نگاه مردان یا حجاب زنان، کدام مهم است؟

محمد موسوی عقیقی، پژوهشگر دین، در کانال تلگرامی خود نوشت: «تا به حال از خود پرسیده‌اید که چرا «اجبار» و «توبیخ» در مسأله‌ای مانند حجاب تنها برای زنان است و «نگاه مردان» انگار اهمیتی ندارد؟ حتماً این را هم شنیده‌اید که عده‌ای باور دارند زن خود را بپوشاند تا اینکه مرد چشمانش را حفظ کند!

به گمان من مطابق شواهد متعددی، اتفاقاً در نگاه به زنان بی‌حجاب، مردان سزاوار توبیخ‌اند. به عبارتی اگر زنی حجاب نداشته باشد و مرد به زن نگاه زننده و خاصی کند، نگاه مرد سزاوار توبیخ و تذکر بوده یا حداقل در اولویت است.

برای مدعای خودم چهار دلیل بیان می‌کنم:

دلیل اول) آیات ۳۰ و ۳۱ سوره‌ی نور
قرآن در آیه‌ی ۳۰ سوره‌ی نور، وظیفه‌ی مردان را رام کردن چشم از نگاه زننده عنوان کرده: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ». در این فراز «يَغُضُّوا» به معنای فروبستن نیست، زیرا اولاً همراه با «مِنْ» تبعیضیه آمده و یعنی برخی نگاه‌های خود را «غض» کنید و ثانیاً در آیه‌ی ۱۹ سوره‌ی لقمان «وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ» به معنای سخن نگفتن نبوده، بلکه به معنای آرام سخن گفتن است.

وظیفه‌ی زنان مطابق آیه‌ی ۳۱ سوره‌ی نور به‌ هم وصل کردن دو طرف لباس‌هایی است که چاک ایجاد کرده تا زیبایی‌های بدن، مگر آن‌مقداری که در عرف‌های پیشین معمول بوده، مشخص نشود: «لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‌ جُيُوبِهِنَّ».
قرآن به عنوان کتاب محمد(ص) و سند بالادستی اسلام، برخلاف باور رایج مسلمانان بار تکلیفی مردان را بر دوش زنان نینداخته و تکلیف هر دو را جدا عنوان کرده است؛ به زنان توصیه کرده خود را چنین بپوشانند و به مردان دستور داده نگاه زننده و بد نداشته باشند.

دلیل دوم) روایت علی بن سُوَید
علی بن سُوَید می‌گوید به امام موسی کاظم گفتم من دچارِ نگاه کردن به زنان زیبارویی شده‌ام که از دیدن آن‌ها به وَجد و شوق می‌آیم، امام به من گفت: ای علی، (نگاهِ تو) هیچ اشکالی ندارد، (البته) فقط تا زمانی که خداوند از نیتِ پاک و خوشایندِ تو با خبر باشد: «علي بن سويد قال: «قلت لأبي الحسن: إنّي مبتلي بالنظر إلي المرأة الجميلة فيعجبني النظر إليها، فقال: يا عليّ لا بأس إذا عرف اللّه من نيتك الصدق…». (الکافی، ج۵، ص۵۵۲)

مطابق این روایت، پیشوای هفتم و الگوی شیعیان، زنانِ زیبا و خوش‌اندام را دستور به خانه‌نشینی یا پوشش بیش‌تر نداد، بلکه به مرد و یارِ خود دستور داد تا نگاه‌اش را پاک نگه داشته و از دیده‌ی بد و زننده خودداری کند.

دلیل سوم) روایت فضل بن عباس
در روایتی بیان شده پیام‌آور اسلام در حجةالوداع برو روی حیوانِ سواری نشسته بود و پشت سر او فضل بن عباس (پسر عموی پیام‌آور اسلام) قرار داشت. زنی از قبیله‌ی خثعم جلو آمد تا از پیشوای دین خود سؤالی بپرسد. فضل خود را کشید و به زیبایی‌های زن چشم دوخت و زن هم او را دید. پیام‌آور اسلام متوجه شد و با دست صورت پسرعموی خود را برگرداند و او را از این نگاه نوع کردن منع کرد: «عبدالله بن عباس قال كان الفضل رديف النبي فجاءت امرأة من خثعم فجعل الفضل ينظر إليها وتنظر إليه فجعل النبي يصرف وجه الفضل». (مسند أحمد بن حنبل، ج۱، ص۷۶، ح۱۵۷)
مطابق این گزارش، پیام‌آور ما مسلمانان، تنها مرد نگاه کننده را توبیخ کرد و به زن حاضر هیچ تذکری نداد. آیا رفتار ما الان چنین است؟

دلیل چهارم) روایت عمر بن خطاب
در گزارشی آمده روزی مردم در حال طواف بودند، خلیفه‌ی دوم دید صورت جوانی سرخ است. او را صدا زد و پرسید چه کسی تو را زده است؟ جوان گفت علی بن أبی‌طالب(ع) به صورت من سیلی زد. بعد از مدتی علی(ع) آمد و عُمَر علت این سیلی را جویا شد. امام پاسخ داد این جوان ایستاده بود و مداوماً به اندام زنان چشم می‌انداخت، او را در حال این رفتار دیدم و زدم. خلیفه‌ی دوم رو به جوان کرد و گفت: تو را چشمی از چشمان خداوند زد: «فَقَالَ عَليّ رَأَيْته مقاوما إمرأة فأصغيت إِلَيْهِمَا فساءني مَا سَمِعت فشججته فَقَالَ عمر أصابتك عين من عُيُون الله تَعَالَى». (نوادر الأصول الترمذی، ج۲، ص۲۰۶)

حال آیا در جامعه‌ی ما که اولاً مناقشات زیادی پیرامون شرعی بودن حجاب امروزی وجود دارد، ثانیاً فقیهان متعددی پوشش برخی از اندام زنان مانند موی و گردن یا بخش‌هایی از بازو و ساق پا را واجب ندانسته‌اند ولی نگاه ناپسند را تمام فقیهان حرام شرعی می‌دانند، ثالثاً زنان به هر دلیلی نمی‌خواهند پوشش شرعی داشته باشند، رابعاً بنا به فراز «ذلِكَ أَدْنى‌ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ» در آیه‌ی ۵۹ سوره‌ی احزاب در انتخاب پوشش و میزان آن مختارند، آیا باید صرفاً زنان توبیخ شوند و از بالاتر یا حداقل موازی (نگاه مردان) چشم پوشید؟ درحالی‌که این مستندات نشان می‌دهد اولویت، توبیخ مردانی است که به زنان نگاهِ ناپسند دارند. به نظر نگاه مردسالارانه به حجاب، باعث چنین تبعیضی است.»

انتهای پیام