«تحولات اجتماعی حاصل هنجارشکنی‌هاست» | فردین علیخواه
فردین علیخواه، جامعه‌شناس، در کانال تلگرامی خود نوشت: «شاید شما هم سریال «پدرسالار» را دیده باشید که در اوایل سال‌های دهۀ هفتاد ساخته شد. در زمان خودش سریالی مناقشه‌برانگیز بود و آن زمان گفته شد که پایان‌بندی سریال با فشار برخی نهادها تغییر یافته است.
گره یا چالش اصلی سریال از جایی شروع می‌شود که آذر، عروس جدید خانواده که بی‌گمان در آن زمان نماینده نسل نوظهور ایرانی بود عصیان می‌کند و راضی نمی‌شود در خانۀ بزرگ پدرسالار زندگی کند. راضی نمی شود در خانه‌ای زندگی کند که با وجود تفکیک فضاها، همه اعضای خانواده در یک حیاط، با هم زندگی می‌کردند. این عروس تازه‌وارد در معنای جامعه‌شناختی‌اش، هنجارشکنی کرد. او زیر بار هنجار حاکم و متداول، و در واقع سنت رایج خانواده نرفت. گفت می‌خواهد زندگی مستقلی داشته باشد و مدام زیر نظارت دیگران نباشد هر چند این نظارت برخاسته از صمیمت و دوست‌داشتن باشد. او در مقابل پدرسالار ایستاد و با صراحت و بدون لکنت؛ خواسته خودش را بر زبان آورد.
در حیات اجتماعی هزاران مثال از تغییر هنجارهای اجتماعی می‌توان آورد که هم اکنون بسیار عادی‌اند ولی زمانی نتیجه عصیان و تخطی از هنجارها بوده‌اند. برای مثال، هم اکنون دختران و پسران قبل از ازدواج با هم معاشرت می کنند و وقتی به نتیجه قطعی رسیدند والدین را در جریان روابط‌شان قرار می‌دهند. این وضعیت که شاید هم اکنون حتی در سریال‌های صداوسیمای حاکمیت هم بسیار عادی شده است زمانی حاصل هنجارشکنی و عصیان نسلی نوظهور بود. دقیقاً به همین دلیل در زمان خودش، رسانه‌های محافظه‌کار و سنت‌گرا به‌هیچ‌وجه این هنجارشکنی و این عصیان را به تصویر نمی‌کشیدند و اگر هم به تصویر می‌کشیدند نگاهی آسیب‌شناسانه به آن داشتند و مدام به خانواده‌ها هشدار می‌دادند.
هنجارشکنی لزوماً معنای بدی ندارد. در موارد بسیاری پیشرفت علم، پیشرفت هنر و ادبیات، و تحولات جوامع حاصل هنجارشکنی بوده است. هزار، هزار مثال در این زمینه وجود دارد.
کوتاه آنکه، هر زمان کلمه «هنجارشکنی» را شنیدید نگران نباشید. گاهی فکر کنید که پدیده اجتماعی نوظهوری در حال رخ‌دادن است و چند سال دیگر همان، تبدیل به هنجار خواهد شد.»
انتهای پیام
