فایده خواندنِ مثنوی در روزگار ما
گفت‌وگوی الهه آرانیان با عبدالجبار کاکایی درباره تازه‌ترین اثرش به نام «شرح اشتیاق» در روزنامه خراسان گفت‌وگو کرده است که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید. (کتاب شرح اشتیاق، شامل گزیده‌ای از مطالب کارگاه‌های پرطرفدارِ مثنوی‌خوانی اوست.)
«مولانا در همان ابتدای مثنوی می‌گوید: «هرکسی از ظن خود شد یار من/ از درون من نجست اسرار من». از قرن هفتم هجری تا امروز تعداد زیادی از مفسران و شارحان، مثنوی معنوی مولانا را تفسیر و شرح کرده‌اند؛ چون کلام مولانا زنده و پویاست و هرکس به سهم خود جرعه‌ای از این دریای معرفت برمی‌دارد.
مثنوی معنوی از کتاب‌های ارزشمند ادبیات ماست که حتی در روزگار امروز هم کارکرد دارد و خواندنش ضروری است؛ چرا که مولانا از حقیقت انسان و آفرینش و ارتباط باخدا می‌گوید؛ مفاهیمی که هیچ‌وقت تکراری و کهنه نمی‌شوند. یکی از افرادی که در این روزها به شرح و تفسیر مثنوی مشغول است و انصافاً هم این کار را با جذابیت، سادگی و روانیِ هرچه‌تمام‌تر انجام می‌دهد، عبدالجبار کاکایی، شاعر و ترانه‌سرای شناخته‌شده کشورمان است.
ویدئوهای شرح مثنوی کاکایی در صفحات مجازی دست‌به‌دست می‌شوند و طرفداران زیادی دارند. او ساده و به دور از پیچیدگیِ کتاب‌های شرح مثنوی، کلام مولانا را برای مخاطب توضیح می‌دهد. جمعه گذشته، 11 خرداد، تازه‌ترین کتاب عبدالجبار کاکایی به نام «شرح اشتیاق» که شاملِ گزیده‌ای از مطالب کارگاه شرح و تفسیر مثنوی معنوی و غزلیات شمس است، در فرهنگسرای ارسباران تهران رونمایی شد. در ادامه، گفت‌وگوی ما را با عبدالجبار کاکایی درباره کتاب «شرح اشتیاق» و لزوم مثنوی‌خوانی در روزگار امروز می‌خوانید.
«شرح اشتیاق»، مقدمه فهم مثنوی
عبدالجبار کاکایی کتاب «شرح اشتیاق» را پیش‌نیازی برای فهم مثنوی معرفی می‌کند و می‌گوید: «در این کتاب مباحثی راجع به موضوعات مهم در مثنوی مطرح‌شده؛ موضوعاتی مانند نظریه کسب، تخیل و شهود در آثار مولانا، نامه‌ها و مکاتیب مولانا و مقالات و یادداشت‌هایی که فکر می‌کنم برای مطالعه مثنوی لازم است خوانده شود. این‌ها مفصل در کارگاه‌های مثنوی من شرح داده‌شده، اما موجز و مختصر همراه با اَعلام و پانویس در این کتاب برای کسانی که می‌خواهند با مثنوی مولانا آشنا شوند، جمع شده است. این‌ها موضوعات اصلی مدنظر مولاناست که علاقه‌مندان باید با آن‌ها آشنا شوند تا با این موضوعاتِ کلیدی به فهم افکار و اندیشه‌های مولانا دست پیدا کنند. کتاب «شرح اشتیاق» به‌نوعی پیش‌نیاز خواندن مثنوی است. مسائلی را که عمدتاً در مثنوی تکرار می‌شد، احصا کرده و شرح داده‌ام».
طرح ساده مفاهیم مثنوی برای عموم
این شاعر و ترانه‌سرا در ادامه از کارگاه‌های مثنوی‌خوانی‌اش می‌گوید که سال‌هاست به آن مشغول است، اما هیچ آرشیوی از آن‌ها در دست نیست. کاکایی می‌گوید: «من شرح مثنوی را سال‌هاست که در فرهنگسراها یا به شکل خصوصی انجام می‌دهم، اما متأسفانه این ابتکارِ ضبط و پخش نبود که بعد در فضای مجازی منتشر شود. من شیوه تدریس و شیوه شرح مثنوی و پیچیده‌گویی‌های رایج را کنار گذاشتم و مسائل مطرح در مثنوی را ساده‌تر طرح کردم. خوشبختانه دوستانِ موسسه «پیشگامان شعر نوین ایرانیان» که خودم هم متولی‌اش هستم، این کارگاه‌ها را ضبط کردند و در فضای مجازی هم با استقبال مواجه شد.»
فایده خواندنِ مثنوی در روزگار ما
عبدالجبار کاکایی در پاسخ به این پرسش که در روزگار ما چه لزومی برای خواندن مثنوی مولانا وجود دارد، می‌گوید: «مولانا ما را با تجربه‌های دینی آموزش می‌دهد. به‌جای این‌که الفاظ و لغات را در حافظه نگه‌داریم و هیچ تأثیری نداشته باشد، او ما را باتجربه‌های دینی آموزش می‌دهد. البته همه نوع تجربه‌ای در مثنوی هست، اما مهم ترینش تجربه‌های عمیق دینی و مسائل معرفتی است. ازاین‌جهت مولانا بیشتر طرف توجه است. دیگر این‌که تنها بستر پرجاذبه و مورد اعتنای عرفان ما، شعر است. زبان شعر با شیوه‌ها و مبالغه‌هایی که معمولاً مرسوم است، به‌خوبی عرفان را منتقل می‌کند.
دیگر این‌که مثنوی کتاب منحصربه‌فردی است. ما در این اثر هم با افکار مولانا مواجهیم و هم با احوالات متلوّن و دگرگون‌کننده‌اش؛ او یکجا اختیاری و جایی دیگر جبری می‌شود. جایی دست از داستان می‌کشد و شروع به دعا کردن می‌کند. جایی از موضوعی ناله می‌کند که بر شارحان پوشیده است و نمی‌دانند قصه چیست. شعر مولانا زنده است و آدم با آن انس می‌گیرد. علی‌رغم این‌که بلاغت شعر حافظ و سعدی را ندارد، اما شیرینی و لطافتِ ارتباط با مخاطب را دارد».
انتهای پیام
