موضع اعتدالی و کنشگری مدنی زنده‌یاد دکتر مصدق 

حمیدرضا جلایی پور یادداشتی از محمد ترکمان (مورخ و از امضاکنندگان بیانیهٔ ۱۱۰ امضایی) را در کانال شخصی خود منتشر کرده‌است که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید.

«مصدق هرگاه احساس مینمود که حضور او در عرصه سیاسی و دیوانی میتواند به رنج کمتر مردم و سود بیشتر آنان بینجامد، شانه از پذیرش مسئولیت و حضور در صحنه خالی نمیکرد.

بعنوان نمونه به چند مورد اشاره میشود:
۱-در کابینه قوام السلطنه در سال ۱۳۰۰ برغم اینکه رضاخان برکشیده توسط بریتانیا، وزیر جنگ بود و همه کاره و به قوام هم توجهی نمیکرد، پذیرفت وزیر مالیه باشد، سیاست خارجی و رضاخان مانع شدند و دولت قوام سقوط کرد.

۲- در دولت مشیرالدوله که باز رضاخان همه کاره بود و وزیر جنگ، مصدق وزارت خارجه را پذیرفت، اما نگذاشتند خدمت نماید و کابینه مشیرالدوله سقوط کرد، تا همچنان دیکتاتور وابسته بماند و به ارباب خدمت کند.

۳- مصدق حتی والیگری آذربایجان را پذیرفت، اما باز رضا خان از طریق لشکر و شهربانی تحریک کردو مصدق مستعفی شد.

۴- در انتخابات دوره ۵ و ۶ با اینکه نمایندگان توسط روسای لشکر در ایالات و ولایات بدستور رضاخان از صندوق درآورده میشدند، از تهران همچون شهید مدرس شرکت نمود و بگفته حسین مکی بنقل از رجال آن زمان، در نطق های تاریخی اش دار خود را بر دوش حمل میکرد.

۵- از انتخابات دوره هفتم که رضاخان روزنه ها را هم مسدود نمود و دیگر امکان نامزد شدن در انتخابات را نداشت و تمام نمایندگان منتخب رضاخان بودند، در حصر و تبعید احمدآباد و زندان بیرجند و …گذراند.

۶-در دوره ۱۴، برغم حضور نیروهای اشغالگر بریتانیا و روسیه شوروی در ایران و دخالت آنان و دربار در انتخابات، از اندک روزنه هائی که در تهران بود استفاده و نماینده اول تهران شد و ثابت کرد اگر اندک امکان و فضای مناسب باشد، نماینده طبیهی مردم مصدق و مصدقها خواهند بود و نه نماینده های فرمایشی.

۷- قوام السلطنه با تشکیل حزب دمکرات ، بر آن بود مجلسی با نمایندگان مورد نظر خود به مجلس پانزدهم بفرستد ، مصدق او را از این کار پرهیز داد و اعتراض نمود، اما گرد واژه ” تحریم” و دعوت ملت به عدم مشارکت نگشت و همان مجلس نیم بند، بودش به از نبود افتاد و قرارداد گس- گلشائیان در آن مجلس بتصویب نرسید.

۸- در انتخابات دوره شانزدهم فعالانه شرکت و روزنه گشائی کرد و توانست خود با اقلیتی از نمایندگان هم مجلس موسسان شاه و مصوبات آن را باطل و فرمایشی عنوان نماید و هم فضا را برای کنشگری وسعت دهد و هم قانون ملی شدن نفت را از مجلس بگذراند و هم نخست وزیر شود و صفحه ای بی نظیر و افتخار آفرین در تاریخ ۱۵۰ سال اخیر ایران بگشاید.

۹-در دادگاه نظامی رژیم کودتا به مردم ایران وصیت نمود: 
اگر قرونی هم از مشروطیت بگذرد، آنقدر در انتخابات شرکت نمائید تا بتوانید نمایندگان واقعی خود را به مجلس بفرستید.
یعنی نه به قهر، نه به دو قطبی شدن جامعه و عدم دعوت به شورش زیانبار.
یاران واقعی مصدق حتی در دولت کودتا خط قرمز بر انتخابات نکشیدند و اعلام نمودند در انتخابات شرکت و بنمایندگان مورد وثوق خود رای خواهند داد.

علامه دهخدا، آیت الله سید جعفر غروی، حجت الاسلام جلالی موسوی و سرهنگ احمد اخگر به وزارت کشور دولت کودتا نامه نوشتند و درخواست برگزاری متینگ در یکی از میادین تهران برای دعوت مردم بمشارکت در انتخابات دادند،اما به آنها اجازه داده نشد.
نهضت مقاومت ملی نامزدهای خود را به مردم معرفی، انجمن حمایت از آزادی انتخابات ایجاد و …، اما رژیم کودتا مانع از فعالیت آنها شد و جیبها و بدن جانبداران نهضت را که پای صندوق های رای حاضر شده بودند تا به نمایندگان خود رای دهند ، جستجو و آنان را مورد ضرب و جرح و دستگیر و روانه محبس و شکنجه نمودند.
زنده یاد مهندس بازرگان در آن روز بروایت مهندس منوچهر احتشامی جمعی از دانشجویان را با خود برای شرکت در دادن رای به مسجد سپهسالار برد، که مورد حمله مزدوران لباس شخصی رژیم کودتا قرار گرفتند و از جمله مهندس احتشامی دستگیر و پس از ضرب و جرح ، به شکنجه گاه فرستاده شد.

شهید داریوش فروهر نیز در آن روز دستگیر و مضروب شد و مورد آزار و فحاشی قرار گرفت.
شرح آنچه بر شهید فروهر گذشت را در خاطرات مهندس احتشامی مطالعه فرمائید.
مصدق بزرگ آنقدر درایت داشت که در دادگاه نظامی رژیم کودتا ، ضمن اشاره به سخنان مهندس جفرودی در مجلس هجدهم از او تقدیر نماید و بگوید ایرانی ها میهن دوست هستند، فرصتی بدست آورند، از میهن و مردم دفاع میکنند.
انتخابات مجلس ۱۹ کاملا فرمایشی بود و هیچ روزنه ای برای میهن دوستان نگذاشته بودند.
در انتخابات دوره ۲۰، فضای سیاسی تغییر کرده بود و امکان روزنه گشائی وجود داشت.مرحوم اللهیار صالح اعلام کاندیداتوری از کاشان نمود و در انتخابات زمستانی انتخاب و به مجلس راه یافت. اندک افراد دیگری نیز بودند.

صالح در مجلس سخنرانی نیز نمود ، شاه مستبد مطلقه او را نیز تحمل نکرد و مجلس را منحل کرد!
پس از آن تاریخ روزنه ها بسته شد، اما نیروهای آگاه و با تجربه و اعتدالی و خشونت پرهیز و دارای دغدغه بهبود وضع ملک و ملت هیچگاه از مطالبه انتخابات آزاد، صرفنظر ننمودند ، این رژیم وابسته شاه و اربابان خارجی او بودند که با ایجاد اختناق و سرکوب و…مانع حضور رجال سیاسی و فرهنگی و دینی و مدنی علاقه مند به توسعه پایدار و متوازن کشور و آزادی مردم ، در صحنه و ایفای نقش شدند.»

انتهای پیام