چرا پزشکان ایرانی به دنبال فرصت های شغلی در خارج از کشور هستند؟

رپورتاژ آگهی

مشاغلی مانند پزشکی،  پرستاری و سایر مشاغلی که به کادر درمان و ارائه خدمات بهداشتی مربوط هستند، مهم ترین بخش بهداشت و درمان و نظام سلامتی کشور را  تشکیل می دهند. در صورتی که پزشکان، پرستاران و سایر گروه های کادر درمان وضعیت معیشتی مناسبی نداشته باشند یا از شرایط خود ناراضی باشند مانند سایر افراد جامعه، ممکن است از کیفیت کار خود بکاهند یا از شغل خود کناره گیری کنند. بسیاری از کشورهای خارجی به این گروه از مشاغل نیاز دارند و از نظر رفاه و درآمد نیز شرایطی را فراهم می کنند تا نیروی کار را جذب کنند. در نتیجه بسیاری از پزشکان و پرستاران که به فکر مهاجرت و تغییر شرایط زندگی خود هستند تصمیمم به مهاجرت گرفته و با مهاجرت آن ها نظام سلامت کشور در آینده دچار چالش خواهد شد. در ادامه به بررسی عوامل تاثیرگذار در مهاجرت پزشکان خواهیم پرداخت.

بخش اول: بررسی عوامل اقتصادی مهاجرت پزشکان از ایران

1. درآمد

میزان درآمد و حقوق و دستمزد یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار برای تمام اقشار جامعه در شرایط زندگی است. طبق نظر رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران، تنها 10 درصد از پزشکان درآمد خوبی دارند و 40 درصو می توانند مخارج زندگی خود را پرداخت کنند و 50 درصد از جامعه پزشکان عمومی وضعیت معیشتی خوبی ندارند. کشورهای مانند فرانسه، هلند و انگلستان موفق شده اند با ایجاد اصلاحات قوانین مراقبت های بهداشتی، درآمد پزشکان را افزایش دهند. این موضوع باعث شده است متقاضیان کار و یا تحصیل پزشکی در این کشور بالاتر رود. کشورهای عربی نیز در سال های اخیر به کشورهای در حال توسعه در زمینه بهداشت و درمان تبدیل شده اند. مثلاً پزشکان در کشور عمان حقوق بالایی دارند و این موضوع باعث شده است عمان به یکی از مقاصد مهاجرتی برای پزشکان باشد. آمریکا، هلند، انگلیس، آلمان و همچنین عمان از جمله کشورهایی هستند که برای تحصیل پزشکی می توانند گزینه مناسبی باشند. موضوع دیگر که باعث مهاجرت پزشکان به دانمارک یا سایر کشورها می شود عدم تعادل میان تعرفه های ابلاغی دولت و رشد هزینه ها و تورم است زیرا باعث می شود کیفیت خدمات درمانی پایین آمده و بسیاری از واحدهای خدمات سلامت تعطیل شده و یا متضرر شوند.

بیشتر بدانید: هزینه های مهاجرت به دانمارک چقدر است؟

2. فرصت های شغلی

تحصیل در رشته پزشکی آرزوی بسیاری از افراد در حال تحصیل است و در حال حاضر بین 8 تا 12 هزار دانشجوی فارغ التحصیل پزشکی به خاطر نبود شرایط شغلی مناسب، بیکار هستند و یا در زمینه های دیگری مشغول به فعالیت هستند. مشاغل پزشکی در ایران به مهارت های بسیار بالا و اطلاعات به روز نیاز دارد، همچنین در ایران رقابت در بازار کار پزشکی بالا است و شرایط کاری به توانایی ها و تخصص فرد بستگی دارد. تاسیس مطب و کلینیک نیز محدودیت هایی دارد و همچنین می تواند یک سرمایه گذاری بلند مدت باشد و بستگی به تبلیغات، بازاریابی و شخصیت پزشک و کادری که در کلینیک مشغول به کار هستند دارد. فارغ التحصیلان پزشکی برای تاسیس مطب ابتدا باید از سازمان نظام پزشکی، پروانه طبابت گرفته و موافقت معاونت درمان را نیز دریافت کنند. یکی از چالش های تاسیس مطب و کلینیک هزینه ها است که اهمیت بالایی نیز دارد.

3. شرایط رفاهی
تحمل عدم شرایط رفاهی در زندگی برای همه افراد جامعه سخت است. بی توجهی به جایگاه نیروهای متخصص، بی توجهی به مسائل معیشتی و رفاهی متخصصان منجر به دلسردی و بی انگیزگی شده و میزان مهاجرت افراد را بیشتر و دلایل مهاجرت را قوی تر می کند.

بخش دوم: بررسی عوامل غیر اقتصادی

به جز عوامل اقتصادی عوامل دیگری نیز در مهاجرت پزشکان مهم و تاثیرگذار هستند که شناخت و بررسی آن ها اهمیت بالایی دارد.

1. مشکلات نظام سلامت 

محیط کاری رابطه ای مستقیم با سلامت روان و سلامت جسمی کارمندان دارد و از این رو محیطی سالم و ایمن اهمیت بالایی دارد و حق همه افراد است که در یک محیط آرام و با احساسا رضایت مشغول به کار باشند. فرسودگی شغلی یکی از مسائل مربوط به یلامت روان در محیط کاری است که بسته به تفاوت های روانی افراد متفاوت است و همه افراد به یک میزان دچار فرسودگی شغلی نمی شوند. فرسودگی شغلی باعث می شود فرد گوشه گیر و یا پرخاشگر شود که این موضوع برای پزشکان و کادر درمان اهمیت بالایی دارد. شیفت های کاری متوالی، دوری از خانواده، محدودیت در استفاده از مرخصی، مشاهده تعداد بیمارانی که ناراحتی شدید دارند و یا فوت می شوند می تواند باعث ایجاد ناراحتی شده و به مرور فرسودگی شغلی ایجاد کند. در نتیجه رسیدگی به سلامت روان کادر درمان بسیار ضرورت دارد و نبود آن باعث می شود پزشکان تصمصم به مهاجرت و یافتن محل مناسبی برای کار کردن باشند.

2. مسائل اجتماعی

به دلیل اهمیت وجود پزشک در یک کشور حتی مهاجرت یک پزشک اتفاق خوبی نیست و امکان تاثیرات منفی برای جامعه خواهد داشت. مسائل اجتماعی یکی از موارد مهم در مهاجرت افراد و همچنین پزشکان است. هر فرد اگر آینده روشن و مشخصی برای زندگی خود نداشته باشد نا امید شده و تصمیم به مهاجرت و تغییر شرایط می گیرد. به صورت کلی می توان گفت نا مشخص بودن وضعیت آینده شغلی و زندگی از مسائلی است که باعث می شود هر ساله به تعداد پزشکانی که تصمیم به مهاجرت دارند افزوده شود.

3. انگیزه های شخصی

تچربه به دست آوردن یک زندگی بهتر در کشوری دیگر، ارتقای سطح دانش و مهارت های تخصصی و جستجوی فرصت های بهتر برای تحصیل و تحقیق نیز از عوامل مهم مهاجرت پزشکان به خارج از کشور است. اگر سطح آموزش و کیفیت آموزشی در کشور بالا رود از میزان افرادی که دست به مهاجرت می زنند کم می شود. بسیاری افراد تمایل دارند به صورت دائم در زندگی خود اطلاعات جدید دریافت کنند و برای کار خود مهارت های جدید و به روز به دست آورند این موضوع برای پزشکان اهمیت بالایی دارد زیرا برای طبابت بهتر باید اطلاعات به روز و مناسب داشته باشند در نتیجه اگر با کمبود اطلاعات مواجه شوند سعی در تغییر شرایط و یافتن راهی برای کسب خواسته های خود خواهند داشت و مهاجرت به کشورهایی که اطلاعات و آموزش های به روز و با کیفیت ارائه می دهند می تواند یکی از این راه ها باشد.

بخش سوم: ارائه راهکار جهت مقابله با مهاجرت پزشکان از ایران

مهاجرت پزشکان از کشور می تواند به عنوان یک تهدید در سلامت جامعه باشد از این رو افزایش ظرفیت های رشه پزشکی کمک کننده نیست و باید به شناخت مشکلات پزشکان و کادر درمان و رفع مشکلات آن ها به صورت پایه ای پرداخت. با ایجاد شرایط بهتر کاری، ایجاد فرصت های آموزشی به روز و استاندارد، رفع مشکلات اجتماعی پزشکان امکان کاهش مهاجرت پزشکان وجود دارد. همچنین بهبود زیر ساخت های صنعتی، در دسترس بودن تجهیزات پزشکی، بودجه مناسب و سیاست های درست در این بخش می تواند به این موضوع کمک کند و در آینده شاهد مهاجرت کم تر پزشکان و کادر درمان به خارج از کشور باشیم.

1. بهبود و شرایط شغلی پزشکان

در صورتی که شرایط شغلی مناسب و در دسترس برای پزشکان وجود داشته باشد، اگر فرصت های شغلی به صورت عادلانه توزیع شوند و پزشکان در تاسیس مطب و کلینیک با چالش های کمتری مواجه باشند و تسهیلات رفاهی و حمایتی برای پزشکان وجود داشته باشد از میزان مهاجرت پزشکان به خارج از کشور کاسته می شود.

2. حل مشکلات نظام سلامت

از مشکلات نظام سلامت پزشکی می توان به قوانین و مقررات، تجهیزات درمانی بیمارستان ها، کیفیت خدمات درمانی و امنیت شغلی اشاره کرد. که با رسیدگی و ارتقای کیفیت در هر کدام از این بخش ها طبیعتاً نیروی کمتری مجبور به مهاجرت می شود.

3. ارتقای منزلت اجتماعی پزشکان

بسیاری از افراد در جامعه از اهمیت پزشکان در سلامت جامعه آگاه هستند که این موضوع باید به صورت همگانی تبدیل شود و با آموزش های همگانی اهمیت و نقش پزشکان در جامعه مشخص شود.داشتن منزلت  اجتماعی باعث می شود تصمیم به مهاجرت در پزشکان کمتر شود.

نتیجه کلی در خصوص مهاجرت پزشکان از ایران

در حال حاضر مساله مهاجرت پزشکان و پرستاران به کشورهای اروپایی و یا کشورهای عربی مانند عمان، قطر و امارات برای داشتن شرایط بهتر و درآمد بیستر افزایش یافته و نگران کننده است. پزشکان در امر سلامت جامعه اهمیت بالایی دارند و مهاجرت تعداد زیاد آن ها در آینده باعث ایجاد مشکلای در کشور خواهد شد. دلایل مهاجرت پزشکان در این مقاله بررسی شد و گفته شد که پزشکان و کادر درمان به دلایل پیین بودن درآمد، فرصت های شغلی کم و رقابت بالا، شرایط رفاهی نامناسب و مشکلات اجتماعی مانند نظام سلامت، مسائل اجتماعی، انگیزه های شخصی جهت بالا بردن کیفیت و سطح دانش و بهبود در شرایط شغلی خود مجبور به مهاجرت می شوند. برطرف شدن هر کدام از این دلایل، می تواند کمک بزرگی به کاهش میزان مهاجرت پزشکان داشته باشد و آینده بهداشت و درمان کشور را بهبود بخشد.