آمریکایی‌ها با آمدن ترامپ به اشعار مولوی رو آورده‌اند
یک هفته پیش، روزنامه واشنگتن‌پست در مقاله‌ای پرسید: «آیا جای شگفتی ندارد که با روی کار آمدن ترامپ اشعار ملای روم فیلسوف مسلمان و مسالمت‌جوی قرن سیزدهم، به پرفروش‌ترین دیوان شعر در ایالات متحده تبدیل شده است؟ اکنون اگر مولانا زنده شود، خواهد دید به رغم این که ترامپ ورود مسلمانان را به آمریکا ممنوع کرده و حتی در فکر بیرون کردن آن‌ها از آمریکاست، مردم این کشور اما لحظه‌ای دست از خواندن و انتشار اشعار وی برنمی‌دارند.»
روزنامه لس‌آنجلس‌تایمز هم نوشت:
«در جشن‌های عروسی، جشن‌های بلوغ، و حتی آیین سوگواری اموات، مردم ترجیح می‌دهند که همانند رباعیات خیام، از اشعار معنوی ملای رومی، استفاده کنند، و اینک هاله‌ای از رؤیا پیش دیدگان ما قرار گرفته و ما را تا دوران طلایی اسلام می‌کشاند».
اما روزنامه شیکاگو تریبون در یادداشتی نوشته است:
«اگر ادوارد سعید زنده شود، مثل همیشه بورژوازی ما را به سخره می‌گیرد که بار دیگر به اشعاری مربوط به ۷۰۰ سال پیش دل بسته‌ایم.»
این دیدگاه‌ها همزمان با انتشار کتاب «رمز و راز مولانا؛ زندگی شاعر عاشقانه‌های صوفی» به قلم براد گوچ، استاد زبان انگلیسی در دانشگاه پترسون ایالت نیوجرسی عرضه شده است.
می‌دانیم که جلال‌الدین رومی (سده ۷ هجری/ ۱۳ میلادی) صاحب دیوانی است که ۲۶۰۰۰ بیت مثنوی دارد. وی پیشوای طریقت صوفیه مولویه می‌باشد که سنت‌های درویشان و آیین سماع در دمشق از وی نشأت گرفته است.
او در روزگار سلجوقیان، در بغداد و دمشق و سرانجام در ترکیه زندگی کرده است. در دمشق با محیی‌الدین عربی نویسنده کتاب «الفتوحات المکیه» که از اندلس به آن جا رفته، دیدار کرده و در ترکیه به ملاقات شمس‌الدین تبریزی صاحب دیوان کبیر با ۳۵۰۰۰ بیت در باره تصوف و عشق الهی نایل شده است. آن دو یک بار با هم چله نشستند و در آن چله‌نشینی، شمس به تألیف کتاب «چهل قانون عشق الهی» پرداخت.
ملای رومی در قونیه ترکیه درگذشت و آرامگاهش در همان شهر است.
از معروف‌ترین سروده‌های مولوی، شعر «بانگ نی» است که در آن می‌گوید:
● بشنو از نی چون حکایت می‌کند/ وز جدایی‌ها شکایت می‌کند
● قیمتی‌تر چیز چه‌بوَد ای رفیق؟/ خنده طفلی که بودَستی صدیق
● گشتی همه عمر بر سر گنج/ خود گنج ببودی و نبردی جز رنج
و در باره عشق گوید:
● عشق را هرگز کسی تفسیر کرد؟/ عشق هر چیزی نمودَت زفت و خَورد
● در دلم پنهان برقصی پایکوب/ جز دلم رویَت نبودی، روی‌خوب
● از محبت تلخ‌ها شیرین شود/ وز محبت مس‌ها زرین شود
از محبت دُردها صافی شود/ وز محبت دَردها شافی شود
از دیرباز، اشعار مولوی به زبان انگلیسی و دیگر زبان‌های اروپایی برگردانده شده و پنجاه سال پیش ترجمه جدیدی از آن به کوشش آرتور آربری استادی انگلیسی که پیش‌تر قرآن را به زبان امروزی ترجمه کرده بود، به بازار آمد.
اما آمریکایی‌ها تنها در همین سال‌های اخیر به مولانا روی آورده‌اند؛ کالمن بارکس نخستین شاعر آمریکایی بود که شماری از اشعار وی را ترجمه کرد؛ وی یک بار در سال ۱۹۹۵ کتابی با نام «بایسته‌های رومی» و بار دیگر در سال ۲۰۰۳ اثری با عنوان «کتاب عشق» را فراهم آورد.
در سال ۱۹۹۵ شهرام شیوا کتاب «پرده‌برداری از ترجمه‌های مولوی» را نوشت، و در سال ۱۹۹۹ دیپاک چوپرا گزیده‌ای از اشعار او را منتشر کرد. از آن جا که مولوی، علاوه بر شعر، موسیقی‌دان ناموری هم بود، و از ساز نی بسیار استفاده می‌کرد، شماری از آوازه‌خوانان آمریکایی هم تعدادی از اشعار او را با آهنگ برآمده از نی خوانده‌اند.
رویکرد آمریکایی‌ها به مولانا در سال ۲۰۰۷ و همزمان با هشتصدمین سال ولادت وی به اوج خود رسید. در آن سال، یونسکو مدال‌هایی را به نام وی توزیع کرد که در آن نوشته شده بود: « شاید اندیشه‌ها و آرزوهای ملای روم بخشی از اندیشه‌ها و آرزوهای یونسکو باشد.»
ترجمه شفقنا از الشرق الاوسط
انتهای پیام
