پذیرش و درک نیست.

۶- نیروهای میدانی امارت اسلامی با توجه به آموزه‌های ایدئولوژیک خود انعطاف کمتری نسبت به تساهل و تسامح نسبت به امور جامعه دارند و آنها با مصلحت گرایی فاصله دارند. برای نگه داشتن رضایت آنها از حکومت باید فرصت بیشتری فراهم شود.

در پایان، نئوطالبان بشدت طرفدار روابط با غرب و اعراب خلیج فارس هستند و تلاش می‌کنند که از منازعات منطقه‌ای کشور را حفظ کنند و سیاست بی طرفی پیشه کنند تا کشور در امنیت کامل توسعه پیدا کند.

انتهای پیام