بررسی زوایای سقوط هلیکوپتر رییسی: چه کسانی در آن هلیکوپتر بودند؟ / پزشکیان: چه کسی اجازه پرواز داد / کوهنوردان درباره حضور گرگ و خرس در آن منطقه چه می گویند؟ / اصل ۱۳۱ قانون اساسی چه می گوید / ابهامات چیست /
اعتماد نوشت:
گروه سياسي
حول و حوش ساعت 15 عصر روز يكشنبه 30 ارديبهشت ماه، تحريريه «اعتماد» يك روز عادي را پشت سر مي‌گذارد كه ناگهان خبري در تحريريه طنين‌انداز مي‌شود. «هليكوپتر حامل همراهان رييس‌جمهور در آذربايجان شرقي دچار سانحه شده است.» توجه بچه‌ها يكي يكي به اين خبر جلب مي‌شود؛ فارس مي‌نويسد كه اين حادثه براي هيات همراه رييس‌جمهور رخ داده است. كيهان هم مي‌نويسد كه رييس‌جمهور سالم است و با خودرو در حال جابه‌جايي است! اين اخبار خوش‌بينانه اما به فاصله اندكي جاي خود را به اخبار نگران كننده‌تر مي‌دهد. تسنيم خبر فارس را تكذيب كرده و مي‌نويسد كه اين سانحه براي هليكوپتر شخص رييس‌جمهور رخ داده است. كيهان هم اخبار قبلي درباره سلامت رييس‌جمهوري را از خروجي‌هايش حذف مي‌كند. اخبار يكي يكي و مسلسل‌وار از راه مي‌رسند. بچه‌هاي تحريريه يكي يكي آخرين اخبار را به سمع و نظر بقيه مي‌رسانند.
بر اساس اعلام خبرگزاري‌ها بالگرد حامل رييس‌جمهور كه براي افتتاح سد مرزي «قيز قلعه‌سي» و ديدار با الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان به آذربايجان شرقي سفر كرده بود، در مسير بازگشت در «جنگل ديزمار» در محدوده عمومي بين ورزقان و جلفا استان آذربايجان شرقي دچار سانحه شد. سردبير با مشاركت دبيران گروه‌هاي سياسي و اجتماعي، تيم ويژه‌اي را براي پيگيري ابعاد گوناگون موضوع تشكيل داد. تماس‌هايي با نمايندگان تبریز در مجلس يازدهم و دوازدهم برقرار شد. ضمن اينكه تماس با مسوولان هلال‌احمر، دفتر سخنگويي دولت، وزارتخانه‌هاي راه و شهرسازي و نيرو هم برقرار شد. در ادامه بررسي‌هاي تحليلي را يكي از خلبانان كشور گفت‌وگویي صورت گرفت تا ابعاد و زواياي گوناگون اين حادثه بررسي شود. در ادامه صاحب‌امتياز روزنامه هم نشست ويژه‌اي را برگزار كرد تا آخرين اخبار و نحوه بررسي سوژه از منظر تخصصي بررسي شود.
چرا هليكوپتر؟
مهم‌ترين ابهام در جريان اين پرونده، چرايي استفاده از حمل و نقل هوايي با هليكوپتر در شرايطي است كه هواشناسي كشور از 24 ساعت قبل براي استان آذربايجان شرقي هشدار نارنجي صادر كرده بود. مسعود پزشكيان، نماينده مردم تبريز از جمله چهره‌هايي است كه به اين موضوع اشاره كرده و مي‌گويد: «مهم‌ترين ابهام در اين سانحه چرايي انتخاب حمل و نقل هوايي را هليكوپتر در شرايطي است كه هشدارهاي هواشناسي اعلام شده بود. به طور طبيعي در اين شرايط نباید با هليكوپتر براي جابه‌جايي رييس‌جمهوري اقدام مي‌شد. اخبار تكميلي از راه رسيدند؛ خبر رسيد رييس‌جمهور، آيتالله آل‌هاشم امام جمعه تبريز، حسين اميرعبداللهيان وزير امور خارجه، مالك رحمتي استاندار آذربايجان شرقي و چند تن ديگر از همراهان از جمله سرنشينان اين بالگرد بوده‌اند. نكته قابل توجه در اين رخداد، اما دامنه وسيع اخبار ضد و نقيضي بود كه پس از اين حادثه روي خروجي خبرگزاري‌ها قرار گرفت.
مقامات دولتي چه مي‌گويند؟
نخستين چهره دولتي كه در برابر رسانه‌ها قرار گرفت و روايتي مقدماتي از ابعاد حادثه ارائه كرد. معاون عمراني استانداري آذربايجان شرقي درباره خبر سقوط بالگرد كه گفته مي‌شود رييس دولت هم در آن بوده است، گفت: «من هنوز به محل حادثه نرسيده‌ام و از جزييات حادثه اطلاعي ندارم.» ذاكري با بيان اينكه محل حادثه نزديكي ورزقان است، ادامه داد: «۳ بالگرد بوده كه دو تاي آن به سلامت به زمين نشسته و يكي از آنها سقوط كرده است.»
او با تاكيد به اينكه هنوز در مسير رسيدن به محل حادثه است، گفت: «با توجه به اينكه هنوز به محل حادثه نرسيده‌ام، از تعداد و مشخصات مصدومان احتمالي و علت و ابعاد دقيق حادثه اطلاعي ندارم.» چهره بعدي كه پشت قاب دوربين صدا و سيما قرار گرفت، احمد وحیدی وزير كشور دولت سيزدهم بود. وزير كشور اعلام كرد كه اميدواريم نيروهاي امدادي زودتر به محل سقوط هليكوپتر حامل رييس‌جمهور برسند. احمد وحيدي اعلام كرد: «رييس‌جمهور و همراهان وي پس از افتتاح سد خداآفرين در حال بازگشت با چند بالگرد بودند كه يكي از بالگردها به خاطر شرايط آب و هوايي مجبور به فرود سخت مي‌شود. الان گروه‌هاي امدادي به طرف منطقه حركت كرده‌اند، ولي با توجه به مه‌آلود بودن و نامناسب بودن آب و هوا، ممكن است زمان ببرد تا به بالگرد برسند. اميدواريم گروه‌هاي امدادي سريع به محل برسند.» وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا ارتباطي با اين بالگردها برقرار شده است، گفت: «ارتباط بوده، ولي با توجه به اينكه منطقه پيچيده و ارتباطات سخت است، منتظر گروه‌هاي امدادي هستيم تا به محل سانحه برسند و اطلاعات بيشتري براي ما ارسال كنند.» وحيدي در شرايطي از تماس با نزديكان رييس‌جمهور در هليكوپتر صحبت مي‌كند كه احمد عليرضابيگي، نماينده مردم تبريز اعلام مي‌كند تماسي با نزديكان رييسي برقرار نشده است. در ادامه پيرحسين كوليوند، رييس جمعيت هلال‌احمر درباره حادثه رخ داده براي بالگرد حامل رييس‌جمهور گفت: ۴۰ تيم واكنش سريع در حال بررسي محل سانحه هستند و هنوز اطلاع دقيقي از وضعيت نداريم؛ به محض اطلاع خبر مي‌دهيم.
به گفته بهادري جهرمي، سخنگوي دولت به دنبال سقوط بالگرد حامل رييس‌جمهور در هيات دولت مقرر شد كه معاون اجرايي رييس‌جمهور به همراه بخشي از اعضاي دولت عازم تبريز شوند. همزمان با انجام عمليات جست‌وجو براي يافتن بالگرد حامل رييس‌جمهور، زائران حرم امام رضا (ع) براي سلامتي رييس‌جمهور و همراهان وي دعاي توسل خواندند. رضا كارگر، مدير روابط عمومي شركت فرودگاه‌هاي كشور نيز با توجه به اقدامات فرودگاه مهرآباد در خصوص حادثه بالگرد رييس‌جمهور، گفت: «جلسه تجسس و نجات بالگرد سانحه ديده حامل رييس‌جمهور با حضور مدير عامل شركت فرودگاه‌ها و متخصصان ذي‌ربط در فرودگاه تبريز در حال برگزاري است.»
همه ظرفيت‌هاي ارتش، سپاه و فراجا براي امدادرساني به بالگرد حامل رييس‌جمهور به كارگرفته شود
رييس ستاد كل نيروهاي مسلح به ارتش، سپاه و فرماندهي انتظامي دستور داد از همه ظرفيت‌هاي خود براي تفحص و امدادرساني به بالگرد حامل رييس‌جمهور و همراهان وي استفاده كنند. سرلشكر پاسدار محمد باقري به سازمان نيروهاي مسح دستور داد كه براي تفحص و امدادرساني در سانحه بالگرد حامل رييس‌جمهور و همراهان وي از همه امكانات، تجهيزات و ظرفيت‌هاي ارتش جمهوري اسلامي ايران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و فرماندهي انتظامي استفاده شود. نيروهاي مسلح، ارتش، سپاه و فرماندهي انتظامي از همان ساعات اوليه در منطقه حضور يافته و مشغول تفحص هستند.
منابع آگاه چه مي‌گويند؟
منابع آگاه در جمعيت هلال احمر، عصر ديروز و ساعاتي بعد از انتشار خبر سانحه سقوط بالگرد حامل رييس‌جمهور، به «اعتماد» گفتند كه تيم اطلاع‌رساني دولت، در استان آذربايجان شرقي حضور پيدا كرده و مسووليت اعلام اخبار را برعهده گرفته است. اين منابع اگاه ضمن تاكيد بر اينكه تمام امدادگران هلال احمر از مصاحبه با رسانه‌ها منع شده‌اند، درباره وضعيت آب و هوايي منطقه منتهي به محل حادثه سقوط بالگرد حامل رييس‌جمهور گفتند: «شمال استان آذربايجان شرقي شرايط متفاوتی دارد. وضعيت آب و هوايي اين منطقه از استان كه در واقع محل وقوع حادثه هم هست، از آب و هواي حوزه ارس تاثير مي‌گيرد و بسيار نزديك به آب و هواي منطقه گيلان اما كمي سردتر است و حتي پوشش گياهي اين منطقه هم متفاوت است و منطقه صعب‌العبوري است چون رشته كوه‌هاي ارسباران در همين منطقه واقع شده و اين ارتفاعات باعث متراكم‌تر شدن ابرها در آسمان منطقه مي‌شود.»
اين منابع اگاه ضمن اشاره به اينكه در ساعات عصرگاهي روز يكشنبه 30 ارديبهشت 1403 (حدود ساعت 6 عصر) بارش باران و مه شديد در منطقه است، افزود: «منطقه كليبر كه محل وقوع حادثه سقوط بالگرد حامل رييس‌جمهور است، به گردنه‌هاي معروف گيلان و اردبيل و رشته كوه‌هاي البرز منتهي مي‌شود، است و به دليل صعب‌العبور بودن منطقه، هيچ محاسبه‌اي از زمان رسيدن امدادگران به محل حوادث مشابه نيست.»
واكنش‌هاي بين المللي به خبر
سقوط هليكوپتر حامل رييس‌جمهور
نخستين چهره‌اي كه به خبر سقوط هليكوپتر رييس‌جمهور ايران واكنش نشان داد، الهام علي‌اف بود. رييس‌جمهور جمهوري آذربايجان در پيامي ضمن ابراز ناراحتي از حادثه پيش آمده براي رييس‌جمهور ايران اعلام كرد كه كشورش آماده هر گونه كمك و حمايت به ايران است.
«الهام علي‌اف» رييس‌جمهور آذربايجان در شبكه ايكس نوشت: «امروز بعد از ديدار دوستانه با ابراهيم رييسي، رييس‌جمهوري اسلامي ايران، از خبر فرود اضطراري بالگرد حامل هيات عالي در ايران، به شدت ناراحت شديم. از خداوند متعال براي رييس‌جمهور ايران و هيأت همراه وي طلب دعا داريم. جمهوري آذربايجان به عنوان كشور همسايه، دوست و برادر آماده ارائه هر گونه كمك و حمايت است.» پس از علي‌اف، «محمد شياع السوداني» نخست‌وزير عراق، رييس‌جمهور پاكستان، نماينده مجلس مصر، اتحاديه اروپا و… نسبت به اين حادثه واكنش نشان دادند. كاخ سفيد هم اعلام كرد كه «جو بايدن» رييس‌جمهور امريكا در جريان گزارش‌هاي مربوط به سانحه بالگرد حامل «سيدابراهيم رييسي» رييس‌جمهور ايران قرار گرفته است.
اظهارات يك كوهنورد از وضعيت منطقه سانحه
يك كوهنورد با سابقه در گفت‌وگو با «اعتماد» در توضيح وضعيت جغرافيايي منطقه سانحه سقوط بالگرد حامل رييس‌جمهور و شرايط خاص ارتفاعات ارسباران كه مشرف به منطقه كليبر و ورزقان است، گفت: «ارتفاعات ارسباران يك منطقه صخره‌اي است و هر صخره، چند متر ارتفاع دارد. اين صخره‌ها همگي كنار هم هستند و صعب‌العبور بودن منطقه به دليل وضعيت خاص قرار گرفتن اين صخره‌هاست. در اين منطقه هر گونه تردد فقط به شيوه صعود امكان‌پذير است چون منطقه به هيچ وجه صاف و هموار نيست و هيچ خودروي امدادي امكان تردد در اين منطقه ندارد. در اين منطقه البته به شرط مساعد بودن وضعيت جوي، امكان پرواز بالگرد وجود دارد اما به دليل وجود همين صخره‌ها، بالگرد هيچ امكاني براي فرود ندارد.» اين كوهنورد با ابراز تعجب از پرواز هليكوپتر در شرايط جوي مورد هشدار به دليل بارندگي گفت: «پوشش گياهي اين منطقه، جنگل و درختاني است كه البته متراكم نيستند و در فواصل مختلف قرار گرفته‌اند. گونه‌هاي جانوري اين منطقه هم از ارتفاع 2200 متر به بالا، گرگ و در اين ايام سال، خرس قهوه‌اي است.»
اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رییس‌جمهور یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رییس‌جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رییس‌جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسوولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رییس مجلس و رییس قوه قضاییه و معاون اول رییس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت 50 روز رییس‌جمهور جدید انتخاب شود. در صورت فوت معاون اول یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رییس‌جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند
يك منبع آگاه: تمام هليكوپترها سيستم جي‌پي‌اس دارند ولي اينكه چگونه موقعيت‌يابي كنند يا سيگنال بدهند به نوع هليكوپتر بستگي دارد.
گروه ويژه خبري |روز گذشته هليكوپتر حامل ابراهيم رييسي؛ رييس‌جمهور در منطقه ورزقان دچار سانحه شد. خبرهاي اوليه حاكي از اين بود كه هليكوپتر ناچار به فرود شده است، اما دقايقي بعد خبرگزاري فارس اين حادثه را شايعه خواند و مدعي شد خطري رييس‌جمهور را تهديد نمي‌كند. اخبار مقدماتي نشان مي‌داد كاروان حامل رييس‌جمهور و همراهان او در سفر تبريز، شامل سه فروند هليكوپتر مي‌شود. دو هليكوپتر اول حامل برخي وزرا و مسوولان بوده كه همگي سالم به مقصد رسيدند، اما هليكوپتر سوم كه ابراهيم رييسي به‌همراه آيتالله آل‌هاشم؛ امام‌جمعه تبريز و حسين اميرعبداللهيان؛ وزير امورخارجه را حمل مي‌كرد، دچار سانحه شده است. يكي از شبكه‌هاي استاني تبريز در زيرنويسي با تگ خبر فوري نوشت: «شرايط سخت آب‌وهوايي و وجود مه غليظ باعث شده دسترسي گروه‌هاي امداد به محل حادثه به كندي صورت پذيرد.» يك خلبان كه نامش محفوظ است، در مورد وضعيت اضطراري مربوط به هليكوپتر حامل رييسي به «اعتماد» مي‌گويد: «تا خود هليكوپتر پيدا نشود، نمي‌توان در مورد آن نظر داد. بايد مشخص شود نوع هليكوپتر چيست و دليل سقوط چه بوده است. هر بالگردي به هر دليلي مي‌تواند دچار حادثه شود. علت سقوط و نوع هليكوپتر حامل رييس‌جمهور نيز فعلا مشخص نشده است. بنابراين فعلا نمي‌توان چيزي گفت. اينكه اول برخي خبرگزاري‌ها اعلام كردند نقص فني است، اصلا چنين چيزي نمي‌تواند باشد. چون تا هليكوپتر پيدا نشود نمي‌توان علت آن را عنوان كرد. شايد افراد داخل هليكوپتر سالم باشند، شايد سقوط سخت صورت گرفته باشد. تاكيد مي‌كنم از آنجايي كه سيستم هلي‌كوپتر‌هاي نظامي، امدادي، آتش نشاني، آموزشي و… با هم متفاوت است نمي‌توان به‌طور قطعي نظر داد.» اين منبع آگاه همچنين در مورد موقعيت‌ياب‌هاي هليكوپترها مي‌گويد: «همه هليكوپترها داراي سيستم جي‌پي‌اس هستند، ولي اينكه چگونه نقطه‌يابي كنند، مشخص نيست. اگر سيستم جي‌پي‌اس آسيب ببيند قطع مي‌شود، يا اگر جايي باشد كه سيگنال وجود نداشته باشد، باز سيستم جي‌پي‌اس قطع مي‌شود. بنابراين اگر سيستم جي‌پي‌اس آسيب ببيند سيگنال‌ها قطع مي‌شوند، ولي اينكه هليكوپتر چه سيستمي دارد و يا به كجا وصل است يا اصلا سيستم ندارد و وصل نيست را نمي‌دانيم. تمام اينها با توجه به نوع هليكوپتر متفاوت است. در كل دنيا موقعيت‌ياب در سيستم‌هاي پرنده يا زميني اصلا دقيق نيست و وقتي دچار آسيب مي‌شوند حداقل ۱۰ الي ۱۵ نقطه را نشان نمي‌دهند. يعني اگر سيستم جي‌پي‌اس آسيب ببيند به تبع‌آن موقعيت‌يابي نيز ضعيف خواهد شد. خصوصا موقعيت‌ياب هليكوپتر حامل رييس‌جمهور كه در جنگل و در لحظات شروع بارندگي‌ها سقوط كرده، ۱۰ الي ۱۵ متر را بيشتر نشان نخواهد داد.» او در ادامه مي‌گويد: «برخي از هليكوپترها هستند كه هنگام خطر اگر دچار سانحه شوند زنگي را به صورت هشدار به صدا در مي آورند تا افرادي كه در همان حواشي هستند هليكوپتر را زودتر پيدا كنند. اما در مجموع اگر هر بالگردي دچار حادثه شود اطلاعات به جعبه سياه منتقل مي‌شود. با اين حال مكالمات راديويي و موقعيت‌ياب با توجه به نوع هليكوپتر به جعبه سياه منتقل خواهد شد.»
امكان جست‌وجوي هوايي وجود ندارد
پيرحسين كوليوند، رييس جمعيت هلال احمر نيز درباره علت كندي پيشرفت عمليات جست‌وجو توضيح داد: «شرايط جوي بسيار نامساعد و سخت‌گذر است. تلاش كرديم از پهپاد استفاده كنيم، اما با توجه به شرايط جوي هوا امكان جست‌وجوي هوايي وجود ندارد و از طريق نيروهاي واكنش سريع در حال جست‌وجوي زميني هستيم.» روابط عمومي شركت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي ايران نيز اعلام كرد: «جلسه تجسس و نجات بالگرد سانحه ديده حامل رييس‌جمهور، با حضور مديرعامل شركت فرودگاه‌ها و متخصصان ذي‌ربط در فرودگاه تبريز درحال برگزاري است.»
هيچ تماسي با افراد حاضر در هليكوپتر حامل رييس‌جمهور برقرار نشده است
نماينده مردم تبريز درباره آخرين اخبار مرتبط با حادثه سقوط هليكوپتر حامل رييس‌جمهور مي‌گويد: «نيروهاي امدادي و هلال‌احمر كه در منطقه در حال تجسس‌اند و به سمت محل حادثه مي‌روند، مي‌گويند، هليكوپتر حامل رييس‌جمهور در يك منطقه جنگلي به نام منطقه ديزمار سقوط كرده است. هر نوع ارتباطي هم در حال حاضر با افراد حاضر در هليكوپتر قطع است.»
عليرضابيگي در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه آيا رييس‌جمهور قطعا در هلي‌كوپتري كه سقوط كرده، حضور داشته، مي‌گويد: « 3 هليكوپتر حامل اعضاي دولت و مسوولان استاني بوده‌اند كه در يكي از آنها آقاي بذرپاش، وزير راه و شهرسازي و ساير مسوولان حضور داشته و در هليكوپتر ديگر علي‌اكبر محرابيان، وزير نيرو و همراهان، حاضر بوده‌اند. هر دو هليكوپتر حامل محرابيان و بذرپاش سلامت به زمين نشسته‌اند، اما هليكوپتر حامل رييس‌جمهور سقوط كرده است.»
نماينده مردم تبريز در خصوص اينكه آيا منطقه‌اي كه هليكوپتر رييس‌جمهور سقوط كرده دقيقا شناسايي شده است، مي‌افزايد: « بچه‌هاي امداد مي‌گويند چون در منطقه ياد شده بارندگي شديد است و مه غليظي وجود دارد، هنوز نيروهاي امداد و نجات نتوانسته‌اند هلی‌كوپتر را شناسايي كرده و به منطقه برسند.»
عليرضابيگي در پاسخ به پرسش ديگري در خصوص اينكه آيا با افراد حاضر در هليكوپتر رييس‌جمهور تماسي برقرار شده، مي‌گويد: «من چيزي در اين زمينه نشنيده‌ام. خودم در اخبار صدا و سيما مي‌شنوم كه با آقاي آل‌هاشم، نماينده ولي‌فقيه در آذربايجان شرقي تماسي برقرار شده، اما واقع آن است كه هر نوع ارتباطي فعلا قطع است.»
مسوولان حاضر در بالگرد سقوط كرده چه كساني هستند؟
ابراهيم رييسي، رييس دولت سيزدهم، حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه و آل‌هاشم امام جمعه تبريز و مالك رحمتي استاندار آذربايجان شرقي، مسوولان سرنشين اين بالگرد بودند
گروه گزارش
با اعلام خبر سانحه براي بالگرد حامل رييس‌جمهور در «جنگل ديزمار» مركزي بين روستاي برازين و اردشيري استان آذربايجان شرقي، بر حاضران در اين بالگرد از سمت رسانه‌ها توجه ويژه شد.
بر اساس اعلام خبرگزاري دولت، سيد ابراهيم رييسي، حجت‌الاسلام آل هاشم امام جمعه تبريز، حسين اميرعبداللهيان وزير امور خارجه، مالك رحمتي استاندار آذربايجان شرقي، خلبان، كمك خلبان، كروچيف (دستيار خدمه پرواز) سرتيم حفاظت و يكي از محافظين و چند تن ديگر از همراهان از جمله سرنشينان اين بالگرد بودند.
ابراهيم رييسي؛ رييس دولت سيزدهم
سيد ابراهيم رييسي متولد آذرماه سال ۱۳۳۹ هجري شمسي در خانواده‌‌اي روحاني در شهر مشهد و در محله نوغان ديده به جهان گشود. بر اساس زندگينامه منتشر شده در سايت رييسي، پدر وي سيدحاجي رييس‌الساداتي و همچنين مادر وي سيده عصمت خدادادحسيني از سلاله سادات حسيني و نسبتش از هر دو طرف به حضرت زيدبن‌علي‌بن‌الحسين (ع) مي‌رسد.
او تحصيلات ابتدايي را در مدرسه جواديه گذرانده و تحصيل در علوم حوزوي را در مدرسه نواب و سپس در مدرسه آيتالله موسوي‌نژاد شروع كرد. در سال ۱۳۵۴ جهت ادامه تحصيل به حوزه علميه قم و مدرسه آيتالله بروجردي رفت و مدتي نيز در مدرسه‌اي كه با مديريت آيتالله پسنديده تحت نظر امام خميني اداره مي‌شد، تحصيل نمود.
دي‌ماه سال ۱۳۵۶ با شروع آغاز حركت‌هاي مردمي، رييسي در اجتماعات اعتراضي كه مبدأ اغلب آنها مدرسه آيتالله بروجردي (مدرسه خان) بود، شركت داشت. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، وي در دوره تربيتي خاصي كه مرحوم بهشتي جهت كادرسازي براي تأمين نيازهاي مديريتي نظام اسلامي برگزار كرده بود، شركت كرد. در همان زمان به دنبال حوادث در مسجد سليمان، به آن منطقه رفت. پس از بازگشت از مسجد سليمان، مجموعه سياسي- عقيدتي پادگان آموزشي صفر- دو در شاهرود را تأسيس و براي مدت كوتاهي آن را اداره كرد.
ورود به حوزه قضايي
دادياري شهرستان كرج در سال ۱۳۵۹ ورود رييسي به حوزه فعاليت در عرصه قضايي بود. او پس از مدتي با حكم شهيد قدوسي، به سمت دادستان كرج منصوب شد و تا پس از دو سال در تابستان ۱۳۶۱ همزمان با دادستاني شهر كرج، مسووليت دادستاني شهر همدان را نيز عهده‌دار شد. حضور همزمان او در اين دو مسووليت، براي مدتي ادامه يافت تا آنكه به عنوان دادستان استان همدان معرفي شد و از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۳، در اين سمت فعاليت كرد.
رييسي در سال 1368 با حكم رييس قوه قضاييه وقت به سمت دادستان تهران منصوب شد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ به مدت پنج سال اين مسووليت را برعهده داشت. ايشان از سال ۱۳۷۳ به رياست سازمان بازرسي كل كشور منصوب شد كه حضورش در اين سمت تا سال ۱۳۸۳ ادامه يافت. سايت شخصي رييسي درباره اين دوره فعاليت او نوشته است: « دوره مديريت آيتالله رييسي بر سازمان بازرسي كل كشور نقطه عطفي در زندگي ايشان بود. وي كه يك مديريت كلان ملي را به مدت ده سال تجربه مي‌كرد با اتكاء به تجربيات اندوخته خود نظارت بر دستگاه‌هاي اداري را متحول و نظام‌مند كرد. سازمان بازرسي كل كشور در زمان تصدي ايشان با توسعه متوازن ساختاري مواجه شد و به عنوان يكي از اركان نظارتي نظام جمهوري اسلامي تثبيت شد. اين دوران كه با روي كارآمدن دولت اصلاحات همزمان بود بسياري از گره‌هاي نظام اداري و اقتصادي شناسايي و راهكار برون‌رفت از زمينه فساد در آن تدوين شد. بعضي پرونده‌هاي جنجالي مفاسد اقتصادي محصول فعاليت شبانه روزي آيتالله رييسي و همكارانش در اين سازمان و درآن دوره بود».
ازدواج در 23 سالگي با دختر ارشد خانواده علم‌الهدي
رييسي در سال ۱۳۶۲ در سن ۲۳ سالگي با جميله سادات علم‌الهدي دختر ارشد «سيد احمد علم‌الهدي» ازدواج كرد. جميله علم‌الهدي در حال حاضر دانشيار رشته فلسفه علوم تربيت دانشگاه شهيد بهشتي تهران، رييس سابق پژوهشگاه علوم انساني است. حاصل اين ازدواج دو فرزند دختر است.
سايت شخصي رييس دولت سيزدهم درباره خانواده وي نوشته است: « دختر اول ايشان متاهل و داراي دو مدرك كارشناسي ارشد است. يكي در رشته علوم اجتماعي از دانشگاه الزهرا (سلام‌الله عليها) و ديگري در رشته علوم قرآن و حديث از دانشگاه علوم حديث شهر ري و دختر دوم وي نيز متاهل و دانشجوي كارشناسي رشته فيزيك دانشگاه شريف است».
سال‌هاي حضور در قوه قضاييه
رييسي در سال ۱۳۶۴ به عنوان جانشين دادستان انقلاب تهران منصوب شد و به اين ترتيب، دوره مديريت قضايي ايشان در تهران آغاز شد. در سال‌هاي بعد امام خميني(ره) طي احكام ويژه و مستقيم، رييسي و نيري را براي رسيدگي به مسائل آن زمان استان‌هايي از جمله لرستان، كرمانشاه و سمنان مامور كرد.
رييسي از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۳، به مدت ده سال معاون اول قوه قضاييه بود و معاونت دو رييس قوه را در اين سمت تجربه مي‌كرد به عنوان يكي از مسوولان ارشد قضايي كشور مسووليت سازماندهي و اداره تشكيلاتي اين مجموعه را بر عهده داشت و از سال ۱۳۹۳ تا اسفند ۱۳۹۴ نيز به عنوان دادستان كل كشور فعاليت كرد. رييسي از سال ۱۳۹۱ تا سال ۱۴۰۰ با حكم رهبرانقلاب، دادستان ويژه روحانيت نيز بود.در سال ۱۳۷۶، ايشان به پيشنهاد برخي اعضاي موثر جامعه روحانيت مبارز از جمله آيتالله مهدوي كني و تصويب شوراي مركزي جامعه روحانيت به عضويت در آن شورا در آمد.
توليت آستان قدس رضوي
در اسفند ۱۳۹۴، رييسي با حكم آيتالله العظمي رهبرانقلاب به توليت آستان قدس رضوي منصوب شد. پايگاه اطلاع‌رساني رييسي درباره اين دوره از فعاليت وي نوشته است: رسيدگي به امور زائران بارگاه مقدس امام هشتم(ع)، خدمت به مجاوران و به ويژه مستمندان و مستضعفان حرم رضوي، ترويج معارف قرآني و مكتب اهل بيت (ع) در جهان اسلام، بهره مند ساختن تهيدستان نقاطي از كشور كه موقوفات آستان قدس در آن قرار دارد و سامان بخشيدن به بنگاه‌هاي اقتصادي و خدماتي آستان قدس رضوي، موارد مورد تاكيد رهبر معظم انقلاب اسلامي در منشور هفتگانه حكم انتصاب آيتالله رييسي در سمت توليت آستان قدس رضوي بودند.
بازگشت به قوه قضاييه
پس از فوت هاشمي شاهرودي و انتصاب آملي‌لاريجاني به سمت رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام خبرهايي مبني بر جايگزيني سيد ابراهيم رييسي به سمت رياست قوه قضاييه منتشر شد كه اين اخبار در ۲۷ بهمن ۱۳۹۷ توسط سخنگوي كميسيون قضايي و حقوقي مجلس تأييد شد. حسن نوروزي در اين رابطه گفت: سيد ابراهيم رييسي قرار است به جاي آملي‌لاريجاني سكاندار قوه قضاييه شود . پس از آن در ۱۶ اسفند سال ۱۳۹۷ رييسي با حكم رهبر انقلاب به رياست قوه قضاييه منصوب شد. سه سال بعد، او درانتخابات ۲۸ خرداد ۱۴۰۰درسال ۱۴۰۰ با كسب بيش از ۱۸ميليون راي به عنوان رييس دولت سيزدهم انتخاب شد. حكم رياست‌جمهوري رييسي در ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ در مراسمي از سوي رهبر جمهوري اسلامي تنفيذ شد و او به عنوان هشتمين رييس‌جمهور ايران آغاز به كار كرد. مراسم تحليف او در ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ در مجلس شوراي اسلامي برگزار شد.
رييسي در مجلس خبرگان رهبري
رييسي در سال ۱۳۸۵، از طرف جامعه مدرسين حوزه علميه قم و جامعه روحانيت مبارز و به توصيه نخبگان استان خراسان جنوبي براي عضويت در چهارمين دوره مجلس خبرگان رهبري نامزد شد كه با كسب اكثريت آرا مردم انتخاب شد. دو سال پس از حضور در اين مجلس، خبرگان ملت ايشان را به عنوان عضو هيأت رييسه برگزيد و عضويت ايشان در اين جايگاه، تا اتمام دور چهارم، با رأي نمايندگان مجلس خبرگان تمديد شد. او در دوره پنجم مجلس خبرگان رهبري در اسفند ۱۳۹۴ نيز با كسب اكثريت قاطع آرا براي دومين بار به عنوان نماينده مردم شريف خراسان جنوبي برگزيده شد و در اسفند ۱۳۹۷، در جريان برگزاري ششمين اجلاسيه دوره پنجم مجلس خبرگان رهبري، آيتالله رييسي به عنوان نايبرييس اول مجلس خبرگان رهبري انتخاب شد و تا امروز نيز همچنان نایب رييس اول مجلس خبرگان رهبري مي‌باشند.
در انتخابات ششمين دوره مجلس خبرگان رهبري در اسفند ۱۴۰۲، نيز او با كسب ۸۲.۵۷ درصد آراي مردم براي سومين بار به مجلس خبرگان راه يافت.
تحصيلات رييسي چيست؟
سيد ابراهيم رييسي در حوزه علميه قم، اصول فقه را نزد آيتالله مروي، لمعتين را نزد آيتالله فاضل هرندي، رسائل را نزد آيتالله موسوي تهراني، مكاسب محرمه را نزد آيتالله دوزدوزاني، كتاب البيع‌مكاسب را نزد آيتالله خزعلي، خيارات‌مكاسب را نزد آيتالله ستوده و آيتالله طاهري خرم‌آبادي و كفايه را نزد آيتالله سيد علي محقق داماد، تفسير قرآن كريم را نزد آيتالله مشكيني و آيتالله خزعلي، شرح منظومه و فلسفه را نزد آيتالله احمد بهشتي و يك دوره شناخت را نزد آيتالله مطهري و نهج‌البلاغه را نزد آيتالله نوري همداني آموخت. خارج اصول را نزد آيتالله سيد محمدحسن مرعشي شوشتري و آيتالله هاشمي شاهرودي و خارج فقه را نزد آيتالله آقا مجتبي تهراني و آيتالله خامنه‌اي رهبر معظم انفلاب تلمذ نمود؛ و با اتمام دوره سطح حوزه، توانست به دوره كارشناسي ارشد رشته حقوق خصوصي راه يافته و پس از دفاع از پايان‌نامه خويش با عنوان «ارث بلاوارث» در سال ۱۳۸۰ با قبولي در كنكور دكتراي مدرسه عالي شهيد مطهري در رشته فقه و حقوق خصوصي ادامه تحصيل دهد. وي با تكميل تحقيقات خود در رشته فقه و حقوق، موفق به اخذ مدرك عالي‌ترين سطح حوزه (سطح چهار) شد و در نهايت رساله دكتراي خود را با عنوان «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» دفاع كرد؛ و با اخذ نمره ممتاز به درجه دكتراي فقه و حقوق نائل شد.
سوابق مديريتي و سياسي ابراهیم رييسي در يك نگاه
سيزدهمين رييس‌جمهوري اسلامي ايران از سال ۱۴۰۰
رياست قوه قضاييه جمهوري اسلامي ايران
نايبرييس اول مجلس خبرگان رهبري
توليت آستان قدس رضوي
عضويت در مجمع تشخيص مصلحت نظام به عنوان عضو حقيقي و حقوقي
معاون اول قوه قضاييه
دادستان كل كشور
رياست سازمان بازرسي كل كشور
دادستان تهران
دادستان انقلاب اسلامي كرج و استان همدان
عضويت در دوره‌هاي چهارم و پنجم مجلس خبرگان رهبري از حوزه انتخابيه خراسان جنوبي
اولين دبير ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر كشور
موسس حوزه علميه فاطمه‌الزهرا سلام‌الله‌عليها (ويژه خواهران) در تهران (كوي نصر)
موسس مركز تخصصي شيعه‌شناسي امام هادي عليه‌السلام زيرنظر حوزه علميه قم
ماموريت قضايي امام خميني (ره) به رييسي به همراه نيري جهت رسيدگي به گزارشات ويژه
عضويت در هيات امناي ستاد اجرايي فرمان امام (ره) به مدت 10 سال از سوي رهبر انقلاب
سيد محمدعلي آل‌هاشم
سيد محمدعلي آل‌هاشم؛ متولد سال ۱۳۴۱، فرزند آيتالله سيد محمدتقي آل‌هاشم از روحانيون برجسته تبريز بود. وي پس از شهيدان محراب آيتالله قاضي و آيتالله مدني، مرحوم آيتالله مشكيني، مرحوم آيتالله ملكوتي و مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمين مجتهد شبستري، ششمين نماينده ولي‌فقيه در آذربايجان شرقي و امام جمعه تبريز از ۱۰ خرداد ۱۳۹۶ تا زمان ارديبهشت 1403 بود.
وي تحصيلات مقدماتي را تا دبيرستان در تبريز گذراند؛ سپس براي تحصيل علوم ديني در حوزه علميه تبريز مشغول و پس از آن به حوزه علميه قم عزيمت كرد و تحصيلات حوزوي را تا مقطع سطح چهار حوزوي (دكتري) گذراند و به مدت ۱۴ سال در درس خارج مقام معظم رهبري حضور فعال داشت.
بر اساس زندگينامه منتشر شده از وي در خبرگزاري ايرنا «آل هاشم داراي تاليفات تخصصي براي نيروهاي مسلح، طلاب و روحانيون و تاليفات عمومي بوده و سال‌هاي بسياري در مناطق عملياتي جبهه‌هاي جنگ حق عليه باطل شركت كرده و با فرماندهان بزرگي همچون شهيد صياد شيرازي همراه بوده و سابقه درخشاني در اين زمينه دارد».
بر اساس اين گزارش، آل‌هاشم، همچنين از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۶ با حكم مقام معظم رهبري مسووليت سنگين نماينده ولي فقيه و رييس سازمان عقيدتي- سياسي ارتش جمهوري اسلامي ايران را عهده‌دار بود. وي در اين دوره سه بار موفق به كسب مقام اول بين سازمان‌هاي عقيدتي- سياسي نيروهاي مسلح در اشراف فرماندهي معظم كل قوا شد.
وي عضو شوراي مركزي جامعه روحانيت مبارز تهران، عضو شوراي سياست‌گذاري ائمه جمعه كشور و عضو ميز آذربايجان در مجمع تشخيص مصلحت نظام بوده است. بررسي فقهي جنگ رواني، سيره اخلاقي و تربيتي حضرت علي(ع) با رويكرد نظامي، شميم اخلاقي و تربيت اسلامي و مجموعه چهار جلدي پيام جمعه بخشي از تاليفات آل‌هاشم است.
مدارج علمي و تحصيلي آل هاشم
تحصيل علوم ديني در حوزه علميه تبريز
تحصيلات حوزوي تا مقطع سطح چهار (دكتري) در حوزه علميه قم در محضر آيات عظام
حضور در درس خارج مقام معظم رهبري به مدت ۱۴ سال
بخشي از مسووليت‌ها و سوابق اجرايي
حضور در جبهه‌هاي جنگ حق عليه باطل در دوران دفاع مقدس به‌مدت ۳۰ ماه
معاون تبليغات و روابط عمومي سازمان عقيدتي- سياسي ارتش جمهوري اسلامي ايران
رييس اداره عقيدتي- سياسي نيروي زميني ارتش با موافقت و تصويب فرماندهي معظم كل قوا
جانشين سازمان عقيدتي- سياسي ارتش با موافقت و تصويب فرماندهي معظم كل قوا
نماينده ولي فقيه و رييس سازمان عقيدتي- سياسي ارتش جمهوري اسلامي ايران از سال ۱۳۸۸ تا سال ۱۳۹۶ با حكم مقام معظم رهبري
نماينده ولي فقيه در استان آذربايجان شرقي و امام جمعه تبريز با حكم مقام معظم رهبري
عضو شوراي مركزي جامعه روحانيت مبارز تهران
عضو شوراي سياست‌گذاري ائمه جمعه كشور با موافقت و تصويب مقام معظم رهبري
عضو ميز آذربايجان در مجمع تشخيص مصلحت نظام
تدريس در دانشگاه‌هاي ارتش
تدريس فقه و اصول در حوزه علميه آذربايجان
تأليفات و تحقيقات
بررسي فقهي جنگ رواني
سيره اخلاقي و تربيتي حضرت علي (ع) با رويكرد نظامي
شميم اخلاق و تربيت اسلامي
پيام جمعه در ۶ جلد (خطبه‌هاي ايراد شده در نماز جمعه تبريز)
حسين اميرعبداللهيان
حسين اميرعبداللهيان در سال 1343 در دامغان متولد شده است. او مدرك كارشناسي خود را در سال 1370 در رشته روابط ديپلماتيك از دانشكده روابط بين‌الملل وزارت امور خارجه دريافت كرد. وي همچنين داراي مدرك كارشناسي ارشد روابط بين‌الملل از دانشگاه تهران در سال 1375 بود. اميرعبداللهيان همچنين مدرك دكتراي خود را نيز از دانشگاه تهران در رشته روابط بين‌الملل دريافت كرده بود. بر اساس اطلاعات مندرج در سايت وزارت امور خارجه، او مدرس دانشكده روابط بين‌الملل وزارت خارجه نيز بودو سابقه داوري رساله‌هاي دكتراي دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران را داشت و عضو هيات موسس مركز مطالعات غرب آسيا (انديشكده روابط بين‌الملل) نيزبود. در خرداد ۱۳۹۵ حسين جابري‌انصاري در حكمي از سوي محمدجواد ظريف به عنوان جانشين حسين اميرعبداللهيان به سمت معاون عربي و آفريقايي منصوب شد و اميرعبداللهيان از ظريف حكم مشاور گرفت. در آن مقطع قرار بود حسين اميرعبداللهيان به عنوان سفير جديد ايران در عمان عازم مسقط شد ولي چند هفته قبل از اعزام، اين ديپلمات ارشد به وزير خارجه اطلاع داد كه در حال حاضر به دليل برخي از مسائل، امكان انجام اين ماموريت را ندارد و چند ماه بعد با پيشنهاد ظريف و تاييد حسن روحاني، «محمدرضا نوري شاهرودي»به عنوان سفير جديد ايران راهي مسقط شد . اميرعبداللهيان از مرداد ماه سال 1395 دستيار ويژه رييس مجلس و مديركل امور بين‌الملل مجلس شوراي اسلامي بود و دبيركلي دبيرخانه دايمي كنفرانس بين‌المللي حمايت از انتفاضه فلسطين را برعهده داشت. او در مرداد ماه 1400 توسط سيدابراهيم رييسي به عنوان وزير امور خارجه به مجلس يازدهم معرفي شد و توانست راي اعتماد نمايندگان را به دست آورد. خبرانلاين در زمان معرفي وي به عنوان گزينه پيشنهادي براي وزارت امور خارجه در گزارشي درباره وي نوشت: « امير عبداللهيان بيشتر به عنوان ديپلماتي شناخته مي‌شود كه داراي تسلط بر مسائل منطقه‌اي و غرب آسيا است و به نظر مي‌رسد با توجه به تركيب سياسي مجلس شوراي اسلامي و نزديكي گفتماني امير عبداللهيان به آنها، براي كسب راي اعتماد از نمايندگان مجلس راه چندان سختي در پيش رو ندارد.او در زماني كه رييس ستاد ويژه عراق وزارت امور خارجه بود در مذاكرات سه‌جانبه ايران، امريكا و عراق براي تامين امنيت در اين كشور همسايه حضور داشت.»
مسووليت‌ها و روزمه حسين اميرعبداللهيان (منبع: سايت وزارت امور خارجه)
دستيار ويژه رييس مجلس و مديركل امور بين‌الملل مجلس شوراي اسلامي از 3 مرداد 1395 تاكنون
مشاور وزير امور خارجه (۱۳۹۵)
معاون عربي و آفريقايي، وزارت امورخارجه ۱۳۹۰ – ۱۳۹۵
مديركل خليج فارس و خاورميانه وزارت امورخارجه (۱۳۸۹)
سفير جمهوري اسلامي ايران در منامه بحرين۱۳۸۶ – ۱۳۸۹
رييس ستاد ويژه عراق وزارت امور خارجه 1386 – 1384
معاون نماينده ويژه وزير خارجه در امور عراق 1384- 1382
معاون مديـركل خليج فارس از سال 1381 تا سال 1386
– كارشناس و معاون سفارت جمهوري اسلامي ايران در بغداد از سال 1380 – 1376
تدريس:
مدرس دانشكده روابط بين‌الملل وزارت خارجه
داور رساله‌هاي PHD دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران
عضو هيات موسس مركز مطالعات غرب آسيا (انديشكده روابط بين‌الملل)
