جذب آرای خاکستری با کدام رویکرد؟

«محمد جواد روح»، روزنامه نگار در یادداشتی تلگرامی با عنوان «جذب آرای خاکستری با کدام رویکرد؟» نوشت:

✍ حسین روح الامینی، عضو کمیته پزشکان تشکیلات انتخاباتی جدید جناح راست (موسوم به «جبهه نیروهای انقلاب»)، امروز در سخنانی از تلاش این جبهه برای جذب “آرای خاکستری” در انتخابات آتی ریاست جمهوری خبر داده است.

✍ این فعال جناح راست با اذعان به شکست این طیف در شهرهای بزرگ (به جز مشهد) در انتخابات پارلمانی سال گذشته، خواستار آسیب شناسی این موضوع و توجه به خواست ها و مطالبات اقشار خاکستری شده است.

✍ اینکه نیروهای جناح راست به “جذب آرای خاکستری” توجه نشان دهند و در جهت شناخت نسبت گفتمان و شعارهای سیاسی و انتخاباتی خود با این اقشار (که اکثریت رای دهندگان را تشکیل می دهند)، برآیند؛ اتفاقی مثبت از منظر دموکراتیزاسیون تلقی می شود که باید آن را به فال نیک گرفت.

✍ اینکه راستگرایان در کمتر از یک سال از نقطه “تکفیر” و “تفسیق” اکثریت جامعه و ساکنان کلانشهرها بویژه تهران، به نقطه “آسیب شناسی خود” و “تلاش برای جذب آرای خاکستری” رسيده باشند؛ اتفاقی مبارک است که می تواند نشانه به رسمیت شناختن تفاوت و تمایز میان گفتمان اکثریت جامعه با گفتمان رسمی اقلیت راستگرا باشد.

✍ با این حال، “جذب آرای خاکستری” پروژه ای است که می تواند با دو رویکرد متفاوت از سوی راستگرایان تعقيب شود:

✍ رویکرد اول، رویکرد “تخریب پوپولیستی” وضع موجود و عملکرد حسن روحانی، دولت یازدهم و بویژه برجام است.

✍ این رویکرد، همان الگوی احمدی نژادی است که در دو انتخابات ریاست جمهوری در سال های هشتاد و چهار و هشتاد و هشت از سوی رییس دولت قبل اتخاذ و در قالب دوگانه “احمدی نژاد-هاشمی رفسنجانی” صورتبندی شد.

✍ رویکرد “تخریب پوپولیستی” اما در شرایط کنونی جناح راست و جامعه ایران با چند چالش مواجه است:

✍ اولا، تجربه انتخابات ادوار مختلف بویژه سال های 92 و 94 نشان داده که تنها سخنگوی جدی این رویکرد، شخص محمود احمدی نژاد است و چهره های دیگر از قبیل الیاس نادران، عليرضا زاکانی و سعید جلیلی علیرغم لحن رادیکال علیه جریان رقیب، نه تنها توان جذب آرای خاکستری را ندارند؛ بلکه با تولید هراس در بدنه اجتماعی، آنها را به سود اصلاح طلبان و اعتدالگرایان بسیج می کنند.

✍ ثانیا، جامعه امروز ایران همچنان و علیرغم همه مسایل و مشکلاتی که با آن درگیر است؛ خاطره احمدی نژاد و کارنامه “پوپولیسم تخریبی” را پیش چشم دارد و با وجود حملات پرحجم و دامنه دار رسانه های حکومتی و غیرحکومتی و سخنگويان رسمی و غیررسمی جریان راست، در دوگانه “احمدی نژاد-هاشمی رفسنجانی” (و در سطح کلان تر: “پوپولیسم- عقلانیت”) سمت نیروهای عقلگرا می ایستد و می توان مدعی شد حتی در صورت نامزدی شخص احمدی نژاد هم، این بار پوپولیسم امکان پیروزی نداشت. (تشییع آیت الله هاشمی رفسنجانی از این منظر، واجد پیام هایی معنادار از سوی بدنه اجتماعی به نیروهای سیاسی بود).

✍ “پوپولیسم تخریبی” حتی در صورت پیروزی، بلافاصله جریان راست را در حوزه سیاست داخلی، دچار بحران درونی و ناتوانی در پاسخگویی به مطالبات بیرونی خواهد کرد و در حوزه سیاست خارجی، تهدیدهای بیرونی را بویژه از سوی گفتمان همسوی آمریکایی خود (دونالد ترامپ) متوجه کشور و نظام سیاسی خواهد ساخت.

✍ در برابر رویکرد “پوپولیسم تخریبی”، رویکرد قابل انتخاب دیگر برای راستگرایان “لیبرالیزه شدن” است.

✍ “لیبرالیزه شدن” رویکردی است که نیروهای سیاسی میانه و چپ ایران از اواسط دهه هفتاد بطور جدی آن را اتخاذ کردند و توانستند در رقابت با طیف های مختلف اپوزیسیون، (با وجود همه فراز و نشیب ها) عملا سخنگویی اصلی اقشار خاکستری جامعه ایران را طی بیش از دو دهه اخیر کسب کنند.

✍ “لیبرالیزه شدن راست” به معنای پذیرش مطالبات، سبک زندگی، ارزش های مدرن و در یک کلام: “گفتمان غیررسمی اکثریت جامعه ایران” است.

✍ راستگرایان اگر واقعا در پی “جذب آرای خاکستری” هستند اولا باید گفتمان غیررسمی اکثریت را به رسمیت بشناسند و به جای “مواجهه خشونت آمیز” (الگوی راست رادیکال) و یا “مواجهه فریب آمیز” (الگوی راست پوپولیست احمدی نژادی) از در تعامل، گفت و گو و به رسمیت شناختن آن برآيند.

✍ راستگرایان در جهت اتخاذ این رویکرد، به جز نیروهای سیاسی میانه و چپ، تجربه چهره های نزدیک تر و باسابقه راست چون هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری، حسن روحانی، علی مطهری و علی لاریجانی را هم پیش رو دارند و می توانند بین دوراهی احمدی نژاد با این چهره ها و شخصیت های ریشه دار، دست به انتخاب بزنند.

✍ با این حال، مجموعه رویکردها و مواضع رسانه ها و سخنگويان محوری جریان راست و حملات تخریبی و پوپولیستی آنان به روحانی، دولت و برجام نشان از محوريت داشتن رویکرد نخست از سوی این جناح است؛ رویکردی که در نامگذاری جبهه انتخاباتی جدیدالتاسیس تحت عنوان “انقلابیگری” نیز، خود را آشکار می سازد…

انتهای پیام