موریس همینگتون؛ فیلسوف ایرانی–آمریکایی اخلاق مراقبت

چگونه مراقبت می‌تواند در برابر نیروی خفه‌کننده پارادایم نئولیبرال مقاومت کند؟ در پاسخ به این سوال همینگتون و فلاور در کتاب «اخلاق مراقبت در عصر ناامنی» استدلال می‌کنند که در جهانی مملو از ثروت و منابع عظیم، بسیاری از افراد از ظلم و ستم ناشی از سرمایه‌داری نئولیبرالیسم کنونی رنج می‌برند.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «محمد اصغری، عضو هیئت علمی فلسفه دانشگاه تبریز: پروفسور موریس همینگتون در سال ۱۹۶۰ در لوس آنجلس از پدر ایرانی و مادر ایتالیایی متولد شد. پدرش محمد حمیدیه که از خانواده اهل علم و فرهنگ در شهر مراغه بوده و حتی محله‌ای نیز به نام حمیدیه در مراغه به نام خاندان او وجود دارد در سال ۱۳۳۲ به آمریکا می‌رود و نام خانوادگی حمیدیه را به همینگتون برای فرزندان خودش تغییر می‌دهد. پدرش مهندس مکانیک بود.

موریس همینگتون که در سال ۱۹۸۲ لیسانس مدیریت بازرگانی را از دانشگاه لویال مری مونت می‌گیرد، در سال ۱۹۸۹ به دلیل علاقه به فلسفه و دین در رشته مطالعات دینی و فلسفی فوق لیسانس می‌گیرد. او تحت تأثیر جنبش‌های فمینیستی و نیز تحت تأثیر تفکرات فلسفی رایج در آمریکا قرار می‌گیرد و به سمت مطالعات زنان و مردان در جامعه گرایش پیدا می‌کند. او در سال ۱۹۹۴ دکترای دین و اخلاق اجتماعی را از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی می‌گیرد و عنوان رساله دکترای او «مذاکره مجدد درباره تصاویر مذهبی: ماریولوژی و کلیسای کاتولیک روم» است.

ولی در سال ۲۰۰۱ دکترای فلسفه از دانشگاه اریگئون را دریافت می‌کند و عنوان رساله دکترای او «مراقبت تنانه – چگونه ماهیت تنانه انسان تمایلی به اخلاق ارتباطی مراقبت ایجاد می‌کند» نام داشت که امروز تمرکز او روی «اخلاق مراقبت» (care ethics) است. او در حال حاضر (۲۰۲۴) استاد فلسفه در دانشگاه پرتلند آمریکاست. او اکنون ۱۶ کتاب درباره اخلاق مراقبت نوشته است و تازه‌ترین کتاب او «مراقبت انقلابی» نام دارد که در سال ۲۰۲۴ توسط انتشارات راتلج منتشر شد.

این فیلسوف در این کتاب جدید خودش با تعریف اخلاق مراقبت به مراقبت وجودی یا اگزیستانسیال نه صرفاً کمک با دیگران در بهبود وضعیت دردناک‌شان، سعی دارد اخلاق مراقبت در سطح شخصی، اجتماعی و جهانی را برای خواننده ارائه دهد. به سخن دیگر، مراقبت یک «آرمان اخلاقی» برای همه صرف نظر از انواع تفاوت‌ها و تمایزهای بین آدمیان است. همینگتون در این کتاب می‌نویسد که «هنگامی که آرمان یا ایده آل اخلاقی مراقبت به فعلیت می‌رسد، مراقبت به یک ضرورت وجودی برای رزق و روزی بشریت و جهان ما تبدیل می‌شود».

این فیلسوف می‌گوید که در کلی‌ترین سطح، ما پیشنهاد می‌کنیم که مراقبت به عنوان یک فعالیت در نظر گرفته شود که شامل همه کارهایی است که ما برای حفظ، ادامه و ترمیم «دنیای» خود انجام می‌دهیم تا بتوانیم در آن به بهترین شکل ممکن زندگی کنیم. مراقبت رویکردی به اخلاق فردی و اجتماعی را توصیف می‌کند که ملاحظات اخلاقی را به زمینه، روابط و دانش عاطفی تغییر می‌دهد، به گونه‌ای که تنها در صورتی می‌توان به طور کامل آن را درک کرد که بعد تجسم [و به‌صورت تکوینی] آن شناخته شود. مراقبت متعهد به شکوفایی و رشد افراد است.

با این حال به ارتباط و وابستگی متقابل ما اذعان دارد. مراقبت علاوه بر ابعاد هنجاری خود، علاوه بر ابعاد اخلاقی، به هستی‌شناسی رابطه‌ای (یعنی شیوه‌ای اساسی از وجود) انسان‌ها و نیز معرفت‌شناسی (یعنی به معرفت رسیدن) از دیگران خاص بستگی دارد. بنابراین من از اصطلاح اخلاق مراقبت استفاده می‌کنم زیرا این قرارداد است، اما منظورم آن در درک جامع‌تر از نظریه مراقبت است. استفاده من از «نظریه مراقبت» با رویکرد گسترده مرکر گری که به عنوان «نظریه فمینیستی کثرت گرای مراقبت» بیان شده است مشترک است.

موریس همینگنون عبارت انقلابی را در عنوان کتابش چنین توضیح می‌دهد: «انقلاب کلمه نسبتاً رایج دیگری است که من به شیوه‌ای خاص در این کتاب به کار می‌برم. نوع انقلابی که در اینجا به آن اشاره می‌شود، معمولاً با رویدادهای تاریخی خونریزی و سرنگونی خشونت‌آمیز رژیم‌ها مرتبط است، یک تحول اجتماعی و سیاسی روشمند است که توسط ژنرال‌ها یا وزرا رهبری نمی‌شود، بلکه به طور بالقوه همه یک انقلاب عمومی و همگانی مراقبتی مدنظر است. برای نمونه در سال ۱۹۶۷، لفاظی‌های عمومی مارتین لوتر کینگ در مخالفت با جنگ ویتنام و حمایت از شیوه‌های سوسیالیستی بیشتر رادیکال شده بود. کینگ در یک سخنرانی معروف، «فراتر از ویتنام: زمانی برای شکستن سکوت»، اصطلاح «انقلاب» را مجدداً به کار می‌برد. او در ابتدا ارتش ایالات متحده و نقش‌های مخفی آن در انقلاب‌های سیاسی را محکوم می‌کند و از اینکه ایالات متحده دیگر با انقلاب‌های دموکراتیک برای آزادی همراه نخواهد بود ابراز تاسف می‌کند. سپس کینگ این اصطلاح را در زمینه‌ای بدون خشونت به کار می‌برد.

او کتاب دیگری به نام «اخلاق مراقبت و شعر» (۲۰۱۹) دارد. او در این کتاب استدلال می کند که شعر و ادبیات می تواند بستری برای پیدایش اخلاق مراقبت باشد.

او در این کتاب می‌نویسد که آیا شعر جذاب می‌تواند ظرفیت اخلاقی فرد را بهبود بخشد؟ شاید به طور خلاصه، این سوال و پاسخ مبهم، همان چیزی است که این کتاب به آن می‌پردازد. ادعا در اینجا این است که شعر جذاب نوعی تجربه زیبایی‌شناختی است که می‌تواند توانایی مراقبت را تسهیل کند. این ادعا نه از نظر پرداختن به همه شعرها مطلق است و نه ابزاری یا فرمولی به این معنا که خواندن سه شعر قبل از خواب منجر به بهبود اخلاق در صبح می‌شود. ادعاهای این کتاب همۀ اشکال اخلاق را در بر نمی‌گیرد، اما همانطور که عنوان نشان می‌دهد، استدلال‌ها در اینجا فقط به رویکرد رابطه‌ای به اخلاق معروف به اخلاق مراقبت می‌پردازند. کتاب اخلاق مراقبت و شعر ادعایی کلی و بی‌تکلف در مورد پتانسیل برخی از شعرها برای بهبود عادات مراقبتی دارد.

به گفته همینگتون اخلاق مراقبت و شعر اولین کتابی است که به رابطه بین شعر و اخلاق مراقبتی فمینیستی می‌پردازد. نویسندگان استدلال می کنند که اخلاق، و به طور خاص‌تر، پیشرفت اخلاقی، محصول تحقیق، تخیل و رویارویی با تجربیات جدید است. بنابراین، شعر جذاب می‌تواند به عادات لازم برای یک زندگی اخلاقی قوی کمک کند – به ویژه مراقبت. هر فصل شعرهایی را ارائه می‌دهد که می‌تواند ملاحظات روابط اخلاقی را بدون اخلاقی‌سازی صریح برانگیزد. این کتاب به ارزش بخشیدن به شعر و تجربه زیبایی‌شناختی به همان اندازه، به ارزیابی مجدد نحوه تفکر ما در مورد اخلاق مراقبت کمک می‌کند.

اتفاقاً موریس همینگنون همچنین مسئله اخلاق مراقبت را وارد حیطه سیاست نیز کرده و کتابی درباره این موضوع منتشر کرده است. عنوان کتاب «اخلاق مراقبت و نظریه سیاسی» نام دارد.

او هدف خودش از نوشتن کتاب را چنین بیان کرده است: اخلاق مراقبت و نظریه سیاسی فصول جدیدی را در مورد ماهیت اخلاق مراقبت و پیامدهای آن برای سیاست از سوی برخی از مهم ترین فیلسوفانی که امروزه در این زمینه کار می‌کنند گرد هم می‌آورد. فصول کتاب به سوالات طولانی در مورد رابطه بین مراقبت و عدالت می‌پردازند و دستورالعمل‌هایی را برای توسعه نظریه عدالت مبتنی بر مراقبت ایجاد می‌کنند.

اخلاق مراقبت بیشتر در مورد مسائلی مانند امنیت، حریم خصوصی، قانون و مراقبت‌های بهداشتی که قبلاً کار کمی روی آنها انجام شده است، بحث می‌کند. نویسندگان این کتاب با وارد کردن اخلاق مراقبتی در گفت‌وگو با فرهنگ‌های غیرغربی بیشتر نشان می‌دهند که چگونه اخلاق مراقبت می‌تواند سنت‌های دیگر را راهنمایی کند و از آنها بیاموزد. مجموعه پایانی فصل‌ها از اخلاق مراقبتی برای به چالش کشیدن پارادایم‌های اخلاقی و سیاسی مسلط و ارائه پایه‌ای جایگزین برای نظریه اخلاقی و سیاسی آینده استفاده می‌کند.

کتاب دیگر او «اخلاق مراقبت در عصر ناامنی» نام دارد که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد.

چگونه مراقبت می‌تواند در برابر نیروی خفه کننده پارادایم نئولیبرال مقاومت کند؟ در پاسخ به این سوال همینگتون و فلاور در این کتاب استدلال می‌کنند که در جهانی مملو از ثروت و منابع عظیم، بسیاری از افراد از ظلم و ستم ناشی از سرمایه‌داری نئولیبرالیسم کنونی رنج می‌برند بدون اینکه تسکین کافی از سوی نهادهای مبتنی بر بازار آزاد کسب کنند.

کتاب اخلاق مراقبت در عصر بی‌ثباتی گروهی بین‌المللی از محققان بین‌رشته‌ای را گرد هم می‌آورد تا مسئله نظریه مراقبت را به عنوان پاسخی به سرمایه‌داری مبتنی بر بازار بررسی کنند و به رابطه سه مورد از قانع‌کننده‌ترین موضوعات اجتماعی و سیاسی امروزی بپردازند: مراقبت، بی‌ثباتی و نئولیبرالیسم. «ناامنی» یک اصطلاح چالش‌برانگیز است زیرا هم به تهدیدی واقعی و فراگیر برای وجود فردی تک‌تک ما است. جودیت باتلر بی‌ثباتی را به‌عنوان یک وضعیت ناشی از سیاستی توصیف می‌کند که در آن جمعیت‌های خاصی از شبکه‌های اجتماعی و اقتصادی حمایتی ناکارآمد رنج می‌برند و به‌طور متفاوتی در معرض آسیب، خشونت و مرگ قرار می‌گیرند.

در حالی که تئوری مراقبت اغلب بر مسائل مربوط به اقدامات و انتخاب‌های فردی متمرکز است، این مجموعه در عوض این نظریه را به لحظه سیاسی معاصر و حوزه عمومی مرتبط می‌کند. مشارکت‌کنندگان به پیوند بین ارزش‌های نئولیبرال – مانند فردگرایی، مبادله مولد، و بازار آزاد- و وضعیت فراگیر ناامنی و آسیب‌پذیری که بسیاری در آن قرار دارند، می‌پردازند. در این کتاب نسبت مراقبت و ناامنی از مطالعات ناتوانی و اخلاق پزشکی گرفته تا پاسخ به بلایای طبیعی تا همه‌گیری کووید -۱۹ و جنبش زندگی سیاه‌پوستان مورد بررسی قرار می‌گیرد. این کتاب راه‌های جدیدی را برای شناخت بی‌ثباتی در جهان ما ارائه می‌کند.

بطور کلی این فیلسوف اخلاق مراقبت ایرانی‌الاصل در نوشته‌های خود رویکرد اخلاقی به مسائل سیاسی و اجتماعی را بر هر نوع رویکرد دیگر ترجیح داده و زندگی راستین انسان را همچون سقراط در توجه به مباحث اخلاقی دنبال می‌کند و نیز این فیلسوف بر این باور است که اخلاق مراقبت تنها چیزی است که در این دنیا بیش از هر چیزی به آن نیاز داریم. جمله مشهور او این است: جهان به مراقبت بیشتر نیاز دارد.»

انتهای پیام