دروغ‌های عیان، حقایق نهان؛ در نمایشگاه‌های خودروی خارجی چه می‌گذرد
نیکزاد حبیبی، انصاف نیوز: فروش خودروی خارجی اغلب به وسیله نمایشگاه‌دارها انجام می‌شود؛ شغلی که از دور جذاب است و از نزدیک، پردردسر. این گزارش حاصل سه چهار ساعت حضور خبرنگار انصاف نیوز در بورس نمایشگاهای خودروی خارجی و گفت‌وگو با نمایشگاه‌دارها، مشاورها و واسطه‌هاست.
منطقه عباس‌آباد تهران، بورس خرید و فروش خودروی خارجی است و میزبان تعداد زیادی نمایشگاه اتومبیل. به این منطقه رفته‌ام تا از رازهای این شغل سردربیاورم.
اگر گذرتان به این خیابان‌های پایتخت افتاده باشد، عبورتان از پیاده‌رو احتمالا توأم با حیرت و شاید حسرت باشد! خصوصا وقتی چشم‌تان به مازراتی، لکسوس، بنز، بی‌ام‌و یا تویوتاهای ویترین می‌افتد؛ حیرت از پیش‌رفت‌های صنعت خودرو، حیرت از نوآوری در طراحی، حیرت از کیفیت رینگ و رنگ، هرآن‌چه به چشم می‌شود دید. حیرت از تفاوت‌ها و حیرت از قیمت‌ها. اینجا قیمت خودرو برای خیلی‌ها حس حسرت برجای می‌گذارد و دیگر هیچ.
حقیقت؛ حقوق عمومی
تعدد نمایشگاه‌ها به علاوه موقعیت منطقه و بافت اداری تجاری‌اش، مشکل جای پارک را به یکی از مسائل همیشگی خیابان و اهالی‌اش تبدیل کرده است. برخی نمایشگاه‌دارها هم از دست‌فروشی‌های بازار الهام گرفته‌اند و خودرو را به پباده‌رو آورده‌اند تا در معرض دید قرار بگیرد و به فروش برود!
همین تجاوز به حقوق عمومی و محل امن پیاده‌ها، سبب شده پلیس راهور فراجا و شهرداری، بنرهایی با مضمون ممنوعیت پارک خودروهای فروشی در پیاده‌رو تدارک ببینند و پیام دهند که آقایان نمایشگاه‌دار، پیاده‌رو جای پارک خودروی خارجی آخرین سیستم‌تان نیست!
دروغ؛ معاملات صوری
اگر واقعا خودروی خارجی بخواهید، باید به نمایشگاه‌های متعدد عباس‌آباد سر بزنید. نمایشگاه‌ها بزرگ و کوچک‌اند؛ از نمایشگاهی که فقط چهار اتومبیل ظرفیت دارد تا نمایشگاهی که پارکینگ بزرگ رو باز دارد.
غیر از وسعت، اصالت نمایشگاه را هم باید بررسی کنید. یکی از نمایشگاه‌داران خیابان سهروردی شمالی، تخمین می‌زند که در این منطقه حداقل صد نمایشگاه «واقعی» وجود دارد.
او که تعجب خبرنگار انصاف نیوز را دید، منظورش از واقعی را توضیح داد؛ به گفته او غیر از نمایشگاه که حکم مغازه را دارد، آپارتمان‌هایی به عنوان دفتر هم در سطح منطقه اجاره و تجهیز شده‌اند که کار اصلی‌شان خرید و فروش خودروهای خارجی است.
در واقع در این دفاتر کار معاملات خودرو انجام می‌شود اما مشتری نمی‌تواند در لحظه خودرو را رویت کند؛ یا پیش‌تر ماشین را دیده و قرار گذاشته‌اند برای معامله نهایی یا ابتدا قرارداد را امضا می‌کنند و بعد می‌روند سراغ خودرو که لزوما هم در منطقه عباس‌آباد نیست.
بخش بزرگی از دعاوی حقوقی و قضایی درباره معاملات خودرو، در همین دفاتر نطفه می‌بندد. زمینه برای معاملات صوری فراهم می‌شود و ماجرا در نهایت به شکایت و دعوای حقوقی ختم.
حقیقت؛ حباب بزرگ
از تعدد نمایشگاه‌های اتومبیل در خیابان‌های مطهری و بهشتی تهران گفتیم اما نگفتیم که در این‌همه بنگاه خودروفروش، ماشین ایرانی که تقریبا مطلقا به چشم نمی‌خورد، خودرو مونتاژی هم به ندرت یافت می‌شود. یک پله بالاتر، خودروهای خارجی موجود هم اغلب جزو خودروهای لوکس و خاص تلقی می‌شوند. یعنی خودروهای فروشی اینجا، حتی در کشورهای مبدا تولید هم مصرف خاص دارند و به قول معروف خودروی خانواده نیستند.
این هم یکی از عجایب بخش فروش خارجی صنعت خودروی ایران است. البته دلیل هم دارد که نمایشگاه‌دارها ترجیح می‌دهند خودروی خارجی لوکس بفروشند و نه خودروی خارجی خانواده. ممنوعیت واردات و قوانین متغیر، نوسانات نرخ ارز و نوسانات تصمیم‌گیری، همه دست به دست هم داده و برای خودرو حباب قیمتی به وجود آورده است. هر چه این خودرو خاص‌تر و لوکس‌تر باشد، یا به قول نمایشگاه‌داری هر چه خودرو خارجی‌تر باشد، حباب قیمتی‌اش هم بزرگ‌تر است. بنابراین سود بیشتری نصیب دست‌اندرکاران فرایند واردات (از ثبت سفارش تا ترخیص و حمل و نمایشگاه و فروش) می‌شود. بنابراین روشن است که نمایشگاه‌دار ترجیح می‌دهد مثلا بجای یک دستگاه تویوتا کرولا با حباب قیمتی 1/5 میلیارد تومان، یک تویوتا لندکروز بفروشد با حباب قیمتی 8 میلیارد تومان!
دروغ؛ نالیدن از اوضاع
آقای زاد افشار، متصدی فروش یکی از نمایشگاه‌های خودرو، از نارضایتی فعالان بازار از اوضاع معاملات خودروی خارجی خبر می‌دهد و می‌گوید: «بحث واردات خودروهای کارکرده که مطرح شد، بازار خودروی خارجی خوابید چون مردم منتظر شدند که خودرو کارکرده وارد شود و مثلا با نصف قیمت، یک ماشین تروتمیز دست‌وپا کنند. اما نه خودروی کارکرده وارد شد، نه رکود بازار خودروی صفر تمام شد. وقتی هم که رکود باشد، قیمت‌ها بالا می‌رود یا بهتر است بگویم بالا پایین می‌شود.»
او از شرایط بازار گله‌مند است اما عددی از تعداد معاملات ارائه می‌دهد که ماجرا را رازآلود می‌کند؛ می‌گوید: «در مجموع امسال سال خوبی برای ما نبود. قیمت دلار هم که افزایشی شده و طبیعتا قیمت ماشین خارجی هم بالا رفته بنابراین به‌طور میانگین هفته ای دو یا سه معامله بیشتر نداریم.» رازآلودگی ماجرا این است که در زمان رونق، وقتی بازار خودروی خارجی در رکود نبوده، یک نمایشگاه هفته‌ای چند معامله را به سرانجام می‌رسانده است؟!
چند ده قدم آن‌طرف‌تر اما نمایشگاه‌دار دیگری، لبخند رضایت بر لب دارد و سرخوشانه می‌گوید: این روزها مشتری زیاد داریم، دلیلش هم این است که می‌ترسند ماشین خارجی از همین هم گران‌تر شود. برای همین مردم می‌خواهند هر چه سریع‌تر و تا قیمت دلار همه‌چیز را دوباره گران نکرده، پول نقد خودشان را به دارایی تبدیل کنند.»
حقیقت؛ خودرو کم است
ماشین‌فروش راضی از تعداد مشتری، از کمبود خودرو ناراضی است: «با اینکه بازار به اصطلاح زمینه دارد، ماشین کم‌کار و نو کم است. الان روزی 20 نفر می‌آیند و ماشین تمیز با کارکرد کم و قیمت خوب می‌خواهند اما مجبوریم مشتری را دست خالی برگردانیم. چون اولا این روزها قیمت خوب معنا ندارد. به هر حال ماشین خارجی ده برابر گران‌تر از قیمت واقعی عرضه می‌شود. تازه قیمت‌ها هم مستقیم به قیمت دلار و یورو وصل است. ثانیا ماشین کم‌کارکرده اصلا در بازار نیست. هرکس ماشین تروتمیز دارد، نگه می‌دارد و خودش استفاده می‌کند. کسی فروشنده نیست. ثالثا واردات خوروی نو در حد حرف باقی مانده و هنوز چیزی به بازار نرسیده. واردات ماشین‌های کارکرده هم هیچ.»
این کم‌یابی خودروی خارجی را چند نفر دیگر و در چند نمایشگاه دیگر هم تکرار کردند تا اگر بخواهیم از حرف‌ها مخرج مشترک بگیریم این باشد که «خودروی خارجی اصیل و تمیز و کم‌کارکرد در بازار بسیار کم‌یاب است.»
یکی دیگر از واسطه‌گران خودروی خارجی هم می‌گوید: خودروی نو و تقریبا نو اصلا در بازار نیست و اکثر خودروها، همان خودروهای معمول و همیشگی مثل النترا و سانتافه است که مردم قبل از سال ۱۴۰۰ ثبت‌نام کرده بودند و حالا به دست‌شان رسیده و می‌خواهند بفروشند یا تبدیلش کنند.
حقیقت؛ سرعت بنز قیمت‌ها!
از قدیم گفته‌اند کم‌گوی و گزیده گوی چون دُر. این هم گزیده‌گویی یکی از نمایشگاه‌دارهای عباس‌آباد: «اینکه می‌بینید خریدار خودروی خارجی بیشتر شده، به دلیل نوسان قیمت‌ها و ترس از گران‌تر شدن است! در واقع چیزی ارزان نشده بلکه خریدار می‌ترسد اگر ماشینی که امروز قیمت کرده را فردا بیاید بخرد، دیگر پولش کفاف ندهد، بس که در همین یک روز، قیمت همان ماشین جابه‌جا می‌شود!»
دیگری اسم انصاف نیوز را شنیده و همین راضی‌اش کرده برای گفت‌وگو اما ابتدا با خنده می‌گوید «ما واسطه‌ایم و هیچ‌کاره» تا بدانم و بنویسم قیمت‌ها جای دیگر تعیین می‌شود. بعد ادامه می‌دهد: «بحث واردات خودرو که از سال گذشته مطرح شد، بازار را ضعیف کرده؛ چون نتوانستند ماشین وارد کنند، اگر وارد کرده بودند که سانتافه نباید چهار میلیارد می‌شد! قاعدتا باید با قیمت جهانی خریدوفروش می‌شد.»
دروغ؛ حلال همه مشکلات تعطیلی تولید داخل
آقای خودرو فروش به گفته‌های موسی غنی‌نژاد اشاره کرد و خیلی راحت از پایین کشیدن کرکره ایران‌خودرو و سایپا حرف زد. می‌گفت تعطیلش کنند، همه راحت می‌شوند! بعد هم استدلال‌هایش را مطرح کرد: «دکتر غنی‌نژاد درست گفته بود، مبالغی که با واردات خودرو صرفه جویی می‌شود را می‌توان صرف بازنشستگی کارکنان کارخانه‌های داخلی خودرو کرد.»
راست و دروغ؛ از مالکیت و امانت تا اموال تملیکی
«خوش به حالش چقدر ماشین داره!» این گفته کودکانه را احتمالا شنیده‌اید اما واقعیت این است که در پس ذهن هر کسی که از مقابل نمایشگاه اتومبیل بزرگی می‌گذرد، همین ابهام وجود دارد که نمایشگاه‌دار، ماشین‌دار هم هست و چقدر هم زیاد و چقدر هم ثروتمند!
اما ظاهرا حقیقت چیز دیگری‌ست؛ «اغلب این خودروها به‌صورت امانت در اختیار نمایشگاه قرار می‌گیرد و نمایشگاه صرفا واسطه معامله بین خریدار و فروشنده خودروست و مطابق نرخ‌نامه اتحادیه، از معامله کمیسیون دریافت می‌کند.»
در سال‌های اخیر، تعداد زیادی خودروی خارجی توسط سازمان اموال تملیکی به مزایده گذاشته شده و به مالکیت خصوصی درآمده است؛ این خودروها یا به صورت قاچاق وارد شده‌اند یا بعد از واردات دچار مشکل ترخیص شده‌اند یا از مجرمین مصادره شده‌اند و… به هر حال بخشی از خودروهای خارجی از منشأ سازمان اموال تملیکی به بازار راه یافته‌اند.
«این‌ها را معامله نمی‌کنیم چون به هر حال مال مردم بوده و معلوم نیست راضی‌ست یا نه. این‌طور معامله‌ها برکت ندارد و ما انجامش نمی‌دهیم.»
دیگری می‌گوید: «این روزها حتی اگر کسی وسع مالی خرید خودروی درجه یک خارجی را هم داشته باشد، باز هم به مرادش نمی‌رسد چون همه ماشین‌ها به نوعی دست‌خورده‌اند. در واقع مشتری راضی معامله نمی‌کند.»
حقیقت؛ خودمان مشتری خودمان
می‌پرسم خریدار واقعی کیست؟ چقدر از مردم عادی می‌آیند و با سرمایه خودشان ماشین خارجی می‌خرند؟ یکی از نمایشگاه‌داران که حوصله به قول خودش سین جیم داشت، پاسخ داد: «مشتری عادی ما معمولا یک ماشین مدل قدیمی دارد که مدل جدیدش را می‌خواهد. این‌طوری نیست که سرمایه‌اش را جمع کرده باشد تا بتواند فلان ماشین را بخرد. معمولا به دنبال تبدیل ماشین هستند. این افراد نهایت 10 درصد مشتری‌های ما هستند؛ 90 درصد خود همکاران‌مان هستند که از کرج یا شهرستان‌ها می‌آیند و ماشین برمی‌دارند به این امید که به قیمت بالاتر بفروشند.»
او جمله‌ای می‌گوید که باید تشخیص راست و دروغش را به عهده مخاطب گذاشت: «به‌نوعی منطقه عباس‌آباد تهران کف قیمت ماشین‌های لوکس محسوب می‌شود.»
حقیقت؛ واسطه‌ها و مالک‌ها
به ازای هر یک خودروی خارجی، سه چهار نفر را می‌شود در نمایشگاه‌ها شمرد؛ این‌ها چه کسانی هستند؟ حقوق دارند یا همه کمیسیون می‌گیرند؟ مالک یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های منطقه که کارکنان زیادی هم دارد، به پرسش‌های خبرنگار انصاف نیوز چنین جواب می‌دهد: «کسی که اینجا کار می‌کند، خودش بعضا ماشین را در سایت‌ها آگهی می‌کند و کارهایش را انجام می‌دهد. معامله که انجام شود او هم کمیسیون می‌گیرد و هم سودی از قِبَل معامله دارد. اما عموما بر اساس معامله‌ای که اینجا جور می‌کنند و انجام می‌دهند، سود دریافت می‌کنند. اما اگر کسی بخواهد نه کارمند و واسطه باشد، بلکه خودش مالک یک نمایشگاه خرید و فروش اتومبیل‌های خارجی شود، مسأله فرق می‌کند؛ اگر شما بخواهید در منطقه عباس‌آباد تهران یک نمایشگاه باز کنید، به حداقل ۳۰ میلیارد تومان سرمایه اولیه نیاز دارید که بخش اصلی آن صرف هزینه خرید یا اجاره یک نمایشگاه با متراژ مناسب می‌شود.»
به گفته چند نمایشگاه‌دار، بزرگ‌ترین قلم هزینه در این شغل، اجاره محل نمایش خودرو است: «اجاره نمایشگاه در این حوالی بین ۲۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان در ماه است و بخش اصلی درآمد ما خرج اجاره می‌شود. البته در کنار آن هزینه‌های عادی مثل مالیات و قبض آب و برق و گاز هم هست. اما همه این هزینه‌ها با هم قابل مقایسه با هزینه اجاره نیست.»
سه چهار ساعت از پرسه‌زنی‌ام در عباس‌آباد گذشته و با چندین نفر گپ زده‌ام. حاصل شده است همین‌ها که خواندید. بخشی از آشکارها و نهان‌های بازار خودروهای خارجی در نمایشگاه‌های عباس‌آباد تهران.
انتهای پیام
