ماموریت ویژه‌ی شورای اژه‌ای، مخبر و نفر سوم پس از درگذشت رئیسی

محمد توکلی، انصاف نیوز: با درگذشت سیدابراهیم رئیسی دوران دولت سیزدهم زودتر از آنچه مقرر بود به خط پایان خواهد رسید و حداکثر تا ۵۰ روز دیگر رئیس جمهور جدید انتخاب خواهد شد؛ فرآیندی که در آن محسنی اژه‌ای، محمد مخبر و رئیس مجلس دوازدهم نقشی ویژه خواهند داشت.

کامبیز نوروزی، حقوقدان، در این باره به انصاف نیوز گفت: «با توجه به شرایط جدید پیش آمده اهمیت انتخابات هیئت رئیسه مجلس دوازدهم به نسبت سایر دوره‌ها بسیار بسیار بیشتر خواهد بود زیرا رئیس مجلس به عضویت شورای سه نفره در می‌آید و نقش خیلی مهمتری را بر عهده خواهد گرفت و در نتیجه رقابت سیاسی سخت‌تری در مجلس شکل خواهد گرفت».

با درگذشت رئیس دولت سیزدهم در صورت موافقت آیت الله خامنه‌ای، محمد مخبر وظایف او را بر عهده خواهد گرفت.

بنا بر آنچه در اصل یکصد و سی و یکم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است، در صورت فوت رئیس جمهور، «معاون‏ اول‏ رئیس‏ جمهور با موافقت‏ رهبری،‏ اختیارات‏ و مسئولیت‌های‏ وی‏ را بر عهده‏ می‏‌گیرد».

آقای نوروزی ضمن تسلیت درگذشت ابراهیم رئیسی و همراهانش در سانحه سقوط هلی کوپتر در آذربایجان شرقی، درباره‌ی نحوه‌ی اجرایی شدن این اصل قانون اساسی در شرایط فعلی گفت: «با وضعیتی که متاسفانه پیش آمده است، معاون اول رئیس جمهور وظایف و اختیارات او را بر عهده خواد گرفت».

با توجه ارتباط نزدیک محمد مخبر و رهبری به احتمال فراوان این مسئولیت بر عهده‌ی او گذاشته خواهد شد اما با این وجود، در صورت عدم موافقت رهبری نظام با بر عهده گرفتن این مسئولیت از سوی معاون اول دولت سیزدهم، آیت الله خامنه‌ای فرد دیگری را برای انجام این کار منصوب خواهد کرد.

کامبیز نوروزی، حقوقدان، در پاسخ به این سوال که «اگر رهبری با تفویض اختیارات رئیس جمهور به معاون اول موافق نباشند، مطابق قانون چه کسی این مسئولیت را بر عهده خواهد گرفت؟»، گفت: «قانون اساسی در این مورد ساکت است و اینکه این موافقت از نظر حقوقی چیست موضوعی قابل تفسیر است».

اما انجام وظایف ریاست جمهوری تنها اقدام آقای مخبر نخواهد بود و او باید با حضور در یک شورا و مشارکت با روسای قوای قضاییه و مقننه فرآیند انتخاب رئیس جمهور بعدی را فراهم آورد.

این ماموریت ویژه‌ی اژه‌ای، مخبر و رئیس مجلس آینده بر اساس قانون حداکثر به مدت ۵۰ روز به طول خواهد انجامید.

نویسندگان قانون اساسی در این باره می‌گویند: شورایی‏ متشکل‏ از رئیس‏ مجلس‏ و رئیس‏ قوه‏ قضائیه‏ و معاون‏ اول‏ رئیس‏ جمهور موظف‏ است‏ ترتیبی‏ دهد که‏ حداکثر ظرف‏ مدت‏ پنجاه‏ روز رئیس‏ جمهور جدید انتخاب‏ شود.

به نظر می‌آید که ترتیب اتخاذشده برای تعیین رئیس جمهور بعدی از سوی این شورای سه نفره می‌باید برگزاری انتخابات باشد اما با این وجود واژه‌ی انتخابات در این اصل قانون اساسی نیامده است.

نوروزی درباره‌ی نبود واژه‌ی «انتخابات» در این اصل قانون اساسی گفت: تفسیر این جمله قطعا و بدون تردید برگزاری انتخابات است. در اصول متعدد دیگر قانون اساسی آمده است که رئیس جمهور از طریق انتخابات برگزار می شود و هیچ مسیر دیگری برای این کار وجود ندارد.

این حقوقدان در ادامه گفت: می‌باید این اصل را در چارچوب قانون اساسی تفسیر کنیم. از سوی دیگر در این جمله کلمه‌ی «انتخاب» آمده است که به معنای انتخاب از سوی دیگران است. اگر فرد یا شورایی کسی را برگزیند نام آن انتصاب خواهد بود و نه انتخاب. ضروری است این اصل با توجه به اصول دیگر قانون اساسی و جمهوری بودن نظام تفسیر شود.

نوروزی درباره‌ی اینکه «منتخب این انتخابات مدت به مدت چهار سال انتخاب خواهد شد و یا تا پایان دولت سیزدهم عهده‌دار مسئولیت خواهد بود؟»، گفت: قانون اساسی در این باره ساکت است اما بنا بر قاعده دوره‌ی ریاست جمهوری چهار ساله خواهد بود؛ همانطور که پس از شهادت شهید رجایی نیز رئیس جمهور بعدی برای چهار سال انتخاب شد.

او با تاکید بر اینکه تنها وظیفه‌ی شورای سه نفره اتخاذ ترتیبی برای انتخاب رئیس جمهوری بعدی است، درباره‌ی نسبت این شورا با شورای نگهبان در مورد برگزاری انتخابات گفت: این انتخابات مانند دیگر دوره‌های انتخابات در کشور برگزار می شود.

نوروزی ادامه داد: اما به دلیل وضعیت استثنایی که رئیس جمهور درگذشته است شرایط عادی نیست و این هیئت عهده‌دار برگزاری انتخابات است اما بررسی صلاحیت‌ها و نظارت بر انتخابات همچنان به عهده‌ی شورای نگهبان خواه بود.

در دوران پنجاه روزه یا کمتر از آن که محمد مخبر مسئولیت‌ها و اختیارات دولت را بر عهده خواهد داشت مجلس امکان استیضاح وزرا را ندارد.

به نظر می‌آید که به مدت پنجاه روز محمد مخبر بر صندلی ریاست ابراهیم رئیسی خواهد نشست و پس از آن انتخابات زودهنگام برگزار می‌شود. انتخاباتی که شورایی متشکل از غلامحسین محسنی اژه‌ای، محمد مخبر و رئیس مجلس دوازدهم در آن نقشی ویژه خواهند داشت.

حساسیت انتخاب رئیس جدید مجلس

کامبیز نوروزی، حقوقدان، گفت: «درگذشت آقای رئیس جمهور در زمانی اتفاق افتاد که مجلس هم در حال جابجایی است. با توجه به شرایط جدید پیش آمده اهمیت انتخابات هیئت رئیسه مجلس دوازدهم به نسبت سایر دوره‌ها بسیار بسیار بیشتر خواهد بود زیرا رئیس مجلس به عضویت شورای سه نفره در می‌آید و نقش خیلی مهمتری را بر عهده خواهد گرفت و در نتیجه رقابت سیاسی سخت‌تری در مجلس شکل خواهد گرفت».

مجلس دوازدهم در هفته‌ی نخست خردادماه کار خود را آغاز خواهد کرد و شنیده‌ها حاکی از رقابت چهره‌هایی همچون محمدباقر قالیباف، سیدمجتبی ذوالنور، سیدمحمود نبویان و منوچهر متکی از دو فراکسیون اصولگرا برای ریاست مجلس آینده است. فراکسیون اقلیت میانه‌روها تاکنون درباره‌ی کاندیداتوری فردی از این فراکسیون اعلام آمادگی نکرده است ولی نام مسعود پزشکیان برای نایب رئیسی یا ریاست در صورت تصمیم فراکسیون شنیده می‌شود.

با توجه به تغییر شرایط سیاسی کشور به دلیل درگذشت ناگهانی ابراهیم‌ رئیسی، رئیس مجلس آینده در یکی از نخستین ماموریت‌های خود حضور در شورایی ویژه برای اتخاذ ترتیبی برای انتخاب رئیس دولت چهاردهم را تجربه خواهد کرد.

گزینه‌های احتمالی ریاست جمهوری

در ساعات گذشته اسامی برخی به عنوان گزینه‌ّای احتمالی برای ریاست جمهوری مطرح می‌شوند: مخبر و بذرپاش از داخل دولت کنونی، قالیباف و پزشکیان از نمایندگان فعلی و منتخب مجلس جدید، سعید جلیلی، دبیر اسبق شورایعالی امنیت ملی، مجید انصاری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو مجمع تشخیص و عراقچی، ابتکار، ربیعی و جهانگیری از مدیران دولت حسن روحانی و همچنین علی لاریجانی رئیس سابق مجلس.

انتهای پیام